Της Ανθής Αγγελοπούλου
Έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας «ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΕΦΑΝΗΣ» (ΕΠΙΨΥ) για τη σεξουαλική συμπεριφορά των εφήβων στην Ελλάδα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, την Κυριακή 1η Δεκεμβρίου έδειξε ότι, τα παιδιά στη χώρα μας ξεκινούν τη σεξουαλική τους ζωή από την ηλικία των 15 ετών και συχνά αυτή συνδέεται με τη χρήση αλκοόλ και ουσιών.
Συγκεκριμένα, τα στοιχεία της έρευνας του ΕΠΙΨΥ, για τους 15χρονους έφηβους-μαθητές (Α’ Λυκείου) στην Ελλάδα διαπίστωσε ότι το 2018 ένας στους 4 15χρονους (26,4%) αναφέρει ότι είχε τουλάχιστον μία ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή, σε σχεδόν διπλάσιο ποσοστό τα αγόρια (34,3%) συγκριτικά με τα κορίτσια (18,6%).
Διαχρονικά, από το 2002 στο 2018, το ποσοστό 15χρονων αγοριών που αναφέρουν ότι είχαν έστω και μία ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή δεν μεταβάλλεται σημαντικά (33,6% και 34,3%, αντίστοιχα) ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα κορίτσια διπλασιάζεται (από 9,6% σε 18,6%).
Αναφορικά με τη χρήση προφυλακτικού παρατηρήθηκε ότι μεταξύ των 15χρονων που αναφέρουν ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή, το 2018 τρεις στους 4 εφήβους (75,6%) απαντούν ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας σεξουαλικής επαφής που είχαν έκαναν –οι ίδιοι ή ο/η σύντροφός τους– χρήση προφυλακτικού, αγόρια και κορίτσια σε παρόμοια ποσοστά (76,7% και 73,7%, αντίστοιχα).
Ωστόσο, ποσοστό 18,3% των εφήβων απαντούν ότι δεν έκαναν χρήση προφυλακτικού ενώ 6,1% απαντούν «Δεν ξέρω». Διαχρονικά, από το 2002 στο 2018 το ποσοστό 15χρονων εφήβων που αναφέρουν χρήση προφυλακτικού μειώνεται σημαντικά από 86,9% σε 75,6%.
Επίσης, μεταξύ των 15χρονων που αναφέρουν ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή, δύο στους 3 (73,6%) την είχαν πρόσφατα (~15 ετών), ένας στους 4 (26,4 %) στην ηλικία των 14 ετών ή νωρίτερα και ένας στους 10 (9,7%) στη ηλικία των 13 ετών ή νωρίτερα. Το ποσοστό των αγοριών που αναφέρουν ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή στην ηλικία των 13 ετών ή νωρίτερα είναι σημαντικά υψηλότερο (14,2%) από το αντίστοιχο των κοριτσιών (1,7%).
Η εμπειρία της πρώτης σεξουαλικής επαφής είναι ένα σημαντικό γεγονός στη ζωή το οποίο συμβάλει στη σεξουαλική ανάπτυξη και έχει αντίκτυπο στις μελλοντικές σεξουαλικές εμπειρίες και συμπεριφορές. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΠΙΨΥ, το 2018 ένα στα 5 κορίτσια (20,5%) και ένα στα 13 αγόρια (7,9%) απαντούν, σχετικά με την πρώτη ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή που είχαν, είτε ότι δεν ήθελαν πραγματικά να συμβεί είτε ότι θα προτιμούσαν να έχει συμβεί αργότερα. Επιπλέον, ένας στους 7 έφηβους (14,1%) που αναφέρουν ότι είχαν ήδη τουλάχιστον μία ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή απαντούν ότι πριν την πρώτη επαφή τους είχαν καταναλώσει αλκοόλ ή κάποια άλλη ουσία.
Αναγκαία άμεσα η κατάρτιση προγραμμάτων πρόληψης
Όπως εξηγεί η κα Άννα Κοκκέβη, ομότιμη καθηγήτρια του πανεπιστημίου Αθηνών και επιστ. υπεύθυνη του Τομέα Επιδημιολογικών και Ψυχοκοινωνικών Ερευνών του ΕΠΙΨΥ, από την έρευνα αναδεικνύεται η μεγάλη ανάγκη για εντατικοποίηση, ήδη από το Δημοτικό, των προγραμμάτων και παρεμβάσεων αγωγής υγείας που αφορούν συγκεκριμένα στη σεξουαλική συμπεριφορά και υγεία που να βασίζονται όμως, σε σύγχρονες και επιστημονικά τεκμηριωμένες πρακτικές που σχετίζονται όχι αποκλειστικά και μόνο με τη σεξουαλική συμπεριφορά αυτή καθαυτή αλλά με το σύνολο των παραμέτρων που την επηρεάζουν όπως, για παράδειγμα, το φύλο, οι αλλαγές στο σώμα του εφήβου, η ποιότητα της επικοινωνίας με τους γονείς, το σχολικό περιβάλλον και η διαρκώς αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Η σεξουαλική συμπεριφορά και υγεία των εφήβων αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους και συνδέεται με τη σεξουαλική ανάπτυξη που διαρκεί από την παιδική ηλικία έως την ενηλικίωση.
Σύμφωνα με τους ειδικούς η σεξουαλική υγεία αποτελεί κεντρική συνιστώσα της υγείας για το σύνολο του πληθυσμού και οι ενέργειες για τη διασφάλιση της σεξουαλικής υγείας των εφήβων χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Οι πιθανοί κίνδυνοι που συνδέονται με τη σεξουαλική συμπεριφορά των 15χρονων σχετίζονται κυρίως με τις ιδιαιτερότητες της ηλικιακής αυτής ομάδας τόσο στο συναίσθημα όσο και στη συμπεριφορά.
Ενώ, όπως λένε, πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η πρώιμη σεξουαλική επαφή έχει συνέπειες για την αυτο-αντίληψη των εφήβων, την ευεξία τους συνολικά και τη σεξουαλική συμπεριφορά τους στο μέλλον.
Η πρώιμη σεξουαλική επαφή, που συνήθως ορίζεται ως η σεξουαλική επαφή σε ηλικία μικρότερη των 15 ετών, συχνά συνδέεται με εμπλοκή σε συστάδα συμπεριφορών κινδύνου όπως είναι το μη ασφαλές σεξ και η χρήση αλκοόλ και άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών.
Τέλος, όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, η σεξουαλική επαφή χωρίς ή με ελλιπή προστασία μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, άμβλωση ή πρώιμη μητρότητα και επιπλέον αυξάνει τον κίνδυνο για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ), με σοβαρές βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ιατρικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
