Από την έντυπη έκδοση
Tου Α. Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Καθώς έκλεισε η -πολιτικά πολυκύμαντη, γεωπολιτικά επικίνδυνη, οικονομικά λιγότερο και τα δυο…- χρονιά 2019 ως η πρώτη χρονιά με την Ελλάδα εκτός Μνημονίων 10ετίας (βέβαια εντός ενισχυμένης μεταΜνημονιακής παρακολούθησης, την οποία συνηθισμένοι από τη στιβαρή Τρόικα οι περισσότεροι αποκαλούν εποπτεία ή επιτήρηση), η μιντιακή τάση είναι να αναζητούνται σημεία αλλαγής. ακόμη περισσότερο, σημεία καμπής. Θα κάνουμε το αντίθετο. Θα θυμηθούμε, σε μια χώρα που έζησε πριν τρεις και περισσότερες δεκαετίες την «Αλλαγή», πιο πρόσφατα την υπό ακραία πίεση μεταβολή οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων εν ονόματι της «μεταρρύθμισης» μαζί με εχθροπάθεια και διχαστικότητα, την αποστροφή του νεαρού Τανκρέντι Φαλκονέρι προς τον θείο του ντον Φαμπρίτσιο, πρίγκιπα Σαλίνας (στον «Γατόπαρδο»): «Αν θέλουμε να μείνουν όλα όπως είναι, τότε πρέπει όλα να αλλάξουν».
Θα αρκούσε ως παράδειγμα του τι εννοούμε η διαπίστωση της υπερηφάνειας με την οποία πρόσφατα δηλωνόταν ως κεντρικό στοίχημα του νέου Ασφαλιστικού το να στραφούν πρόσθετοι δημοσιονομικοί πόροι 1 δισ. (δηλαδή 0,45% του ΑΕΠ) στη στήριξή του, τη στιγμή ακριβώς που υποτίθεται ότι επιχειρείται φιλελεύθερη στροφή του. Ή πάλιν η παρακολούθηση του Έπους του Ελληνικού, όπου καθώς φαίνεται η παραδοσιακή κακοτεχνία των μεγάλων διαγωνισμών (τώρα: η μάχη για το Καζίνο/Ολοκληρωμένο Τουριστικό Συγκρότημα-IRC, που λειτουργεί ως condition precedent για να ξεκουνηθεί η παραχώρηση και το όλο έργο ανάπτυξης) θα μας χαρίσει προσεχώς τις πολυύμνητες «μπουλντόζες που θα μπουν», με δαπάνη του Δημοσίου/της «Ελληνικό Α.Ε.» και όχι της Lamda, για αποξήλωση παλιών κατασκευών, ώστε… να σωθούν τα προσχήματα. Ή πάλι, για να πάμε λίγο προς το θετικό, με τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων σε ασύγκριτα χαμηλά επίπεδα (και με τα 3μηνα και 6μηνα έντοκα σε αρνητικό έδαφος: ζαλιστικό για Ελλάδα), θα δούμε ως βασική στρατηγική τη συνεχιζόμενη δοκιμή των αγορών από τον ΟΔΔΗΧ για ένα 2020 χωρίς αληθινές δανειακές ανάγκες - αλλά ακόμη και χωρίς έγκριση των «εταίρων» έστω και για στροφή των ANFAs/SMPs προς χρήση άλλη πλην της αποπληρωμής του χρέους, και πάντως χωρίς σοβαρή έναρξη της συζήτησης/διαπραγμάτευσης για μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων.
Σας αρκεί η προοπτική μείωσης του stock των εντόκων -ως αλλαγή- ή πάλιν η άδεια/ανοχή προς τις συστημικές τράπεζες να φορτώσουν πρόσθετα ελληνικά ομόλογα; Αν δούμε έκδοση 15ετούς χαρτιού, δηλαδή πειθώ προς τις αγορές να τιμολογήσουν κίνδυνο Ελλάδας για μετά την περίοδο προστασίας που έδωσε μέχρι το 2032 η μεσοπρόθεσμη ρύθμιση χρέους του Eurogroup Ιουνίου 2018, τότε ίσως κάτι κινείται διαφορετικά. Όμως με τα γεωπολιτικά να μπαίνουν στο Ελληνικό country risk, δύσκολη η θετική προδιάθεση. Πάντως, για να ακολουθήσουμε τη σοφία του «Γατόπαρδου» περί αλλαγής στις καθηλωμένες κοινωνίες -Ιταλία του 19ου, Risorgimento κοκ- θα επικαλεστούμε σ’ εμάς την κατάθεση δυο πρόσφατων βιβλίων. Το πρώτο, το σουρεαλιστικά τιτλοφορούμενο «Θα γίνει της … Δεής»/Εκδ. ΚΑΠΟΝ, διά χειρών Ραφαήλ Μωϋσή. Ο οποίος βρέθηκε -από το ΜΙΤ και με ενδιάμεση στάση το Συμβούλιο Ενέργειας (επί Κωνσταντίνου Καραμανλή) ή το Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής (επί Κώστα Καραμανλή) έως το ΙΟΒΕ- να παρακολουθεί στενά τον ενεργειακό τομέα της ελληνικής οικονομίας. και, πάντως, να έχει κουβαλήσει άμεσα την ευθύνη της ΔΕΗ ως διοικητής.
Εκείνο που ιστορείται και αναλύεται από τον Ρ. Μωϋσή, με μια μη- «στρατευμένη» αλλά οδυνηρά ρεαλιστική ματιά, είναι πώς οι διαδοχικές στρώσεις πολιτικής σε μια επιχείρηση που ξεκίνησε ως μοχλός ανασυγκρότησης και ύστερα ως εργαλείο ανάπτυξης, κατόρθωσε και τα σκάνδαλά της να φιλοξενήσει, και συνδικαλιστική κυριαρχικότητα να επωάσει, και την όψιμη ανακάλυψη της περιβαλλοντικής ευαισθησίας να ισορροπεί άβολα ανάμεσα σε πολιτική μόδα, ευρωπαϊκές δεσμεύσεις καθώς και οικονομικές νάρκες, αλλά και τη δυνητικά διαλυτική επίδραση της ενσωμάτωσης (με αντιστάσεις, αλλά τελικά με υπεραποδοχή!...) των ευρωπαϊκών θεσμικών κανόνων και «λύσεων» για το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας. Μια συναρπαστική αφήγηση που προβληματίζει για το αύριο. Το άλλο βιβλίο, μιας και αγγίξαμε τα δημοσιονομικά, είναι το «Διαρθρωτικές αλλαγές σε πεδίο της δημοσιονομικής πολιτικής στα χρόνια της κρίσης» Εκδ. Παπαζήση/ΕΛΙΑΜΕΠ, των Πάνου Τσακλόγλου (με την πείρα ΣΟΕ, επί βάσεως ΑΣΟΕΕ) και Μαριάνθης Αναστασάτου (Οικονομολόγου Τράπεζας της Ελλάδος). Εδώ, αν και δοκιμάζεται το αισιόδοξο συμπέρασμα ότι οι μεταρρυθμίσεις της κρίσης έφεραν δημοσιονομική εξυγίανση και «ενίσχυσαν το πλαίσιο άσκησης της δημοσιονομικής πολιτικής», η βήμα-προς-βήμα ανάλυση δείχνει πώς/πόσο «πολλά μένουν να γίνουν, ώστε η Ελλάδα να μπορεί να αποφύγει οριστικά τον κίνδυνο δημοσιονομικού εκτροχιασμού».
Ας καλωσορίσουμε, λοιπόν, το 2020…
