Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Γράφει ο Α. Δ. Παπαγιαννίδης
Κανονικά αυτές τις μέρες τα μάτια είναι προσηλωμένα στο πώς θα (ξανα)αξιολογήσει η S&P την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας μετά και την υποχώρηση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων -σχεδόν στο 1,25% το 10ετές, στο 0,5% το 5ετές- και στο πώς θα αρχίσει η ουσιαστική αξιολόγηση του Σχεδίου Προϋπολογισμού 2020 στις Βρυξέλλες, όπου έχει πάντως σημειωθεί η συνέχιση της λογικής των επιδομάτων («carryover αντανακλαστικών από την προηγούμενη κυβέρνηση» ήταν το σχόλιο), αν και οι προοπτικές είναι ελεγχόμενες.
Μολαταύτα, θα στρέψουμε σήμερα την προσοχή του αναγνώστη σε μια συνολική κίνηση που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ο Προϋπολογισμός 2020 ενσωματώνει κάποια στοιχεία της, η προσπάθεια ξεκοκκινίσματος των τραπεζών ομοίως: Πάντως, η κυρίως κίνηση έρχεται από πιο βαθιά. Ερχόταν ήδη, τώρα επιταχύνει. Αναφερόμαστε στο ακίνητο, στην αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας, στις κατασκευές -ιδίως οικιστικές-, στις επαγγελματικές χρήσεις (από τη μετεξέλιξη των τουριστικών καταλυμάτων μέχρι τα κτήρια γραφείων νέας εποχής), στις ανακατασκευές/αναβαθμίσεις.
Πάντα, όταν επανέρχεται στην Ελλάδα η συζήτηση για τα ακίνητα, την οικοδομή -παλιότερα: «το γιαπί»- όλοι θυμούνται την αποστροφή που είχε εισαγάγει στη δημόσια συζήτηση ο Ξενοφών Ζολώτας («ο Καθηγητής»). Το «quand le batiment va, tout va»/ όταν κινείται θετικά το ακίνητο, όλα προχωρούν στην οικονομία. Βέβαια παρόμοιες αναφορές φέρνουν πικρά χαμόγελα, καθώς τόσο τα χρόνια του ‘60-’70 όσο και εκείνα του ‘80-’90 η οικοδομή όντως απογείωνε την ελληνική οικονομία (σημείωση: με την επικατάρατη αντιπαροχή στον πυρήνα...), σ’ όλο δε το διάστημα ‘80-2006 οι κατασκευές στην υποδομή έφεραν την οικονομία στη νέα της φάση.
«Και ύστερα ήρθαν οι σφήκες». Η προστιθέμενη αξία του κλάδου των κατασκευών πήγε πίσω πάνω από 60% μετά το 2007 - από ένα 9,9% του ΑΕΠ (ευρύτερος κλάδος) η δραστηριότητα έπεσε στο 5,1%, η απασχόληση έπεσε περίπου στο μισό, οι επενδύσεις σε κατοικίες εξαχνώθηκαν (από 24,8 δισ. ευρώ το 2007 βρέθηκαν στο 1,1 δισ. δέκα χρόνια αργότερα...). Κατά 42% υποχώρησαν οι τιμές των διαμερισμάτων -σωρευτικά- στην ίδια περίοδο. Κατά 30% οι τιμές των γραφείων και καταστημάτων. Και όλα αυτά, σε μια κλασική εκδήλωση φούσκας που στηρίχθηκε εν πολλοίς -όχι μόνο, όμως- στην πρόσβαση στη χρηματοδότηση τα χρόνια του ευρώ. Ξεκινήσαμε με τη σοφία Ζολώτα, όμως μέχρι και τη δεκαετία του ‘80 ο δανεισμός για τον τομέα αυτό εθεωρείτο (μνήμες Νομισματικής Επιτροπής...) περίπου «μη παραγωγική επένδυση». Οπότε, όταν άνοιξαν οι κάνουλες...
Όμως, ήδη, εδώ και δύο χρόνια προκύπτει αρχή αναστροφής της τάσης. Το 2017 υπήρξε ήδη αύξηση του αριθμού οικοδομικών αδειών - κατά σχεδόν 20%: σημαντικό, αν και από εξαιρετικά χαμηλή βάση, ενώ κατά 11% ανέβηκε η οικοδομική δραστηριότητα το α’ 5μηνο του 2018. Στο μέτωπο των τιμών τα πράγματα είναι λιγότερο εύκολο να κωδικοποιηθούν, καθώς οι τοπικές και μικρο-τοπικές διαφοροποιήσεις προέχουν. Πάντως η τάση γίνεται πάλι ανοδική - και σε ορισμένες περιοχές του κέντρου των πόλεων έντονα ανοδική, με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb να έχουν συμβάλει στην πορεία (μέχρι σημείου να έχουν προκύψει προβλήματα στην «κανονική» αγορά στέγης).
Όπως, δε, προέκυψε και με την 20ή Prodexpo που έτρεξε την περασμένη εβδομάδα, βρέθηκαν πλέον να συντονίζονται πολλές παράλληλες τάσεις: Η ίδια η λογική του υπερσυμπιεσμένου ελατηρίου σε λειτουργία, εδώ εξειδικευμένα. Οι αστικές αναπλάσεις αλλά και οι εμβληματικές πρωτοβουλίες (από Ελληνικό μέχρι ΔΕΘ και από Αστέρα μέχρι Πολυτεχνείο/Μουσείο). Η ξενοδοχειακή άνθηση που ξεκίνησε ως άμυνα στην κρίση, αλλά εξελίσσεται προς διάφορες ιδιαίτερες κατευθύνσεις. Η ωρίμανση των Εταιρειών Επενδύσεων Ακίνητης Περιουσίας, η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, μαζί και με την περιβαλλοντική ευαισθησία νέας φάσης.
Η επαναφορά του επαγγελματικού ακινήτου. Η ιδιαίτερη πορεία των logistics, ως μετεξέλιξη των αποθηκευτικών χώρων, η αργή, αλλά υπαρκτή κίνηση στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Ο αντίστοιχα αργός εξορθολογισμός των φορολογικών επιβαρύνσεων. Το ξεπέρασμα -ήδη από την προηγούμενη κυβέρνηση, όμως τώρα υποτίθεται λιγότερο ιδεολογικοποιημένα- των αναστολών στην αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου (που από την πληθωρική υπεράσπιση, απλώς... καταπατάται, βολικά). Όλα αυτά, δίνουν μιαν εικόνα του «ακινήτου σε κίνηση».
Άμα τα σχετικώς χαμηλότονα φορολογικά μέτρα -πάγωμα του ΦΠΑ στα νεόδμητα, αλλά και του σαρκαστικού φόρου υπεραξίας, ορθολογικοποίηση (να την δούμε) των αντικειμενικών, συγκράτηση του ΕΝΦΙΑ, ενίσχυση των επισκευών και περιβαλλοντικών αναβαθμίσεων- λειτουργήσουν σε τέτοιο περιβάλλον, τότε η παράδοξη αυτή διατύπωση, του «ακινήτου σε κίνηση», μπορεί να αποκτήσει ενδιαφέρον περιεχόμενο. Ακόμη και «να οδηγήσει πολιτική», όπως λεγόταν στην Prodexpo.
Το 2017 υπήρξε ήδη αύξηση του αριθμού οικοδομικών αδειών - κατά σχεδόν 20%: σημαντικό, αν και από εξαιρετικά χαμηλή βάση, ενώ κατά 11% ανέβηκε η οικοδομική δραστηριότητα το α' 5μηνο του 2018.
