Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Κοκκαλιάρη
[email protected]
Σε μία κίνηση-ματ στην ενεργειακή σκακιέρα -που έχει ξεκάθαρες γεωστρατηγικές προεκτάσεις στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου- προχώρησαν χθες η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ. Οι επίσημες υπογραφές για τον αγωγό EastMed «έπεσαν» στο Ζάππειο, με τους ηγέτες και των τριών χωρών να αναφέρονται στη σημασία του εγχειρήματος και να ανοίγουν παράθυρο για ευρύτερες συνεργασίες.
Η συμφωνία αλλάζει το ενεργειακό τοπίο στη Μεσόγειο και παράλληλα στέλνει μήνυμα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Έρχεται, μάλιστα, σε μια στιγμή που η τουρκική προκλητικότητα εντείνεται, με τις τρεις χώρες να στέλνουν με αυτόν τον τρόπο τη δική τους ειρηνική απάντηση στη… διπλωματία των κανονιοφόρων. Αυτό που τονίστηκε χθες ήταν πως ο EastMed δεν αποτελεί απειλή για κανέναν, ενώ όποιος το επιθυμεί μπορεί να μετάσχει στο έργο, αρκεί να σέβεται το διεθνές δίκαιο και τους κανόνες καλής γειτονίας.
Τη σημασία της ιστορικής -όπως χαρακτηρίστηκε- συμφωνίας ανέδειξαν σε δηλώσεις τους ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Να σημειωθεί πως η συμφωνία για τον αγωγό, που μένει να υπογραφεί σε επόμενη φάση και από την Ιταλία, έχει τη στήριξη τόσο των ΗΠΑ όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι στόχοι
Κοινός στόχος των χωρών που συνυπογράφουν τη διακρατική συμφωνία είναι να μετατραπεί η Νοτιοανατολική Μεσόγειος σε μια ζώνη συνεργασίας, πρωτίστως οικονομικής. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι έχει ήδη προγραμματιστεί η διεξαγωγή του EastMed Gas Forum στο Κάιρο, στις 15 και 16 Ιανουαρίου.
Δεδομένη είναι και η στρατηγική διάσταση της συμφωνίας για την κατασκευή του αγωγού, που αλλάζει το ενεργειακό τοπίο στη Μεσόγειο. Στην πράξη η συμφωνία ακυρώνει τα μνημόνια μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Τρίπολης, καθώς ο αγωγός θα περνά μέσα από περιοχές που η Άγκυρα θεωρεί πως είναι της θαλάσσιας δικαιοδοσίας της.
Δεν είναι τυχαίο πως η Άγκυρα διατηρεί μια προκλητική ρητορική. Ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Φουάτ Οκτάι είπε χθες ότι κανένα σχέδιο στην περιοχή που εξαιρεί την Τουρκία δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας. «Υπάρχουν παιχνίδια εναντίον μας, που στόχο έχουν να μην μπορούμε να βάλουμε τα πόδια μας στο νερό. Είμαστε εκεί για να τα καταστρέψουμε», δήλωσε μεταξύ άλλων.
Χθες το απόγευμα πραγματοποιήθηκε κοινή συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου στο Ζάππειο, ενώ είχαν προηγηθεί τετ α τετ στο Μέγαρο Μαξίμου. Ακολούθησε, παρουσία των τριών ηγετών, η υπογραφή της Διακρατικής Συμφωνίας για τον EastMed από τους υπουργούς Ενέργειας Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου, Κωστή Χατζηδάκη, Γιουβάλ Στάινιτς και Γιώργο Λακκοτρύπη αντίστοιχα. Μάλιστα, είχαν κληθεί και υπουργοί προηγούμενων κυβερνήσεων -ο Γιώργος Σταθάκης και ο Γιάννης Μανιάτης- που είχαν ασχοληθεί με το φιλόδοξο αυτό σχέδιο.
«Εγγύηση ασφάλειας»
«Η συμφωνία του Ζαππείου για τον EastMed έχει οικονομική, αναπτυξιακή, διπλωματική, αλλά και γεωστρατηγική διάσταση», σημείωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ τόνισε πως «αποδεικνύει την έμπρακτη πρόθεση των κρατών να αντιμετωπίσουν την ενέργεια ως κρίκο συνεργασίας των λαών, και όχι ως αφορμή διαφωνιών και συγκρούσεων». Επεσήμανε δε πως ο αγωγός «αποτελεί μια εγγύηση ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή. Έναν χώρο που τα τελευταία χρόνια απειλείται από συγκρούσεις, ανακατατάξεις και αδιέξοδους αναθεωρητισμούς» και «ταυτόχρονα, προσφέρει περισσότερη ευελιξία και ανεξαρτησία στις πηγές ενέργειας της Ευρώπης».
