Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος
Ο Βέλγος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και ειδικός σε θέματα ανάπτυξης Μπρούνο βαν Πότλσμπεργκ γνωρίζει αρκετά καλά την Ελλάδα, από τότε που ήταν σύμβουλος στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). «Το μεγάλο σας πρόβλημα», μας είπε πρόσφατα στις Βρυξέλλες, «είναι η εμπιστοσύνη.
Υπάρχει σοβαρό έλλειμμα και η εμπειρία δείχνει ότι δεν καλύπτεται ούτε γρήγορα ούτε εύκολα. Θα χρειαστεί χρόνος στην κυβέρνηση Μητσοτάκη και θα πρέπει να πείσει. Πέρα από ρητορικές εξάρσεις… Και ας μην ξεχνάτε ότι η διεθνής οικονομία βρίσκεται σε φάση αβεβαιότητας και αυτή…». Αβεβαιότητα βέβαια που τις τελευταίες μέρες γίνεται όλο και πιο έντονη και αυτό κάθε άλλο παρά θετικό είναι για τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας.
Από την άλλη πλευρά, η χώρα αντιμετωπίζει και την κλιμακούμενη τουρκική επιθετικότητα, γεγονός που κάνει πιο δύσκολη την προσπάθειά της να ανακτήσει την αξιοπιστία της. Δέκα χρόνια κρίσης και κλονισμού της εμπιστοσύνης δεν αποκαθίστανται με μαγικά ραβδιά. Απαιτούν έργα και σε βάθος αλλαγές που θέλουν χρόνο για να αποδώσουν.
Το μεγάλο έλλειμμα εμπιστοσύνης, το οποίο βαραίνει τη χώρα για πολλά χρόνια, αποτελεί τη στιγμή αυτή και τον υπ’ αριθμόν ένα υπονομευτικό παράγοντα κάθε προοπτικής. Τόσο για την πολυπόθητη ανάπτυξη της οικονομίας (πώς αλλιώς θα έρθουν επενδύσεις;) όσο και για τη θωράκιση της θέσης της Ελλάδας στην περιοχή. Η εμπιστοσύνη, ειδικά έπειτα από τόσες τραυματικές εμπειρίες που προκάλεσε στον τόπο η αναξιοπιστία του πολιτικού μας συστήματος (όλων των αποχρώσεων), αποτελεί πλέον μείζον εθνικό ζήτημα. Είναι προϋπόθεση ανάταξης και ανάκαμψης. Χωρίς τη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης η χώρα δεν έχει μέλλον.
Η εμπιστοσύνη είναι, έτσι κι αλλιώς, κορυφαίο θέμα για την εξέλιξη των πραγμάτων σε όλα τα επίπεδα. Και επειδή στη χώρα μας το ξεχάσαμε πολύ εύκολα, το πληρώσαμε και πολύ ακριβά... Με δέκα χρόνια οικονομικής κρίσης, που μεταφράστηκαν σε τεράστιες απώλειες περιουσίας (δημόσιας και ιδιωτικής) και μεγάλες μειώσεις εισοδημάτων και θέσεων εργασίας. Η εμπιστοσύνη αφορά τις συναλλαγές και την ανάπτυξη της οικονομίας, αφορά όμως και τις σχέσεις του κράτους με το πολίτη. Από την άλλη, κύρος και εμπιστοσύνη είναι απαραίτητα συστατικά και για τις διεθνείς σχέσεις μιας χώρας και τη θέση της στη διεθνή σκακιέρα.
Οι σχέσεις μεταξύ των κρατών και των διεθνών οργανισμών, των θεσμών και των συμμάχων, φίλων, εταίρων ή δανειστών, δεν είναι άμοιρες του κύρους και της εμπιστοσύνης που εμπνέουν μια χώρα και οι κυβερνήσεις της. Στο εσωτερικό και στο εξωτερικό όλες αυτές τις κρίσιμες σχέσεις τα τελευταία χρόνια δεν τις χειριστήκαμε με τον καλύτερο τρόπο. Σήμερα όμως η κατάσταση πρέπει ν’ αλλάξει άρδην. Η μεγαλύτερη ευθύνη για την πολιτική ηγεσία του τόπου, για την ελληνική πολιτική τάξη συνολικά, είναι η αλλαγή νοοτροπίας. Αυτή θα πείσει αν μπορεί να υπάρξει ανάκτηση της εμπιστοσύνης. Δεν χωρούν πλέον η διγλωσσία, οι ψεύτικες υποσχέσεις, οι λαϊκισμοί και οι λεονταρισμοί.
Συνέπεια απόλυτη χρειάζεται στους στόχους και τις συμφωνίες. Εμπιστοσύνη είναι να πράττεις αυτό που υπόσχεσαι, να τηρείς τις δεσμεύσεις σου, να εμπνέεις σταθερότητα. Η οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς το ισχυρό υπόβαθρο που λέγεται εμπιστοσύνη. Κανείς δεν επενδύει και δεν ρισκάρει υπό όρους αβεβαιότητας και αμφιβολίας ως προς την έκβαση ενός επιχειρηματικού εγχειρήματος. Ιδιαίτερα δε σε εποχές που οι παραγωγικές και κοινωνικές συνθήκες μεταβάλλονται και αυτές με πρωτόγνωρη ταχύτητα. Ας μη μας διαφεύγει επίσης ότι δεν είμαστε μόνοι στον κόσμο. Στην παγκόσμια αγορά, οι νέοι παίκτες συνεχώς αυξάνονται και έχουν κάθε δικαίωμα συμμετοχής στο παιχνίδι.
Η Ελλάδα πρέπει να κερδίσει τη χαμένη της αξιοπιστία. Διατρέχει τη χώρα μια πάγια καχυποψία, μια αναντιστοιχία λόγων και πράξεων, όρων και επιδιώξεων. Αυτό δεν ωφελεί σήμερα. Αντιθέτως, επιτείνει τους συσχετισμούς των δυνάμεων και στα εθνικά μας θέματα, τα οποία οξύνονται και απαιτούν μεγάλη προσοχή και προπάντων αξιοπιστία. Φερέγγυες συμμαχίες, σχέδιο κινήσεων, σύμπνοια με τους εταίρους και εθνική συνεννόηση.
Κλίμα εμπιστοσύνης, δηλαδή, σε κάθε κατεύθυνση. Είναι το κορυφαίο κεφάλαιο στην πολιτική ατζέντα. Δεν είναι (απλώς) θέμα ηθικής! Δεν μιλάμε σήμερα γι’ αυτό. Μιλάμε για τη μεγάλη ανάγκη υποστήριξης που έχει ο τόπος για την επιβίωσή του, τη στοιχειώδη θωράκιση σε οικονομικό και εθνικό επίπεδο. Χωρίς ισχυρό και βιώσιμο οικονομικό υπόβαθρο, η γεωπολιτική μας θέση θα τελεί πάντα υπό αίρεση και αυτό δεν βοηθά σε τίποτα την ανάδειξη του ουσιαστικού μας ρόλου στην περιοχή μας.
