Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Πολλά -και εν πολλοίς αναμενόμενα- έχουν ακουστεί σε επίπεδο προβληματισμών και θετικών παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση του κύματος, που ανέβηκε ιδίως μετά την πανδημία του κορονοϊού (αλλά και τώρα, με τις προσπάθειες επαναφοράς κάποιας κανονικότητας) στον κόσμο της εργασίας.
Πριν από μερικούς μήνες/προ Covid, ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξηγούσε ότι «στα ζητήματα που αφορούν τον κόσμο της εργασίας αποτυπώνονται οι ιδεολογικές διαφορές», για να ακούσει από τον Αλέξη Τσίπρα το «η ανάπτυξη της οικονομίας θα έρθει μέσα από τη συρρίκνωση των δικαιωμάτων της εργασίας […] με απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, με άρση προστατευτικών διατάξεων για τους εργαζόμενους και τελικά μείωση του μέσου μισθού», και με τη Φώφη Γεννηματά να αναφέρεται στο «νέο μεγάλο πρόβλημα που είναι "οι εργαζόμενοι φτωχοί" […] με την αντιμετώπιση της ανεργίας από τη λειτουργία της αγοράς». Με την προ ημερών ανακοίνωση πρόσθετων μέτρων -η ακριβής διατύπωση ήταν «για τη στήριξη του κόσμου της εργασίας και της πραγματικής οικονομίας»-, με την υπεράσπιση του προγράμματος «ΣΥΝ-εργασία» και της χρηματοδοτικής στήριξης όσων βρίσκονται σε αναστολή, ή πάλι της επέκτασης των επιδομάτων ανεργίας, επιδιώκεται από κυβερνητικής πλευράς να δοθεί εικόνα μέριμνας για τα εργασιακά: «Το πρόγραμμά μας δεν αφήνει κανένα ακάλυπτο». Ενώ από τα έδρανα της αντιπολίτευσης συνεχίζουν οι αναφορές σε αποσάθρωση, αν μη κατάρρευση των εργασιακών δικαιωμάτων, και μάλιστα ως συνειδητή επιλογή (πάντως από ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ, αυτό).
Πάμε όμως λίγο πιο κοντά στα στοιχεία. Ήδη, το (6ο) Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ (Ιούλιος 2020, δηλαδή με την πραγματικότητα του Covid ριζωμένη στην οικονομία) διατυπώνει την ανησυχία μήπως «το διττό σοκ προσφοράς και ζήτησης που προκάλεσε το lockdown» μετατραπεί, επιμηκυνόμενο, «σε μετασχηματισμό του εξωγενούς υγειονομικού σοκ σε ενδογενή υφεσιακή διαδικασία». Προσέξτε: το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ επισημαίνει ως ανησυχητικό το φαινόμενο να καταγράφεται μεν στο α' 6μηνο της φετινής χρονιάς - που περιλαμβάνει ικανό διάστημα λειτουργίας υπό συνθήκες Covid…- σταθερή βελτίωση ως προς το ποσοστό ανεργίας, φθάνοντας σε ένα (για τα ελληνικά ζοφερά μέτρα) καλό 14,4%.
Την ίδια όμως στιγμή, παρατηρείται αντίρροπο φαινόμενο: αυξάνεται -ήδη από τον Νοέμβριο της προηγούμενης χρονιάς- ο αριθμός των μη ενεργών οικονομικά ατόμων. Ξεδιπλώνοντας εκτιμήσεις για μείωση του ΑΕΠ κατά 6%, 8% ή 10% για το σύνολο του 2020, το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ βλέπει μείωση της απασχόλησης κατά 115.000, 153.000 ή 192.000 άτομα. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ναι μεν τα προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων, που έθεταν ως προϋπόθεση τη μη απόλυση προσωπικού, συγκράτησαν την καταγεγραμμένη ανεργία, ΟΜΩΣ όλο και περισσότεροι δυνάμενοι να εργασθούν, ζώντας στην πραγματικότητα της απερήμωσης της αγοράς, αυτοτοποθετούνται οι ίδιοι/opt-out εκτός απασχόλησης/εκτός εργατικού δυναμικού. Καθώς, δε, οι νέες προσλήψεις που καταγράφονται έχουν την τάση να περιλαμβάνουν κατά περίπου 30% μορφές μερικής απασχόλησης και σχεδόν 10% εκ περιτροπής, το μίγμα που προκύπτει «δείχνει» προς αυξημένη εργασιακή ανασφάλεια. Προσθέστε, εδώ, το εύρημα της (δι-ευρωπαϊκής) μελέτης Eurofound σύμφωνα με το οποίο στην Ελλάδα παρατηρείται το υψηλότερο ποσοστό (46,5%) που δήλωνε ότι έχει χάσει, μόνιμα (4,7%) ή προσωρινά, (41,8%), τη θέση εργασίας. Άλλες χώρες, αντίστοιχες: Κύπρος, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ιταλία, Ισπανία… Δυο πρόσθετοι δείκτες βαραίνουν ακόμη περισσότερο την εικόνα. Πρώτη στην Ευρωζώνη σε ποσοστό «ευάλωτης απασχόλησης» (26,7%) η Ελλάδα - με Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Κύπρο να βρίσκονται επίσης κάτω του ευρωπαϊκού μέσου όρου (10,8%), όμως σε μεγάλη απόσταση από τα δικά μας επίπεδα (από 11,1% στην Κύπρο μέχρι 17% στην Ιταλία).
Άλλος δείκτης περισσότερο φορτισμένος πολιτικά, εκείνος της «καταπάτησης εργασιακών δικαιωμάτων», όπως αποτιμάται από την ITUC (αυτή είναι η Διεθνής Ομοσπονδία Συνδικάτων, συγκεντρώνει 330 συνεργαζόμενες οργανώσεις από 163 χώρες), για τις χώρες της Ευρωζώνης, μιλά για «σποραδική καταπάτηση» των δικαιωμάτων σε Αυστρία - Φινλανδία - Γερμανία - Ιρλανδία - Ιταλία - Ολλανδία, για «επαναλαμβανόμενη» σε Βέλγιο - Γαλλία - Πορτογαλία - Βαλτικές, για «τακτική καταπάτηση» στην Ισπανία.
Η Ελλάδα καταγράφεται σε μια κατηγορία μόνη της: «καμία εξασφάλιση δικαιωμάτων»!. Το φαινόμενο της τηλεργασίας, που με αρκετή ευκολία χαιρετίστηκε στη δημόσια συζήτηση ως μονοδιάστατα θετική εξέλιξη/δυνατότητα, αποδεικνύεται -με το πέρασμα του χρόνου και με το διαφαινόμενο ρίζωμά του- ότι χρειάζεται να προβληματίσει: από 8,9% που δούλευαν προ Covid19 με τηλεργασία, ένα 26% έφθασε να λειτουργεί με τέτοιο καθεστώς: όμως, σύμφωνα με ειδική έρευνα της ΓΣΕΕ, ένα 35% που έκανε αυτήν την επιλογή (στον ιδιωτικό τομέα) εργάζεται περισσότερο από το θεσπισμένο ωράριο, ενώ 18% που πέρασαν σε αναστολή, δήλωνε ότι τους ζητήθηκε να συνεχίσουν -παράτυπα- να παρέχουν εργασία διαδικτυακά. Πότε/πώς θα επιχειρηθεί πειστική ρύθμιση του νέου φαινομένου; Πόσο απέχει η εικόνα από τον χαρακτηρισμό «ναρκοπέδιο»;
