Της Μάρως Βακαλοπούλου
[email protected]

Τα χειροκροτήματα και ο ενθουσιασμός περίσσευαν χθες στην Ανατολική Αίθουσα του Λευκού Οίκου ενόσω ο Ντόναλντ Τραμπ παρουσίαζε το φιλόδοξο «ειρηνευτικό σχέδιό» του για τη Μέση Ανατολή. Ο Αμερικανός πρόεδρος μίλησε για ένα «υπερβολικά καλό» σχέδιο για τους Παλαιστινίους, μία «ευκαιρία ωφέλιμη και για τις δύο πλευρές». Δίπλα τους ωστόσο, βρισκόταν μόνο η μία - ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος με το πιο λαμπρό του χαμόγελο άκουγε τον Ντόναλντ Τραμπ να θριαμβολογεί ότι το «Ισραήλ κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την ειρήνη».

«Οι Παλαιστίνιοι βρίσκονται σε συνθήκες φτώχειας και βίας, είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης εκείνων που επιδιώκουν να τους χρησιμοποιήσουν ως πιόνια για την προώθηση της τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού. Αξίζουν μια πολύ καλύτερη ζωή», τόνισε ο Αμερικανός πρόεδρος. Για τους άμεσα ενδιαφερόμενους ωστόσο, τους ίδιους του Παλαιστίνιους, η πρότασή του δεν είναι παρά μία «ανοησία», την οποία απορρίπτουν κατηγορηματικά.

«Κανένας Παλαιστίνιος δεν μπορεί να δεχτεί ένα ανεξάρτητο κράτος χωρίς την Ιερουσαλήμ πρωτεύουσά του», τόνισε ευθύς αμέσως μετά τις ανακοινώσεις του Τραμπ ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς.

«Είναι αδύνατο, για οποιοδήποτε παιδί, Άραβα ή Παλαιστίνιο, να δεχτεί να μην έχει την Ιερουσαλήμ» πρωτεύουσα ενός παλαιστινιακού κράτους, τόνισε ο Αμπάς. «Λέω στον Τραμπ – πρόσθεσε - και στον Νετανιάχου: η Ιερουσαλήμ δεν πωλείται, όλα τα δικαιώματά μας δεν πωλούνται. Και η συμφωνία σας, η συνωμοσία, δεν θα περάσει».

Η ασυνήθιστα λεπτομερής πρόταση των 80 σελίδων για την επίλυση μίας σύγκρουσης δεκαετιών πληροί όντως τις περισσότερες ισραηλινές απαιτήσεις. Και δεν είναι μόνο η παλαιστινιακή πλευρά που διέγνωσε την αμερικανική εύνοια προς το Ισραήλ. Με μία προσεκτική ανακοίνωση, το Παρίσι ανακοίνωσε ότι καλωσορίζει μεν «τις προσπάθειες του προέδρου Τραμπ και θα μελετήσει προσεκτικά το ειρηνευτικό σχέδιο παρουσίασε», πλην όμως επιμένει στην ανάγκη της λύσης των δύο κρατών, που θα «συμμορφώνεται προς το διεθνές δίκαιο».

Ομοίως, η Ευρωπαϊκή Ένωση επαναδιατύπωσε χθες τη «σταθερή» της δέσμευση για μια «διαπραγματευτική και βιώσιμη λύση δύο κρατών», ενώ ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας υπογράμμισε πως μόνο μια λύση «αποδεκτή και από τα δύο μέρη» μπορεί να «οδηγήσει σε διαρκή ειρήνη μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων».

Ποια είναι όμως τα βασικά σημεία του σχεδίου του Τραμπ, ο οποίος για μία ακόμη φορά αφήνει κατά μέρος τις «παραδοσιακές» αρχές της αμερικανικής διπλωματίας;

• Οι ΗΠΑ θα αναγνωρίσουν την ισραηλινή κυριαρχία στα εδάφη, που σύμφωνα με το σχέδιο του Τραμπ, αποτελούν μέρος του Ισραήλ. Το σχέδιο περιλαμβάνει έναν χάρτη ο οποίος – πάντα κατά τον Τραμπ – περιλαμβάνει τους εδαφικούς συμβιβασμούς που είναι διατεθειμένο να κάνει το Ισραήλ.
• «Το παλαιστινιακό έδαφος θα υπερδιπλασιαστεί, ενώ θα υπάρχει και παλαιστινιακή πρωτεύουσα στην ανατολική Ιερουσαλήμ», όπου ο Τραμπ υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ θα ιδρύσει πρεσβεία.
• Η Ιερουσαλήμ «θα παραμείνει αδιαίρετη πρωτεύουσα του Ισραήλ». Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν την ιερή πόλη. Οι Παλαιστίνιοι επιμένουν ότι η Ανατολική Ιερουσαλήμ, τον έλεγχο της οποίας απέκτησε το Ισραήλ με τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967, είναι η πρωτεύουσα του μελλοντικού κράτους τους.
• Ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε επίσης λόγο για την ευκαιρία που παρουσιάζεται στους Παλαιστινίους να αποκτήσουν «το δικό τους ανεξάρτητο κράτος». Εν προκειμένω ωστόσο δεν έδωσε ιδιαίτερες λεπτομέρειες.
• «Δεν θα ξεριζωθούν Παλαιστίνιοι ή Ισραηλινοί από τα σπίτια τους», πρόσθεσε ο Τραμπ αφήνοντας να εννοηθεί ότι οι υφιστάμενοι εβραϊκοί οικισμοί στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη θα παραμείνουν.
• Το Ισραήλ θα συνεργαστεί με τον βασιλιά της Ιορδανίας για να εξασφαλίσει ότι διατηρείται το status quo του βασικού ιερού χώρου της Ιερουσαλήμ: Όρος του Ναού για τους τους Εβραίους, Χαράμ αλ Σαρίφ για τους μουσουλμάνους.
• Τα εδάφη που διατίθενται στους Παλαιστινίους βάσει του χάρτη του Ντόναλντ Τραμπ «θα παραμείνουν ανοιχτά και μη ανεπτυγμένα για μια περίοδο τεσσάρων ετών». Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι Παλαιστίνιοι μπορούν να μελετήσουν τη συμφωνία, να διαπραγματευτούν με το Ισραήλ και να «επιτύχουν τα κριτήρια για την κρατική τους υπόσταση».

Οι Παλαιστίνιοι δεν απουσίαζαν απλώς από τη χθεσινή γιορτή Τραμπ - Νετανιάχου. Η θέση τους άλλωστε είναι ξεκάθαρη από τότε που η κυβέρνηση Τραμπ μετέφερε μονομερώς την πρεσβεία της στην Ιερουσαλήμ. Ουσιαστικά, για τους Παλαιστινίους το «ειρηνευτικό σχέδιο» αποτελεί ένα τελεσίγραφο και μία διορία τεσσάρων ετών να δεχτούν ή να απορρίψουν την «καλύτερη προσφορά» που τους παρουσιάζεται.  

Είναι προφανές, σχολιάζει ο Τζόναθαν Μάρκους από το BBC, ότι το ερώτημα δεν είναι πόσο «ωφέλιμο είναι και για τις δύο πλευρές» το «ειρηνευτικό σχέδιο» του Αμερικανού προέδρου όσο κατά πόσον προωθεί την ειρήνη ανατρέποντας σχεδόν όλες τις προσδοκίες των Παλαιστινίων.