Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Tο βιωματικό αφήγημα του Σταύρου Ζουμπουλάκη «Η αδερφή μου» (εκδόσεις Πόλις), σκηνοθετεί ο Περικλής Μουστάκης για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, στον ατμοσφαιρικό χώρο της Αγγλικανικής Εκκλησίας του Αγίου Παύλου, στο Σύνταγμα [Φιλελλήνων 27].
Μέσα από την επιληψία της αδερφής του, που σφράγισε τη ζωή της και, με έναν άλλο τρόπο, και τη δική του, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, θέλησε να μιλήσει για την αρρώστια, τον πόνο, τη χαρά, την πίστη και πάνω από όλα για την καλοσύνη και την αγάπη. Ένα κείμενο, τελικά, παρηγορητικό.
Ο συγγραφέας προσφέρει ένα άκρως εξομολογητικό και βαθιά προσωπικό αφήγημα, το οποίο μέσα από συνομιλίες με την Βέιλ, τον Λεβινάς και τον Καμύ, φτάνει σε μας ως ένα μείζον θεολογικό σχόλιο, μια υπαρξιακή και ταυτόχρονα οικουμενική διερώτηση πάνω στο ζήτημα της αγάπης, της πίστης, αλλά και της αρρώστιας.
«Όποιος έχει αγόγγυστα σκατοσκουπίσει άρρωστο είναι μείζων όλων των τιτάνων της θεολογίας. Γνώρισα στη ζωή μου σπουδαίους ανθρώπους, συγγραφείς, φιλοσόφους, επιστήμονες, ορισμένοι –οι λιγότεροι– μου έγιναν συμπαθείς, περνάω καλά στη συντροφιά τους. Ξέρω να αξιολογώ τα έργα τους και να τα τιμώ όταν αξίζουν, η ηθική όμως εκτίμησή μου πηγαίνει μόνο, αποκλειστικά και μόνο, σε όσους στάθηκαν δίπλα σε βαριά και ανίατα άρρωστους και τους φρόντισαν δίχως κανένα γογγυσμό, με αγάπη και αφοσίωση».
Η αφοπλιστική, εξομολογητική απλότητα της αφήγησης του Ζουμπουλάκη, τρυπάει σαν βέλος το κέντρο της καρδιάς και προκαλεί εσωτερικό ρίγος, οδηγώντας τελικά στη λύτρωση.
Την αδερφή του Σταύρου Ζουμπουλάκη, Γιούλα, ερμηνεύει στην παράσταση η ηθοποιός Δώρα Στυλιανέση. Μιλήσαμε μαζί της.
Θα θέλατε να μας πείτε δυο πρώτα λόγια για την παράσταση;
«Η παράσταση είναι διαποτισμένη από θρησκευτικότητα και ιερότητα. Το ίδιο το έργο είναι διαποτισμένο από αυτά. Το πολύ σπουδαίο αυτό κείμενο πρέπει να το ακολουθήσει κανείς πιστά. Να μην είναι πάνω από αυτό. Η παράσταση, λοιπόν, εστιάζει στο λόγο-κείμενο και στην ιερότητά του». Τι συναντάμε στον πυρήνα του έργου;
«Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης με αφορμή την αρρώστια της αδερφής του, την αγάπη του για εκείνη, οδηγείται στη λύση μέσα από τον “Άλλο”. “Υποφέρω από τον Άλλο, είναι απόλυτη υπομονή όταν αυτό το “από τον Άλλο” είναι ήδη “για τον Άλλο”. Το έργο συμπυκνώνει την ουσία του Χριστιανισμού. Το “Αγαπάτε αλλήλους”».
Περιγράψτε μας τις δύο πρωταγωνιστικές φιγούρες.
«Εγώ είμαι η αδερφή του Σταύρου Ζουμπουλάκη, η Γιούλα, η οποία “από την άλλη ζωή” μεταφέρει τον λόγο του αδερφού της. Είναι ο τρόπος που βλέπει ένας νεκρός τον ζωντανό. Τί θα έλεγε δηλαδή η Γιούλα Ζουμπουλάκη για το βιβλίο που έγραψε αμέσως μετά την κηδεία της ο αδερφός της Σταύρος. Το άλλο πρόσωπο, το οποίο παίζει ο Δημήτρης Σιγανός, είναι μια έκπληξη». Κάποιο σχόλιο για τη σκηνοθεσία του Περικλή Μουστάκη;
«Ο Περικλής Μουστάκης είναι ένας απαιτητικός σκηνοθέτης. Στην παράσταση εστιάζει στον λόγο όχι όμως με έναν ρεαλιστικό τρόπο αλλά με έναν “μεταφυσικό” τρόπο. Αυτό είναι πολύ δύσκολο. Αυτό σημαίνει ότι ο ηθοποιός πρέπει να παραμερίσει τον εγωισμό του, να αφεθεί και με υπομονή και επιμονή να τηρήσει αυστηρά τις οδηγίες για να δημιουργήσει».
Πώς συμβάλλει η επιλογή του χώρου της Αγγλικανικής Εκκλησίας του Αγίου Παύλου, στην απόδοση του βιωματικού αφηγήματος; «Είναι ο μόνος χώρος που θα μπορούσε να λειτουργήσει το μυστήριο του βιβλίου και της παράστασης. Δηλαδή το μυστήριο της αγάπης, του θεάτρου και της χριστιανικής θεολογίας. Είμαι πολύ χαρούμενη που η παράσταση έχει βρει τον φυσικό της χώρο».
Σκέψεις και συναισθήματα από την επαφή σας με το έργο;
«Χαρά. Το βιβλίο αυτό με έκανε να ξαναπιστέψω, να ξαναγυρίσω στην πίστη, να παρηγορηθώ στην απαρηγόρητη εποχή που ζούμε. Το ίδιο ισχύει και για την παράσταση».
Πείτε μας μια ατάκα, έναν διάλογο ή περιγράψτε μας μια σκηνή από το έργο. Ό,τι σας έρθει πρώτο στον νου.
«Είναι το ανορθόγραφο γράμμα της αγράμματης μάνας, στο οποίο παρακαλεί την κόρη της να την αφήσει να φύγει πρώτη εκείνη (η μάνα). Της λέει ότι θα την περιμένει εκεί που δεν υπάρχουν σπασμοί και καημοί, θα αγκαλιαστούν, θα είναι πάντα καλά, δεν θα υπάρχουν γιατροί. Αυτό το γράμμα είναι μια συγκλονιστική συμπύκνωση του μεσσιανισμού και της εσχατολογίας». Ταυτότητα Παράστασης Σκηνοθεσία: Περικλής Μουστάκης
Επιμέλεια σκηνικού χώρου-κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Μουσική επιμέλεια: Φραγκίσκη Μουστάκη
Βοηθοί σκηνοθέτη: Φραγκίσκη Μουστάκη - Δημήτρης Σιγανός
Φωτογραφίες: Σοφία Μανώλη
Παίζουν: Δώρα Στυλιανέση, Δημήτρης Σιγανός
