Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Δύο κεντρικά κεκτημένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι απαραίτητο να μην ξεχνιούνται προκειμένου να αξιολογήσει κανείς ψύχραιμα την (προγραμματισμένη 2ήμερη, τελικά κατέληξε 5ήμερη με λήξη στις 5.30 το πρωί της 21ης Ιουλίου) Κορυφή των «27» για το Ταμείο Ανάκαμψης ή «Next Generation EU Summit», όπως με τον συνηθισμένο ευρωενθουσιασμό τιτλοφορούνται παρόμοιες πρωτοβουλίες αναζήτησης ευρωμέλλοντος.
Το πρώτο έγκειται στο πελώριο πολιτικό κεφάλαιο που έχει επενδυθεί στη δημιουργία και διατήρηση της Ε.Ε. Αυτό είναι που αποτρέπει την προσάραξή της, όσες αποδιαρθρωτικές δυνάμεις κι αν αναπτύσσονται: αυτό π.χ. απέτρεψε την προς στιγμήν αποδοχή -ημέρες Σόιμπλε...- του Grexit, αυτό και τώρα την «εύκολη» περιθωριοποίηση της Ιταλίας (Βέβαια, το Brexit ήρθε και είναι εδώ). Το δεύτερο θα το αποκαλούσαμε ευρωπαϊκή εκδοχή checks-and-balances. Δεν αναφερόμαστε, εδώ, στου Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου τη συχνά βαριά συνδρομή, όσο στης Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας τον ρόλο, όπως και αυτή τη φορά καταδείχθηκε.
Τι εννοούμε; Ότι ενώ γινόταν φανερό ότι η Κορυφή για το Ταμείο Ανάκαμψης/ Next Generation EU, μαζί και για τον μεσοπρόθεσμο Προϋπολογισμό/ MFF 2021-27 (άθροισμα δημοσιονομικών πόρων γύρω στο 1,8 τρισ. ευρώ, που αμφισβητούσαν εκ θεμελίων οι frugal της λέσχης) θα λειτουργούσε ως υπέρβαση πολλών ταμπού, η ΕΚΤ διά της προέδρου της Κριστίν Λαγκάρντ καθιστούσε σαφές ότι ΔΕΝ εξέταζε ενδεχόμενο να περιορίσει το αποφασισμένο πακέτο/ PEPP 1,35 τρισ. ευρώ (750 αρχικά +600 επέκταση τον Ιούνιο) για «κράτημα» της ρευστότητας στην Ευρώπη, παρά τις έντονες πιέσεις προς αυτήν την κατεύθυνση. Ασφαλώς μια τέτοια σύγκριση είναι σύγκριση μήλων με πορτοκάλια, όμως η υπορρέουσα προσπάθεια φρεναρίσματος του ρόλου της «Ευρώπης» στην αντιμετώπιση της κρίσης έχει κοινά στοιχεία στο δημοσιονομικό και το νομισματικό σκέλος.
Ας προστεθεί εδώ κάτι που λίγο προσέχθηκε: όταν στην Κορυφή για το Ταμείο Ανάκαμψης επιδιώχθηκε -από τους frugal του Βορρά- να πιεσθεί ο Νότος, ιδίως η Ιταλία, με παρέλκυση των διαπραγματεύσεων μέχρι το άνοιγμα των αγορών τη Δευτέρα (ώστε να πιεσθούν τα ιταλικά ομόλογα…), η παρέμβαση της ΕΚΤ στο πλαίσιο PEPP -και η αντίστοιχη διαρροή ότι η διαπραγμάτευση στην Κορυφή θα ευδοκιμούσε τελικά- οδήγησε σε ενίσχυση της θέσης των ομολόγων του Νότου. Και των δικών μας, άλλωστε.
