Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Τα μπάνια του λαού δεν θα είναι όπως ήταν τα περασμένα χρόνια. Στα νυχτερινά μπαρ δεν θα ισχύει ο περασμένος συνωστισμός, αλλά ούτε και θα υπάρχει η παραδοσιακή ψιλοκουβέντα. Στις ψαροταβέρνες θα τηρούνται αποστάσεις και μάλλον θα υπάρξουν και καβγάδες. Κάποιοι πολλά βαρείς γελοίοι θα μιμούνται τον Τραμπ και τον Μπολσονάρο. Τόσο τους κόβει.
Οι κοινωνικές σχέσεις αλλάζουν, όχι για ένα ή δύο μήνες, αλλά για χρόνια. Και η αλλαγή αυτή δεν ήρθε σταδιακά, αλλά υπήρξε σφυριά στο κεφάλι. Το ίδιο ισχύει και στην οικονομία. Είτε μας αρέσει είτε όχι.
Το μόνο σοβαρό πρόβλημα είναι ότι η πανδημία είχε προαναγγελθεί από το 1997, αλλά όλοι βούλωναν τα αυτιά τους. Τότε ήταν η εποχή όπου θριάμβευε η χρηματοοικονομία και κάποιοι με ένα κλικ γίνονταν εκατομμυριούχοι μέσα σε λίγα λεπτά. Άντε, λοιπόν, να πεις στα «γκόλντεν μπόι» ότι η απειλή των λοιμώξεων ήταν παρούσα και θα μπορούσε να γίνει καταστροφική. Θυμάμαι τον ομότιμο καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Ηλία Κούβελα, σε ειδικό αφιέρωμα του «Βήματος της Κυριακής» για τις επιδημίες και τις λοιμώξεις, το 1999, να γράφει τα ακόλουθα:
«Χρειάστηκε να περάσουν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια ώσπου ο πληθυσμός της Γης να φτάσει το πρώτο δισεκατομμύριο. Εντούτοις το δεύτερο προστέθηκε μόνο σε 100 χρόνια, το τρίτο σε άλλα 30, ενώ το τέταρτο μόλις σε 15. Αυτή η κατακόρυφη αύξηση του πληθυσμού της Γης κατά τις τελευταίες δεκαετίες της ιστορίας του ανθρώπου δεν είναι παρά αποτέλεσμα της εντυπωσιακής μείωσης του αριθμού των πρόωρων θανάτων. Το 1850 λιγότερο από το 25% του πληθυσμού είχε την τύχη να φτάσει την ηλικία των 70 ετών, ενώ σήμερα το 60% των ανδρών και το 75% των γυναικών έχουν αυτό το προνόμιο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η συμβολή της ιατρικής σε αυτή την πρόοδο είναι πολύ σημαντική. Ωστόσο, οι οικονομικοί, κοινωνικοί και πολιτικοί παράγοντες έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο. Τούτη η τελευταία φράση μπορεί να θεωρηθεί κοινοτοπία, εντούτοις τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα απ’ ό,τι θα μπορούσε να φανταστεί κανείς.
Πριν από 25 χρόνια πιστεύαμε ότι, με εξαίρεση τη γρίπη, τα λοιμώδη νοσήματα είχαν πια παύσει να αποτελούν σοβαρό πρόβλημα για τις λεγόμενες ανεπτυγμένες χώρες. Αυτή η μείωση της επίπτωσης των μεταδοτικών ασθενειών ήταν καρπός των συστηματικών εμβολιασμών, των προγραμμάτων καθαρισμού του πόσιμου ύδατος, της δημιουργίας αποχετευτικών συστημάτων, της καλής διατροφής, ιδίως των παιδιών, και της μεγαλύτερης επιμέλειας της προσωπικής υγιεινής και υγείας του κάθε ατόμου».
Παρ’ όλα αυτά, στο ίδιο αφιέρωμα, ο καθηγητής Φιλίπ Κουρλίσκι, μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών, τόνιζε ότι ο εφησυχασμός είναι εξόχως επικίνδυνος. «Τα μικρόβια», έγραφε, «πάντοτε κυκλοφορούσαν μέσω των φυσικών οδών…. Πολλά δε σήμερα ταξιδεύουν με το αεροπλάνο και όχι με το πλοίο. Μέσα σε έναν αιώνα ο ανθρώπινος πληθυσμός εξαπλασιάστηκε, η κινητικότητα των ανθρώπων και των εμπορευμάτων αυξήθηκε σημαντικά και ο τρόπος ζωής εξελίχθηκε πολύ, πολλαπλασιάζοντας τους επικίνδυνους συγχρωτισμούς. Η αστικοποίηση αυξάνεται, οι μεγαλουπόλεις πολλαπλασιάζονται. Το κλίμα αλλάζει, οι φυσικοί πόροι, και κυρίως το νερό, γίνονται προβληματικοί. Όλοι αυτοί οι παράγοντες αυξάνουν ή μεταβάλλουν τη διάδοση των μολυσματικών παραγόντων.
Στις δυτικές χώρες η επιτυχία της υγιεινής, του εμβολιασμού και των αντιβιοτικών μας έκανε να πιστέψουμε ότι οι παθογόνοι παράγοντες ήταν υπό έλεγχο. Η επιδημία του AIDS έδειξε ότι αυτό δεν ισχύει: υπήρχαν μερικές χιλιάδες άτομα που είχαν προσβληθεί την εποχή της ανακάλυψης του συνδρόμου το 1981, σήμερα είναι δεκάδες εκατομμύρια. Η ύπαρξη ζωικών εστιών εκτός ελέγχου (κουνούπι, νυχτερίδες, πίθηκοι κ.ά.), καθώς και οι μεταλλάξεις οι οποίες τυχαία και αναπόφευκτα δημιουργούν νέες παραλλαγές καθιστούν τις λοιμώξεις ένα φαινόμενο χωρίς τέλος. Για τον λόγο αυτόν η λέξη “εξάλειψη”, η οποία κακώς χρησιμοποιείται, μου φαίνεται φορέας ενός λανθασμένου μηνύματος.
Οι φτωχές χώρες φέρουν το 90% του παγκόσμιου μολυσματικού βάρους και οι πληθυσμοί τους γνωρίζουν μια κατάσταση υγείας ανυπόφορη για άνθρωπο. Οι πλούσιες χώρες έχουν κατανοήσει την παγκοσμιοποίηση του κινδύνου. Ένας κίνδυνος που πάει πιο μακριά από το AIDS και που κάνει απαραίτητη μια Παγκόσμια Συμμαχία για τα Εμβόλια και την Ανοσοποίηση».
Δεν ήταν πολλοί τότε αυτοί που πίστεψαν σε μια τέτοια συμμαχία. Μπροστά στον καλπασμό των διεθνών χρηματιστηριακών δεικτών, οι λοιμώξεις, οι ιοί και τα μικρόβια ήταν δευτερεύοντα προβλήματα.
Εξάλλου, είχαν αρχίσει και οι πρώτες καμπάνιες κατά των εμβολίων από τους γνωστούς γελωτοποιούς. Αυτούς ακριβώς που σήμερα είναι πρόθυμοι να στείλουν κάποια εκατομμύρια ανθρώπους στον τάφο για να κάνουν την πλάκα τους.
Κατά συνέπεια, αν… χθες δεν κλείσουμε την πόρτα στον λαϊκισμό και στη φονική χυδαιότητα που αναδίδει, η οικονομική κρίση της νόσου Covid-19 θα μπορούσε να καταλήξει σ΄ έναν χωρίς προηγούμενο εφιάλτη.
