Από την έντυπη έδκοση

Των Νίκου Μπέλλου και Κώστα Δεληγιάννη
 
Σε επενδύσεις 1 τρισ. ευρώ υπέρ της δράσης για το κλίμα μέχρι το 2030, στη βάση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για μηδενικές εκπομπές άνθρακα, που ενέκριναν οι Ευρωπαίοι ηγέτες (12 Δεκεμβρίου), στοχεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το σχέδιο της Κομισιόν θα παρουσιαστεί την προσεχή Τρίτη μαζί με τον τρόπο μετάβασης της Ευρώπης σε μηδενικές εκπομπές άνθρακα το 2050. Καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση του σχεδίου καλείται να παίξει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), που θεωρείται επενδυτικός βραχίονας της Ε.Ε.

Η νέα χρηματοδοτική πολιτική της ΕΤΕπ, που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο, συζητήθηκε στην αρχή τις προηγούμενες μέρες στη συνάντηση εργασίας μεταξύ του εκτελεστικού αντιπροέδρου της Κομισιόν για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία Φρανς Τίμερμανς με τον πρόεδρο και τα στελέχη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Στοπ το 2021 σε έργα με ορυκτά καύσιμα

Η ΕΤΕπ έχει καταστήσει σαφές ότι από το τέλος του 2021 θα σταματήσει να υποστηρίζει χρηματοδοτικά ενεργειακά έργα που σχετίζονται με ορυκτά καύσιμα χωρίς περιορισμό των εκπομπών, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου. Επιπλέον, η τράπεζα όρισε ως νέο πρότυπο επιδόσεων για τις εκπομπές τα 250g CO2 ανά κιλοβατώρα (KwH). Το πρότυπο αυτό θα αντικαταστήσει το τρέχον πρότυπο των 550g CO2/KwH.

Σε συνέχεια μιας προηγούμενης επανεξέτασης της χρηματοδοτικής πολιτικής της στον ενεργειακό τομέα, το 2013, η ΕΤΕπ ήταν το πρώτο διεθνές χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που έπαυσε να χρηματοδοτεί την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα και λιγνίτη, μέσω της υιοθέτησης ενός αυστηρού προτύπου επιδόσεων για τις εκπομπές.

Αναφορικά με την ενεργειακή μετάβαση, δέκα χώρες-μέλη της Ε.Ε. αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες προκλήσεις όσον αφορά τις επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα. Η ΕΤΕπ θα συνεργαστεί στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να στηρίξει τις επενδύσεις μέσω ενός Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης. Η ΕΤΕπ θα μπορεί να χρηματοδοτεί έως το 75% του επιλέξιμου κόστους του έργου για τις νέες ενεργειακές επενδύσεις στις χώρες αυτές.

Τα έργα αυτά θα λαμβάνουν από την ΕΤΕπ τόσο χρηματοδοτική όσο και συμβουλευτική στήριξη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μεταξύ των χωρών που έχουν συμπεριληφθεί στην ενεργειακή μετάβαση είναι και η Ελλάδα, ενώ αφορά την περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας και τη Μεγαλόπολη, και σχετίζεται με την απολιγνιτοποίηση αυτών των περιοχών.

Η ελληνική προετοιμασία

Master Plan για την προσαρμογή των περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας και του Δήμου Μεγαλόπολης στα δεδομένα που θα δημιουργήσει η απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, οι οποίες με εξαίρεση την υπό κατασκευή Πτολεμαΐδα V θα αποσυρθούν όλες έως το 2023, σχεδιάζει να καταρτίσει η κυβέρνηση.

Σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, στόχος είναι το Master Plan να είναι έτοιμο στα μέσα του 2020, περιλαμβάνοντας πολυδιάστατα και εμπροσθοβαρή μέτρα, τα οποία θα λειτουργήσουν ως αναπτυξιακός «οδικός χάρτης» των περιοχών αυτών στη μεταλιγνιτική εποχή, αντισταθμίζοντας τις επιπτώσεις στις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες από το «σβήσιμο» των σταθμών.