Επιστρέφοντας όμως στην Κορυφή, ήταν πολύτιμος, δηλαδή πολιτικά αποκαλυπτικός/διαφωτιστικός ο τρόπος με τον οποίο πήγε να μπλοκάρει στο ξεκίνημά της. Τι θα πει «μπλόκαρε»; Θα πει ότι η συζήτηση ουσίας, για μια υψηλών στόχων δημοσιονομική στήριξη (α) των οικονομιών των χωρών-μελών της Ε.Ε. για απορρόφηση του εξωγενούς σοκ του Covid-19 και των lockdown «του» και (β) της ενότητας/μη-διάσπασης της ενιαίας αγοράς υπό την πίεση της διαφοροποιημένης ύφεσης, ανέδειξε τις βαθύτερες διαφορές. Όχι Βορρά-Νότου, ούτε δημοσιονομικά ισχυρών/εύθραυστων οικονομιών, ούτε frugal/lax. Αλλά... τι;
Από τη μια πλευρά βρέθηκαν οι χώρες που είχαν/έχουν απόλυτη ανάγκη τη δημοσιονομική στήριξη ΜΑΖΙ με εκείνες που θεώρησαν αυτήν τη μοναδική κρίση αντίστοιχα μοναδική ευκαιρία προκειμένου να προωθηθεί η λογική αν όχι της ομοσπονδίωσης, πάντως της στενότερης οικονομικής (πέραν της μονοδιάστατης νομισματικής) Ένωσης. Δηλαδή η Ιταλία-Ισπανία-Ελλάδα-Γαλλία, μαζί και με κάποιες Ανατολικές και Βαλτικές στη μια λογική, παράλληλα με Γαλλία (διπλός ρόλος!)- Γερμανία στη δεύτερη, με ας πούμε Βέλγιο και Λουξεμβούργο να προσέρχονται.
Από την άλλη πλευρά, ξεκαθάρισαν οι χώρες που είτε δεν δέχονταν να είναι κάτι το μονιμότερο αυτή η παρέμβαση για αντιμετώπιση του σοκ από τον Covid-19: το εξέφρασε απόλυτα η Αυστρία, αρνούμενη ευθέως την ολίσθηση προς μια Schulden-Union εκεί που έως τώρα το «κακόν» ήταν η Transfer-Union (όχι στην Ένωση χρέους -δηλαδή στη διαβόητη πλέον αμοιβαιοποίηση- πέραν του όχι στην Ένωση Μεταβιβαστικών Πληρωμών) καθώς και εκείνες που δεν διανοούνται να υπάρχουν χρηματοδοτήσεις χωρίς βέτο (ή, πάντως, χωρίς βαρύ λόγο...) από τους πληρωτές στα Σχέδια Ανάκαμψης και Μεταρρυθμίσεων εκείνων των χωρών που θα λαμβάνουν τις (καθαρές) χρηματοδοτήσεις. Αυτή ήταν η βασική στάση της Ολλανδίας, αλλά εν τέλει όλων των frugal.
Ίσως απορήσει ο αναγνώστης που δεν διαβάζει εδώ αριθμούς. Τα 19 δισ. σε grants και 12,5 δισ. σε δάνεια για την Ελλάδα -από το Ταμείο Ανάκαμψης, εδώ προστίθενται τα κονδύλια από τον Προϋπολογισμό 2021-27/MFF- με την ψήφιση των ρυθμίσεων να χρειάζεται ένα ακόμη 6μηνο (αλλά με όλες τις δαπάνες μετά τον Φεβρουάριο 2020 επιλέξιμες…) αποτελούν σημαντική ευκαιρία. Σημαντικότατη. Θα περάσουν από διαχείριση Προγραμμάτων και με κανόνες Βρυξελλών, με βραχύτερες απ' ό,τι στο παρελθόν προθεσμίες. Όμως… όποιος δεν θυμηθεί, στην περίοδο εφαρμογής, το ΠΩΣ προέκυψε το αποτέλεσμα της Κορυφής, θα βρεθεί προ εκπλήξεων: οι μηχανισμοί απορρόφησης κονδυλίων από εκεί πηγάζουν.
