Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος
Γιατί η τουρκική εξωτερική πολιτική επιδιώκει να μειώσει το γαλλικό κύρος στη Μεσόγειο και την Αφρική; Το ότι Γαλλία και Τουρκία αντιπαρατίθενται είναι από εκατονταετίας γνωστό και υπάρχουν αρκετοί λόγοι που τροφοδοτούν αυτή την αντιπαράθεση. Λόγοι ιστορικοί, πολιτιστικοί, γεωπολιτικοί και οικονομικοί. Πρόσφατα, δε, στην αντιπαράθεση αυτή το γεγονός ότι το γαλλικό Κοινοβούλιο αναγνώρισε επισήμως τη γενοκτονία των Αρμενίων, έριξε πρόσθετο λάδι στη φωτιά. Σήμερα, όμως, όλα δείχνουν ότι η αντιπαράθεση μπορεί να εξελιχθεί σε ανοιχτή σύγκρουση με αποτέλεσμα το όλο θέμα να πάρει κρίσιμη γεωπολιτική τροπή.
Είναι δε αρκετά εμφανές πλέον ότι η αντίθεση των δύο χωρών θα έχει διάρκεια και θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα τόσο στην Ατλαντική Συμμαχία όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Χώρα με έντονη και μακροχρόνια παρουσία στη Βόρειο Αφρική και στη Μεσόγειο, η Γαλλία πάντα φιλοδοξεί να δεσπόζει στον ευρύτερο μεσογειακό χώρο. Και αυτό πράττει με διάφορες πρωτοβουλίες της. Έτσι, οι υπηρεσίες της, από τα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθούν την τουρκική διείσδυση στην Αφρική γενικά, και σε πρώην γαλλικές αποικίες ειδικότερα.
Εντύπωση επίσης προκαλεί στις υπηρεσίες αυτές το μέγεθος των τουρκικών επενδύσεων σε δράσεις θρησκευτικού προσηλυτισμού και σε γενικότερη πολιτική προπαγάνδα. Εσχάτως δε, έντονη υπήρξε η γαλλική ανησυχία για την τουρκική στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη και για τον ρόλο που παίζουν στη χώρα αυτή Τούρκοι μισθοφόροι. Παράλληλα, η Γαλλία και όχι μόνο αυτή, με έντονο ενδιαφέρον παρακολουθεί την ενίσχυση του τουρκικού πολεμικού στόλου, ένα γεγονός που από μόνο του λέει πολλά. Ιδιαίτερα, δε, μετά τα τελευταία γεγονότα.
Ας σημειωθεί ότι η τουρκική παρουσία στη Λιβύη, στις 10 Ιουνίου, εκδηλώθηκε και με την απειλή τουρκικών πολεμικών πλοίων να κτυπήσουν μετά από στοχοποίησή του το γαλλικό πολεμικό «Κουρμπέ», το οποίο συμμετείχε στην επιχείρηση του ΝΑΤΟ «Sea Guardian», στα ανοιχτά της Λιβύης.
Υπενθυμίζεται ότι τουρκικά πολεμικά πλοία, σε διαφορετικό περιστατικό, είχαν αρνηθεί να επιτρέψουν τον έλεγχο εμπορικού πλοίου από ελικόπτερο της ελληνικής φρεγάτας «Σπέτσαι», που συμμετείχε στην ευρωπαϊκή επιχείρηση «Ειρήνη». Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτές οι τουρκικές προκλήσεις προκάλεσαν έντονες γαλλικές αντιδράσεις, τόσο έναντι της Τουρκίας όσο και έναντι του ΝΑΤΟ. Με πιθανό το ενδεχόμενο περαιτέρω αποστασιοποίησης του Παρισιού από τη Βορειοατλαντική Συμφωνία. Πόσο μάλλον, που πρόσφατα ακόμα ο Γάλλος πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στον εγκεφαλικό θάνατο του ΝΑΤΟ και στα προβλήματα που δημιουργεί η αμερικανική απεμπλοκή από τη Συμμαχία. Απεμπλοκή εξάλλου που κατ’ επανάληψη υπογραμμίζεται και από τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, με τρόπο ιδιαίτερα περιπαικτικό, αν όχι υβριστικό για τους Ευρωπαίου.
Πέρα όμως από το παραπάνω επεισόδιο, ενδεικτικό της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή μας είναι το γεγονός της προσπάθειας που καταβάλλει η γειτονική μας χώρα να εξισλαμίσει ένα σοβαρό κομμάτι του βορειοαφρικανικού πληθυσμού. Παράλληλα, οι υπηρεσίες εσωτερικής ασφάλειας στο Μαρόκο και στην Τυνησία, με εκθέσεις τους, επισημαίνουν ότι μόνο το 2019 η Τουρκία εγκαινίασε στη Βόρειο Αφρική, κυρίως, οκτώ πολυτελή τζαμιά, κόστους πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Υπό αυτές τις συνθήκες, όπως επισημαίνεται σε μια σημαντική έκθεση των Μαροκινών υπηρεσιών ασφαλείας, η Τουρκία έχει στόχο να αξιοποιήσει προς όφελός της τη δημογραφική έκρηξη που ήδη σημειώνεται στην αφρικανική ήπειρο και η οποία χωρίς καμία αμφιβολία θα οδηγήσει σε διόγκωση των μεταναστευτικών ρευμάτων από την Αφρική προς την Ευρώπη.
Με άλλα λόγια, την ώρα που η τουρκική πλευρά ενισχύει τη ναυτική πολεμική της παρουσία στη Μεσόγειο, από πλευράς εξωτερικής πολιτικής είναι σαφές ότι θα αναλάβουν συντόμως δράση και τα τουρκικά κυκλώματα διακίνησης μεταναστών, που ήδη για τη γείτονα αποτελούν πηγή εσόδων. Μεταξύ άλλων.
Και όλα αυτά εξελίσσονται υπό τα μάλλον απαθή βλέμματα του ΝΑΤΟ, ο ρόλος και η δράση του οποίου, όσο κυλά ο χρόνος, δημιουργούν εύλογες απορίες και ερωτηματικά που για την ώρα παραμένουν αναπάντητα.
Κλείνοντας, μπορούμε να προβλέψουμε ότι οι μήνες που έρχονται θα είναι ιδιαιτέρως θερμοί στον μεσογειακό μας περίγυρο και πιθανότατα να γίνουν θερμότεροι στο μέτρο που οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δείχνουν να μπαίνουν και αυτές σε μια νέα φάση. Μια φάση, όπου κυρίαρχος πλέον είναι ο ρόλος της επίδειξης ισχύος τόσο από την πλευρά του Ισραήλ όσο και από ισλαμικές δυνάμεις, οι οποίες εν όψει σοβαρών γεωπολιτικών ανακατατάξεων φιλοδοξούν να είναι παρούσες στα τεκταινόμενα. Ασφαλώς δε, κρίσιμος θα είναι και ο ρόλος του ρωσικού παράγοντα, παρά τα πολύ σοβαρά οικονομικά προβλήματα μιας χώρας που «πουτινοποιείται» σε υπερθετικό πλέον βαθμό.
Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική εξωτερική πολιτική θα πρέπει να κάνει επίδειξη υψηλού φρονήματος αφενός, αλλά και μεγάλης σοβαρότητας αφετέρου, καθ’ όσον οι σημερινές καταστάσεις, πέρα από μπερδεμένες, είναι και πολύπλοκες.
