«Oι αυτοκρατορίες που κατέρρευσαν τον περασμένο αιώνα ήταν συνήθως αποικιακές, και οι τύραννοι με στολή προέρχονταν από τους αντιαποικιακούς αγώνες. Ο ισχυρός άνδρας που φορά χακί στολή είναι προϊόν των αρχών του 20ού αιώνα, όταν οι παλιές αυτοκρατορίες κατέρρευσαν και η ανθρωπότητα απειλούνταν με χάος. Οι παραδοσιακοί τρόποι διακυβέρνησης και λατρείας ανατράπηκαν από στρατιωτικές φιγούρες που υποσχέθηκαν μια νέα, σύγχρονη, πειθαρχημένη και επιθετικά κοσμική τάξη. Ο Χαϊρουλάχ Τουλφάχ, θείος και μέντορας του Σαντάμ, ήταν φανατικός αντίπαλος της βρετανικής αποικιοκρατίας. Αυτός ενθάρρυνε τον Σαντάμ να μιμηθεί τον Σαλαντίν, τον μουσουλμάνο στρατηγό που απελευθέρωσε την Ιερουσαλήμ από τους Σταυροφόρους το 1187.

Ο χαρακτηριστικός δεσποτικός τύπος του 20ού αιώνα ήταν ένας λαϊκιστής που ήθελε να ηγηθεί των απλών ανθρώπων εναντίον των πλουτοκρατών, των αριστοκρατών, των ιμπεριαλιστών. Η εμφάνιση και η συμπεριφορά του παραπέμπει σε μια ρομαντική εικόνα του παράνομου, που μάχεται τους ισχυρούς και παίρνει το μέρος των φτωχών. Ο Μάο είχε καταβροχθίσει τα βιβλία για τους "Ρομπέν των Δασών" της Κίνας.

Στην εποχή του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, η εικόνα του ένστολου επαναστάτη αποτελεί αναχρονισμό. Ακόμη και οι περισσότεροι ισχυροί άνδρες της Αφρικής μοιάζουν περισσότερο με τραπεζίτες παρά με αντάρτες. Είναι πιθανό πολλοί από τους δικτάτορες του 21ου αιώνα να είναι αγιατολάδες. Είναι όμως πολύ πιθανότερο να είναι μεγιστάνες διψασμένοι για εξουσία. Το νέο μοντέλο εξουσίας δεν είναι πια ο στρατηγός ή ο αντάρτης, αλλά ο πρόεδρος επιχείρησης, ο σούπερ μάνατζερ.

Οπως και στη δεκαετία του '30, παρακολουθούμε την πτώση των παραδοσιακών ελίτ. Ο πλούσιος επιχειρηματίας, που υπόσχεται να κάνει για τη χώρα του ό,τι έκανε για τον εαυτό του, είναι μια πιο ελκυστική φιγούρα. Οπως είχε αντιληφθεί ο Χίτλερ, η μαζική επικοινωνία αποτελεί ένα ουσιαστικό εργαλείο για την κατάκτηση της απόλυτης εξουσίας. Οι σύγχρονοι αυτοκράτορες είναι μεγιστάνες των μέσων ενημέρωσης, και ενίοτε ιδιοκτήτες ποδοσφαιρικών ομάδων», παρατηρούσε στις αρχές του έτους στους «Financial Times» ο Ιαν Μπουρούμα, καθηγητής στο Bard College.

Το «μοντέλο Μπερλουσκόνι» μπορεί να δούλεψε στην Ιταλία για κάποια χρόνια, και ο Μάικλ Μπλούμπεργκ να ανέβηκε στο άτι της πολιτικής από τις επιχειρήσεις, αλλά αυτό δεν μπορεί να δημιουργεί φοβικά σύνδρομα, ούτε να παρουσιάζεται ως προάγγελος δεινών, ή κρίση της πολιτικής. Μάλλον κρίση των πολιτικών είναι.

Υπενθυμίζεται ότι ο καβαλιέρι, που την προηγούμενη εβδομάδα ανακοίνωσε ότι ιδρύει νέο κόμμα, έκανε λίφτινγκ και στις αντιλήψεις του περί πολιτικής. «Είμαστε ανοιχτοί σε διάλογο με τις άλλες πολιτικές δυνάμεις», δήλωσε και τάχθηκε υπέρ της εσωκομματικής δημοκρατίας, σε αντίθεση με την «Φόρτσα Ιτάλια», που διοικούσε σαν επιχείρηση. Τα εννοεί;

Κ.Τ.