Πόσο υψηλό θα είναι το βιοτικό μου επίπεδο στα γηρατειά; Είναι η σύνταξή μου σίγουρη στη Γερμανία; Ερωτήσεις που οι περισσότεροι αργά ή γρήγορα αναρωτιούνται, και που δεν είναι τόσο εύκολο να απαντηθούν. Οι ειδικοί, λοιπόν έρχονται και δίνουν πολύ διαφορετικές απαντήσεις. Πολλοί Γερμανοί ανησυχούν για την οικονομική τους ασφάλεια σε μεγάλη ηλικία. Οι ειδικοί διαφέρουν ως προς το πώς δικαιολογούνται αυτές οι ανησυχίες. Ωστόσο, υπάρχει συναίνεση σε ένα πράγμα: οι προκλήσεις για το συνταξιοδοτικό σύστημα είναι σημαντικές και θα αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια.

Επίπεδο σύνταξης: ανησυχητική ματιά στο μέλλον

Σύμφωνα με διάφορες έρευνες, περίπου τέσσερις στους πέντε Γερμανούς φοβούνται ότι δεν θα έχουν αρκετά χρήματα για να ζήσουν στα γηρατειά. Υπάρχουν λόγοι ανησυχίας σχετικά με την ασφάλεια των συντάξεων και, κυρίως, το επίπεδο των συντάξεων. Η νόμιμη συνταξιοδοτική ασφάλιση λειτουργεί σύμφωνα με τη λεγόμενη αρχή της εισφοράς. Οι σημερινοί εργαζόμενοι χρησιμοποιούν εισφορές που πληρώνουν από το εισόδημά τους για τη χρηματοδότηση των συνταξιοδοτικών παροχών όσων εργάστηκαν προηγουμένως. Υπάρχει, επίσης μια σημαντική ομοσπονδιακή επιδότηση από φορολογικά έσοδα. Οι σημερινοί εργαζόμενοι πρέπει να βασίζονται στο γεγονός ότι αργότερα, όταν συνταξιοδοτηθούν οι ίδιοι, οι νεότεροι θα τους πληρώσουν. Η αρχή της εισφοράς λειτουργεί θεμελιωδώς διαφορετικά από την αρχή της χρηματοδότησης, στην οποία κάθε γενιά -ή ακόμα και κάθε άτομο-  εξοικονομεί κεφάλαια για μεγάλη ηλικία και στη συνέχεια το χρησιμοποιεί στη σύνταξη.

Η αρχή της κατανομής των συντάξεων είναι μια κληρονομιά από την αυτοκρατορική εποχή

Η αρχή της εισφοράς έχει μακρά παράδοση. Εφαρμόστηκε στην τρέχουσα μορφή της από το 1957. Η συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση εκείνης της εποχής υπό τον ομοσπονδιακό καγκελάριο Konrad Adenauer βασίστηκε στα θεμέλια που είχαν τεθεί στη γερμανική αυτοκρατορία το 1889 υπό τον καγκελάριο Bismarck. Και κατά τη γνώμη πολλών εμπειρογνωμόνων, τουλάχιστον το θεμέλιο της γερμανικής ασφάλισης συντάξεων είναι συγκριτικά σταθερό. Όχι μόνο αντιμετώπισε δύο παγκόσμιους πολέμους και μια σειρά από οικονομικές κρίσεις, οργάνωσε επίσης γρήγορα ένα ομοιόμορφο συνταξιοδοτικό σύστημα σε όλη τη Γερμανία μετά την επανένωση.

Λιγότεροι νέοι-περισσότεροι ηλικιωμένοι: η ανάπτυξη του πληθυσμού είναι κακή για το επίπεδο των συντάξεων

Ωστόσο, εδώ και αρκετό καιρό, είναι προφανές ότι τα συνταξιοδοτικά ταμεία θα βρεθούν σε αδιέξοδο εάν η ευημερία που δημιουργείται από τους συνεισφέροντες συνεχίσει να εξασφαλίζει τα προς το ζην των συνταξιούχων. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960, ο αριθμός των γεννήσεων στη Γερμανία έχει μειωθεί δραματικά. Το έτος με το υψηλότερο ποσοστό γεννήσεων στη Γερμανία -το 1964- είχε 1.410.000 άνδρες και γυναίκες. Η χρονιά με το χαμηλότερο ποσοστό γεννήσεων μέχρι τώρα -το 2011- είχε 724.000 ανθρώπους.

Η πυραμίδα του πληθυσμού της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας

Τα επόμενα χρόνια η έκρηξη γεννήσεων θα λείψει. Υπάρχουν πολύ λιγότεροι συνεισφέροντες. Και γι’ αυτό το λόγο, το λεγόμενο «πηλίκο γήρατος» αυξάνεται. Αυτό είναι το όνομα του βασικού αριθμού που αποδίδει το πόσα άτομα σε ηλικία συνταξιοδότησης συγκρίνονται με 100 άτομα σε ηλικία εργασίας. Το 1950 περίπου έξι εργαζόμενοι εργάζονταν για μία σύνταξη συνταξιούχου. Το 2020 υπήρχαν περίπου τρεις. Και το 2035 θα υπάρχουν μόνο δύο. Επειδή το 2020 θα υπάρχουν 36,6 συνταξιούχοι για κάθε 100 δυνητικά απασχολούμενους, το 2035 το πηλίκο γήρατος θα αυξηθεί σε 53,08. Στη συνέχεια, η αύξηση επιβραδύνεται: Για το έτος 2060, αναμένεται πηλίκο γήρατος ύψους 59,72. Επομένως, η κατάσταση θα επιδεινωθεί πιο αργά από περίπου το 2035 και μετά, αλλά θα συνεχίσει να επιδεινώνεται.