Προς αυτή την κατεύθυνση, στις 23 Δεκεμβρίου εγκρίθηκε Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ) που προβλέπει τη σύσταση, συγκρότηση και λειτουργία Κυβερνητικής Επιτροπής, υπό την προεδρία του υπουργού ΠΕΝ Κωστή Χατζηδάκη, για την εκπόνηση του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης των εν λόγω λιγνιτικών περιοχών.

Στην Κυβερνητική Επιτροπή, εκτός από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα συμμετέχουν οι υπουργοί Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνις Γεωργιάδης, Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Μάκης Βορίδης, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αρμόδιος για θέματα Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών Γεράσιμος Θωμάς και ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων αρμόδιος για τις Δημόσιες Επενδύσεις και το ΕΣΠΑ Γιάννης Τσακίρης. Στις συνεδριάσεις μπορούν να καλούνται κατά περίπτωση οι συναρμόδιοι υπουργοί.

Έργο της Επιτροπής είναι η έγκριση και παρακολούθηση της υλοποίησης του Σχεδίου Μετάβασης, ο συντονισμός της διενέργειας της δημόσιας διαβούλευσης για το Σχέδιο, καθώς και ο συντονισμός της αξιοποίησης των διαθέσιμων πηγών χρηματοδότησης, εθνικών (Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων, Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, Πράσινο Ταμείο κλπ.), ευρωπαϊκών (Just Transition Fund, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, κλπ.) ή ιδιωτικών.

Επίσης, αποφασίστηκε η ανάθεση της εκπόνησης και υλοποίησης του Σχεδίου σε Συντονιστική Επιτροπή (SteeringCommittee), στην οποία θα προεδρεύει προσωπικότητα εγνωσμένου κύρους, που θα επιλεγεί από την ανωτέρω Κυβερνητική Επιτροπή και θα συμμετέχει στις συνεδριάσεις της. 

Οι στόχοι

Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Κομισιόν για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία Φρανς Τίμερμανς (φωτογραφία) στάθηκε ιδιαίτερα στις μεγάλες επενδυτικές ανάγκες για την επίτευξη των ενδιάμεσων αλλά και του τελικού στόχου για μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050, υπογραμμίζοντας την ανάγκη κινητοποίησης από την ΕΤΕπ του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην Ε.Ε. Η ΕΤΕπ θα είναι ο κύριος εταίρος που θα κατευθύνει την υλοποίηση των στόχων, ενώ θα αναλάβει και τη μόχλευση των πόρων στις αγορές. Ο πρώτος στόχος της είναι ο διπλασιασμός των επενδύσεων στον τομέα του κλίματος από 25% σε 50% έως το 2025.

Σε 5 άξονες η διάθεση κονδυλίων στον τομέα ενέργειας
 
Η νέα χρηματοδοτική πολιτική στον τομέα της ενέργειας περιλαμβάνει πέντε αρχές, οι οποίες θα διέπουν τη μελλοντική δραστηριότητα της ΕΤΕπ:

* προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση, με σκοπό την προαγωγή του νέου στόχου της Ε.Ε. βάσει της οδηγίας της Ε.Ε. για την ενεργειακή απόδοση,

* συμβολή στην απεξάρτηση της ενέργειας από τον άνθρακα μέσω της παροχής αυξημένης στήριξης σε τεχνολογίες χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών, με στόχο το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε όλη την Ε.Ε. να φθάσει στο 32% έως το 2030,

* αύξηση των χρηματοδοτήσεων για την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας, την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων αποθήκευσης ενέργειας και την ηλεκτροκίνηση,

* προώθηση των επενδύσεων σε δίκτυα, που είναι σημαντικές για τις νέες, διαλείπουσες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή, και ενίσχυση των διασυνοριακών διασυνδέσεων,

* αύξηση του αντίκτυπου των επενδύσεων για τη στήριξη της ενεργειακής μετάβασης εκτός Ε.Ε.
Την τελευταία πενταετία η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει χορηγήσει πάνω από 65 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση έργων στους τομείς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ενεργειακής απόδοσης και της διανομής ενέργειας.