«Η δυναστεία των Κομνηνών» είναι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του Βρετανού δημοσιογράφου Τζον Καρ –λάτρη της ελληνικής ιστορίας και κατοίκου της χώρας μας. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός και στο επίκεντρό του έχει τον αγώνα του Βυζαντίου για επιβίωση κατά τα έτη 1057-1185. Αυτά τα 128 χρόνια που η δυναστεία των Κομνηνών κατείχε την εξουσία, αποτελούν την τελευταία λαμπρή εποχή του Βυζαντίου, κατά την οποία η αυτοκρατορία έπρεπε να αναχαιτίσει ταυτόχρονα τους Τούρκους και τους Νορμανδούς.
Αρχίζοντας με τον Αλέξιο Α΄, και χωρίς να μπορούν πια να υπολογίζουν σε βοήθεια από τη Δύση, οι Κομνηνοί κατέστρωσαν τη στρατηγική τους πολύ καλά. Και μόλο που η δυναστεία κατέληξε μέσα στη βία και στην ανικανότητα, παρ’ όλες τις καλές προθέσεις του τελευταίου Κομνηνού, του Ανδρόνικου Α΄, έπαιξε πολύτιμο ρόλο κρατώντας τη Χριστιανοσύνη της Ανατολής ζωντανή.
Επί Κομνηνών έγιναν πολλές αλλαγές στη στρατιωτική οργάνωση του Βυζαντίου: δημιουργήθηκε βαρύ ιππικό κατά τα δυτικά πρότυπα, ενώ χρησιμοποιήθηκαν σε ευρεία κλίμακα μισθοφόροι και παραμελήθηκε το ναυτικό -δύο πρακτικές που σε βάθος χρόνου θα αποδεικνύονταν καταστροφικές και, ίσως, μοιραίες.
Στη φημισμένη Βαράγγια Φρουρά, που περιλάμβανε στις τάξεις της πολλούς Σάξονες, εξόριστους μετά την κατάκτηση της Αγγλίας από τους Νορμανδούς, αφιερώνεται ένα κεφάλαιο του βιβλίου.
Η βαριά ήττα στο Μυριοκέφαλο, το 1176, σήμανε την αρχή του τέλους για τη δυναστεία, και άνοιξε τον δρόμο για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους.
Ο Καρ στην Εισαγωγή, μεταξύ άλλων, σημειώνει: «Η ιστορία της δυναστείας των Κομνηνών συμπυκνώνει εξαιρετικά μία επισήμανση που έκανε ο καθηγητής Χάρης Μαγουλιάς στην εισαγωγή της έξοχης μετάφρασής του στο έργο “Χρονική διήγησις” του Νικήτα Χωνιάτη: “Αν η Ιστορία πρόκειται να είναι κάτι περισσότερο από μία διήγηση, δεν πρέπει ποτέ να απευαισθητοποιηθούμε απέναντι στην αιχμή του πάντα παρόντος κινδύνου, της απειλής για τη ζωή και τον πολιτισμό, που ήταν υπαρξιακή πραγματικότητα για τους προγόνους μας”. Η ιστορία των Κομνηνών μπορεί να έχει πολλά να μας πει στις αρχές του 21ου αιώνα, τώρα που η παλαιότατη αντιπαράθεση μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ χριστιανισμού και Ισλάμ βρίσκεται και πάλι στο προσκήνιο των ειδήσεων».
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
gkoul@naftemporiki,gr
