Αποτελεί η παγκοσμιοποίηση αιτία για πόλεμο; Μα η παγκοσμιοποίηση δεν συνδέεται με το άνοιγμα των αγορών και το διεθνές εμπόριο, που για να λειτουργεί απρόσκοπτα προϋποθέτει αποφυγή συγκρούσεων; Οταν υπάρχουν οικονομικές αλληλεξαρτήσεις ανάμεσα στα έθνη, η πιθανότητα των συγκρούσεων δε μειώνεται;
Η θεμελίωση της ειρήνης, άλλωστε, δεν ήταν το βασικό κίνητρο για την αρχική οικονομική ολοκλήρωση ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία, τους πρώην εχθρούς, η οποία τελικά διευρύνθηκε σε ΕΟΚ και Ευρωπαϊκή Ενωση;
Ισως δεν συμβαίνει αυτό σε όλες τις περιπτώσεις.
Ο καθηγητής οικονομικών του γαλλικού πανεπιστημίου της Γκρενόμπλ, Ζακ Φοντανέλ εξηγούσε στην Ιnternational Herald Tribune πέρα από το αυτονόητο -«αν η παγκοσμιοποίηση δίνει όλο και περισσότερα σε μερικά κράτη και όλο λιγότερα (συγκριτικά) στα υπόλοιπα, τότε οι πιθανότητες κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων αυξάνονται»- και πώς συμβάλλει σε συγκρουσιακές καταστάσεις η ταχύτερη από την προσφορά αύξηση της ζήτησης για πρώτες ύλες.
Η ταχεία ανάπτυξη οικονομιών τροφοδοτείται από τις πρώτες ύλες, και κυρίως το πετρέλαιο. Η σπάνις των πρώτων υλών ή η διασφάλιση της ομαλής διακίνησής τους είναι πάντα αιτία συγκρούσεων. Ακόμη και ο Αλαν Γκρίνσπαν παραδέχτηκε ότι η εισβολή στο Ιράκ έγινε για το πετρέλαιο.
Η ίδια η αλληλεξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας μπορεί να αποτελεί άλλη μια πηγή αναταραχής, υποστηρίζει η καθηγήτρια του πανεπιστημίου Wesleyan του Κονέκτικατ, Μάρθα Κρένσοου. «Οι ισχυρότερες δυνάμεις μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνες για τις τοπικές αναταραχές», τονίζει. «Η εποχή μας δεν είναι τόσο διαφορετική από την εποχή της αποικιοκρατίας».
Από την άλλη, προσθέτει η Κρένσοου, οι διεθνείς τιμές για την πώληση όπλων παραμένουν χαμηλές, παρόλο που η αμυντική βιομηχανία δεν συμπεριλαμβάνεται στις μειώσεις δασμών στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και παρά τα μονοπώλια που οι παραγωγοί έχουν σε πολλές εγχώριες αγορές. Η προσφορά είναι τεράστια και κάποιος τελικά πρέπει να αγοράσει.
Εξάλλου η προσέλκυση κεφαλαίων για πόλεμο έχει γίνει ευκολότερη, καθώς λόγω παγκοσμιοποίησης έχει εξελιχθεί η διεθνής χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική. Οι κεφαλαιακές ροές και οι αγοραπωλησίες όπλων είναι δύο από τα πιο δύσκολα πεδία για να ελεγχθούν αποτελεσματικά σε διασυνοριακό επίπεδο. Ποιος τελικά πρέπει να αναλάβει αυτή τη δύσκολη δουλειά; Τα κράτη ή κάποιος διεθνής οργανισμός;
Ακόμη και οι τρομοκράτες ή οι αντάρτικες ομάδες εκμεταλεύονται την παγκοσμιοποίηση, τη διασυνοριακή κινητικότητα. «Δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως η εκδήλωση της τρομοκρατίας σήμερα, σε όλες της τις εκφάνσεις, οφείλεται βεβαίως και σε ορισμένες πτυχές της παγκοσμιοποίησης και στις δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας» σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών Προκόπη Παυλόπουλο http://www.naftemporiki.gr/news/static/07/10/02/1419879.htm .
Οι ίδιες οι επιθέσεις, επιπλέον, μπορεί να αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής προκειμένου να προσελκύσουν τη διεθνή προσοχή και να «ρυμουλκήσουν» δυνάμεις.
Ακόμα κι αν ο πραγματικός στόχος της δράσης τους είναι η τοπική κυβέρνηση, προκειμένου να τραβήξουν την προσοχή, κτυπούν στη διεθνή σκηνή. Κλασικό πρόσφατο παράδειγμα αποτελούν οι αντάρτες στο δέλτα του Νίγηρα που απαγάγουν ξένους και εργαζόμενους για να κερδίσουν δημοσιότητα τα αιτήματά τους κατά των ξένων εταιρειών πετρελαίου.
Εδώ φαίνεται γιατί η παγκοσμιοποίηση των αγορών, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης, έχει γίνει σημαντική. Γεγονότα από τις πιο απομακρυσμένες γωνιές του πλανήτη βρίσκουν αμέσως το δρόμο τους στους τηλεοπτικούς δέκτες. Οι τρομοκράτες και άλλες εμπόλεμες ομάδες φτιάχνουν τα βίντεο τους και τα δημοσιοποιήσουν μέσω Ιντερνετ.