Παράλληλα ο πρωθυπουργός έστειλε πολλαπλά… μηνύματα. «Ο αγωγός EastMed δεν αποτελεί απειλή για κανέναν», σημείωσε και προσέθεσε πως «η περιφερειακή συνεργασία είναι πάντοτε ανοιχτή σε όλους. Υπό μία, όμως, βασική προϋπόθεση: Να σέβονται το διεθνές δίκαιο και τους κανόνες καλής γειτονίας. Ο EastMed, λοιπόν, δεν είναι απλώς ένας αγωγός ενέργειας και οικονομικής προόδου, αλλά ένας αγωγός ειρήνης και συνεργασίας των λαών της περιοχής».
Ανάλογο μήνυμα έστειλε και ο Νίκος Αναστασιάδης, επισημαίνοντας πως οι συνεργασίες που έχουν αναπτυχθεί δεν στρέφονται εναντίον της όποιας τρίτης χώρας και πρόσθεσε: «Το αντίθετο, όποια χώρα το επιθυμεί είναι καλοδεχούμενη, νοουμένου βεβαίως πως υιοθετεί τις βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου, με πλήρη σεβασμό στην ενάσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της εδαφικής ακεραιότητας ανεξάρτητων κρατών». Αλλά και ο κ. Νετανιάχου υπογράμμισε πως μπορεί οποιαδήποτε χώρα το επιθυμεί -κάνοντας αναφορά στην Ιταλία αλλά και στην Αίγυπτο- να συνδράμει.
Έργο στρατηγικής σημασίας
Κυβερνητικές πηγές σημειώνουν πως ο αγωγός θα συνδέσει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου με την ευρωπαϊκή αγορά μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας. Πρόκειται για έργο που αναβαθμίζει τον ρόλο της χώρας μας στην ευρύτερη περιοχή και αποτελεί το επιστέγασμα της νέας γεωπολιτικής εταιρικής σχέσης μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Θέτει, παράλληλα, τέλος στην ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και διασφαλίζει την παροχή αερίου σε περιοχές της χώρας που σήμερα δεν έχουν πρόσβαση στο εθνικό δίκτυο.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, σε οικονομικό επίπεδο η χώρα μας θα επωφεληθεί από την παραγωγή, μεταφορά και διανομή φυσικού αερίου, ενώ και οι καταναλωτές θα κερδίσουν από τη μείωση του κόστους της ενέργειας. Κέρδη θα υπάρξουν και στο μέτωπο της περιβαλλοντικής πολιτικής, καθώς ο EastMed θα διευκολύνει τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών ρύπων με μεταβατικό καύσιμο το φυσικό αέριο. Η αρχική δυναμικότητα του αγωγού σχεδιάζεται να είναι 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου ανά έτος, με δυνατότητα διπλασιασμού της στο μέλλον.
Νέες επαφές
Τέλος, να σημειωθεί πως ο διπλωματικός μαραθώνιος της κυβέρνησης θα συνεχιστεί όλο τον μήνα. Στις 7 Ιανουαρίου ο κ. Μητσοτάκης θα έχει ένα τετ α τετ με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, σε μια συνάντηση με βαρύνουσα σημασία για τα εθνικά θέματα και την οικονομία. Θα ακολουθήσει η συμμετοχή στο φόρουμ του Νταβός στις 24 του μήνα, ενώ στις 29 Ιανουαρίου ο πρωθυπουργός θα έχει ένα τετ α τετ με τον Εμανουέλ Μακρόν στο Παρίσι. Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας θα βρεθεί αύριο στο Κάιρο, όπου θα γίνει συνάντηση Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου και Γαλλίας. Παράλληλα είναι προγραμματισμένες σε τεχνικό επίπεδο συναντήσεις με εμπειρογνώμονες για το θέμα της ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο.
