Από την έντυπη έκδοση
Του Μιχάλη Χατζηκωνσταντίνου
[email protected]
Σε παρέμβασή του στη Διάσκεψη του Μονάχου ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς, παραδέχθηκε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση απέτυχε στο παρελθόν να διαχειριστεί τις μικτές ροές και προανήγγειλε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επιδιώξει τη σωστή ισορροπία μεταξύ «αλληλεγγύης» και «ευθύνης» στη διαχείριση του προσφυγικού/μεταναστευτικού ζητήματος.
Κατ’ αρχάς, οφείλει κανείς να επαινέσει τον Έλληνα πολιτικό για το θάρρος της παραδοχής του ότι η διαχείριση του μεταναστευτικού/προσφυγικού από την Ε.Ε. απεδείχθη αποτυχημένη. Από την άλλη πλευρά, όμως, η αναφορά του στην ανάγκη συμβιβασμού «αλληλεγγύης» και «ευθύνης» ενέχει, πιθανώς, το σπέρμα μιας νέας αποτυχίας.
Η ισορροπία «αλληλεγγύης» και «ευθύνης» δεν αποτελεί μια τυχαία αναφορά. Ουσιαστικά απηχεί την αμφιθυμία της Ε.Ε. απέναντι στο ζήτημα, αλλά και την αντικειμενική δυσκολία της να διαχειριστεί δύο φαινομενικά ασυμβίβαστους στόχους. Από τη μία πλευρά προσπαθεί να ικανοποιήσει τις όλο και πιο δυνατές φωνές που ακούγονται στο εσωτερικό των κρατών-μελών υπέρ των πολιτικών της αποτροπής ή και του εγκλωβισμού των μετακινούμενων πληθυσμών. Από την άλλη είναι υποχρεωμένη να λειτουργεί εντός του πλαισίου της Σύμβασης της Γενεύης για την προστασία των προσφύγων και τη μη επιστροφή τους σε χώρες όπου κινδυνεύει η ζωή ή η ελευθερία τους.
Με άλλα λόγια η Ε.Ε. αισθάνεται πλέον ότι δεν έχει τη δυνατότητα να πει τους πολίτες της ότι οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί μπορούν να έχουν θετική συμβολή στην οικονομία, τον πολιτισμό και τη δημογραφική εξέλιξή της. Ταυτόχρονα, σεβόμενη το ευρωπαϊκό κεκτημένο, δεν αποτολμά να ασκήσει ακραίες αντιμεταναστευτικές και αντιπροσφυγικές πολιτικές όπως αυτές που παρατηρούνται σε άλλες ηπείρους.
Είναι προφανές ότι η «αλληλεγγύη» και η «ευθύνη» είναι απόλυτες έννοιες χωρίς διαβαθμίσεις. Δεν γίνεται να περιορίσεις κάποια από τις δύο χωρίς να την πλήξεις επικίνδυνα. Επίσης, δεν εντάσσονται σε ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος όπου η ενίσχυση της μίας προκαλεί απώλεια στην άλλη.
Εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμεί να παραμείνει πιστή στις αρχές της, οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι το μεταναστευτικό/προσφυγικό δεν σηκώνει την παραμικρή έκπτωση. Και πρέπει κάποια στιγμή να δείξει έμπρακτα ότι η επίδειξη αλληλεγγύης αποτελεί ζήτημα ευθύνης.