Η σύνταξη δεν μειώνεται αλλά αυξάνεται λιγότερο γρήγορα

Το γερμανικό συνταξιοδοτικό σύστημα δεν είναι μόνο οργανωμένο σύμφωνα με την αρχή pay-as-you-go, αλλά και οι συνταξιούχοι πρέπει επίσης να συμμετέχουν στην αυξανόμενη ευημερία της κοινωνίας. Αυτή είναι η αρχή της δυναμικοποίησης. Εάν αυξηθούν οι μισθοί, οι συντάξεις θα αυξηθούν επίσης το επόμενο έτος. Αυτό εξηγεί γιατί το καλοκαίρι του 2020, παρά τις σοβαρές οικονομικές συνέπειες της κρίσης του κορωνοϊού, προστέθηκε 3,45% στις συντάξεις στη δυτική Γερμανία και 4,2% στην ανατολική Γερμανία. Ωστόσο, για τα επόμενα χρόνια, προβλέπονται μικρότερες αυξήσεις ή ακόμη και μηδενικοί γύροι, διότι τότε οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας του κορωνοϊού θα επηρεάσουν επίσης την ασφάλιση συντάξεων. Ωστόσο, οι συνταξιοδοτικοί νόμοι αποτρέπουν τη μείωση των πληρωμών συντάξεων.

Οι συντάξεις διευρύνουν το χάσμα στους μισθούς

Η φράση “οι συντάξεις πέφτουν” είναι λάθος αλλά το λεγόμενο επίπεδο συντάξεων μειώνεται. Αυτός είναι ο αριθμός αναγνώρισης που ποσοτικοποιεί την αριθμητική αναλογία των μέσων συντάξεων προς το μέσο εισόδημα. Το 1990 το επίπεδο σύνταξης ήταν 55 τοις εκατό, πιο πρόσφατα έπεσε στο 48,2 τοις εκατό. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, αυτή η τιμή θα πρέπει να παραμείνει περίπου έως το 2025.

Στη συνέχεια, σύμφωνα με υπολογισμούς της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, αναμένεται να συρρικνωθεί στο 44,6% έως το 2033. Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, ωστόσο, οι συνεισφέροντες στη νόμιμη ασφάλιση σύνταξης μπορούν να διατηρήσουν το επίπεδο πρόβλεψής τους σταθερό, εάν συνάψουν σύμβαση για την κρατική σύνταξη Riester. Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, το επίπεδο προσφοράς είναι το άθροισμα της νόμιμης σύνταξης και της σύνταξης Riester.

Πώς θα εξελιχθεί το συνταξιοδοτικό επίπεδο στο μέλλον;

Οι εμπειρογνώμονες έχουν πολύ διαφορετικές εκτιμήσεις για το πώς θα εξελιχθεί το επίπεδο των συντάξεων τα επόμενα χρόνια και δεκαετίες – ανάλογα με τους ρυθμούς ανάπτυξης στην οικονομική ανάπτυξη ή τη μετανάστευση βάσει των οποίων βασίζονται οι υπολογισμοί τους. Η επιτροπή αξιόπιστων συμβάσεων γενεών (Kommission verlässlicher Generationenvertrag), η οποία τον Μάρτιο του 2020 υπέβαλε έκθεση εξ ονόματος της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης σχετικά με τον τρόπο εξασφάλισης των συντάξεων, προτείνει ένα ποσοστό μεταξύ 44% και 49% για το επίπεδο των συντάξεων για την περίοδο μετά το 2025. Ανάλογα με τα μέτρα πολιτικής που λαμβάνονται, το χάσμα μεταξύ συντάξεων και μισθών θα μπορούσε τότε να παραμείνει περίπου το ίδιο όπως είναι σήμερα – ή το χάσμα θα μπορούσε να διευρυνθεί αισθητά.

Οι εισφορές στη σύνταξη θα αυξηθούν

Καθώς όλο και περισσότεροι συντελεστές αντιμετωπίζουν έναν αυξανόμενο αριθμό συνταξιούχων, οι συνεισφορές θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια, όλοι οι ειδικοί συμφωνούν σε αυτό.

Για το 2020, το ποσοστό εισφορών ορίστηκε στο 18,6%. Αναμένεται αύξηση του ποσοστού μεταξύ 20 και 24 τοις εκατό των ακαθάριστων μισθών. Το ύψος των εισφορών εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από το πόσο καλά είναι δυνατόν να εργαστούν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι και πόσο υψηλή είναι η ετήσια φορολογική επιδότηση από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση στα συνταξιοδοτικά ταμεία.

naftemporiki.gr με πληροφορίες από bavariagr.de