Τα τέσσερα σημεία-κλειδιά
Τέσσερα σημεία-κλειδιά περιλαμβάνει, σύμφωνα με πληροφορίες, η διακυβερνητική συμφωνία για τον αγωγό EastMed, τα οποία αφορούν κατ’ αρχάς τη συνεργασία των εμπλεκόμενων χωρών για την προστασία του αγωγού, αλλά και την επιτάχυνση της αδειοδοτικής ωρίμανσης του αγωγού. Επίσης, με τη διακυβερνητική συμφωνία δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής στο έργο και άλλων χωρών από την ευρύτερη περιοχή, πέραν της Ιταλίας που στηρίζει ήδη την υποδομή και εκτιμάται πως εντός του επόμενου μήνα θα υπογράψει τη συμφωνία. Έτσι, το κείμενο που υπογράφηκε χθες προβλέπει τη συνεργασία των εμπλεκόμενων κρατών στην ασφάλεια του έργου. Μάλιστα, όπως σημειώνουν αρμόδιες πηγές, η ρήτρα αυτή στο άρθρο 10 της διακυβερνητικής συμφωνίας έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς σπάνια σε ανάλογες συμφωνίες περιλαμβάνεται αναφορά στην από κοινού λήψη μέτρων προστασίας των σχεδιαζόμενων υποδομών. Η διακυβερνητική συμφωνία προβλέπει επίσης τη δημιουργία ενός κοινού ρυθμιστικού, αδειοδοτικού και φορολογικού πλαισίου για το έργο στις εμπλεκόμενες χώρες, με σκοπό τη διευκόλυνση κατασκευής του. Παράλληλα, επιτρέπει τη μελλοντική ένταξη στο πρότζεκτ κρατών που αυτήν τη στιγμή δεν συμμετέχουν στην ανάπτυξή του, όπως και τη δέσμευση δυναμικότητας στον αγωγό από χώρες που δεν λαμβάνουν μέρος στη συμφωνία.
Προοπτικές νέων συνεργασιών
Την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας, με αιχμή του δόρατος τον ενεργειακό αγωγό EastMed, συζήτησε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε διαδοχικές συναντήσεις που είχε με τον Πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπένζαμιν Νετανιάχου. Στόχος του Μεγάρου Μαξίμου είναι η σφυρηλάτηση ισχυρών δεσμών με τα κράτη της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου, σε μια εποχή που η τουρκική προκλητικότητα συνεχίζεται. Η συμφωνία για τον αγωγό EastMed, που υπεγράφη χθες το απόγευμα στο Ζάππειο, αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα και στόχος είναι να υπάρξει συνέχεια σε μια σειρά θεμάτων με νέες συμφωνίες. Είναι χαρακτηριστικό πως στη χθεσινή τους συνάντηση οι πρωθυπουργοί Ελλάδας και Ισραήλ συζήτησαν την εμβάθυνση της διμερούς συνεργασίας σε πολλά μέτωπα, όπως η αμυντική βιομηχανία, οι επενδυτικές ροές και ο τουρισμός.
Ο κ. Νετανιάχου, μάλιστα, αναφέρθηκε σε μια τριμερή δύναμη πυρόσβεσης (Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου) ώστε να μη χρειάζεται κάθε χώρα να κάνει δαπάνες ξεχωριστά, με τον κ. Μητσοτάκη να τονίζει πως «μας ενδιαφέρει πολύ η κοινή χρήση μέσων όσον αφορά την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών. Θα έχουμε περισσότερες από αυτές με την πάροδο του χρόνου». Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, κατά τη διάρκεια της συζήτησης έγινε επισκόπηση των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή και οι δύο πλευρές συνέπεσαν στην ανάλυσή τους. Επίσης οι δύο ηγέτες συμφώνησαν πως η συνεργασία για τη διασφάλιση της σταθερότητας στην περιοχή επιτρέπει την ανάπτυξη και την ευρωστία όλων των χωρών της γειτονιάς μας. Σε ένα ιστορικό γεγονός -την υπογραφή μιας τριμερούς και στη συνέχεια τετραμερούς συνεργασίας (καθώς θα υπογράψει και η Ιταλία)- αναφέρθηκε ο Ν. Αναστασιάδης, επισημαίνονται πως μπαίνουν οι βάσεις για μια ισχυρή συνεργασία με τα κράτη της Μέσης Ανατολής. Από την πλευρά του ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε σε ένα πολύ σημαντικό ενεργειακό έργο, το οποίο έρχεται ως επιστέγασμα μιας πολύ ουσιαστικής τριμερούς συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας και όχι μόνο.
