Της Ανθής Αγγελοπούλου
Οι καθημερινές μας συνήθειες και ο τρόπος ζωής, σύμφωνα με τους επιστήμονες, επιδρούν σημαντικά ως προς την πιθανότητα ανάπτυξης Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νόσων του Εντέρου (ΙΦΝΕ). Το κάπνισμα, η διατροφή, ορισμένα φάρμακα και οι επεμβάσεις αποτελούν μερικούς από τους παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση ελκώδους κολίτιδας και νόσου του Crohn.
Η σημασία της άσκησης
Μεγάλη μελέτη που έγινε σε 1.857 ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα ή νόσο του Crohn, έδειξε ότι η αύξηση του επιπέδου άσκησης συνδέεται με τη μείωση του κινδύνου ενεργούς πάθησης κατά 32% στους ασθενείς με νόσο του Crohn και κατά 24% σε ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα σε 6 μήνες. Ενώ, διαφάνηκε επίσης ότι φυσική δραστηριότητα μειώνει ακόμα και κατά 44% τον κίνδυνο ανάπτυξης ελκώδους κολίτιδας στις γυναίκες, συγκριτικά με εκείνες που διάγουν καθιστική ζωή.
Η επίδραση του καπνίσματος στο μικροβίωμα του εντέρου
Έχει μελετηθεί εκτενώς και έχει βρεθεί ότι το κάπνισμα ρυθμίζει τόσο τις ανοσολογικές αντιδράσεις όσο και την ποικιλομορφία και τη σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου.
Ορισμένες μελέτες μάλιστα, έχουν δείξει ότι το κάπνισμα συνδέεται αντιστρόφως με τον κίνδυνο εκδήλωσης ελκώδους κολίτιδας. Οι καπνιστές δηλαδή, έχουν πιο ήπια πορεία και καλύτερη πρόγνωση, συγκριτικά με τους μη καπνιστές, ενώ έχουν μικρότερο κίνδυνο να υποβληθούν σε κολεκτομή, μια επέμβαση κατά την οποία αφαιρείται το μέρος του εντέρου που φλεγμαίνει. Ενώ, η διακοπή του καπνίσματος από τους ανθρώπους με ελκώδη κολίτιδα συχνά συσχετίζεται με υποτροπή.
Όλα αυτά οφείλονται στη δυτικοποίηση και αστικοποίηση του τρόπου ζωής και σε χώρες που παραδοσιακά έχουν μικρά ποσοστά των συγκεκριμένων νόσων του εντέρου αυτό έχει αλλάξει τις ισορροπίες.
Το υπερβολικά καθαρό περιβάλλον επιδρά αρνητικά
Επιπροσθέτως, έχει αποδειχθεί ότι το υπερβολικά καθαρό περιβάλλον ενός αστικού σπιτιού είναι λιγότερο προστατευτικό απ’ ότι η έκθεση σε ζώα φάρμας και κατοικίδια. Ο τόπος κατοικίας και εργασίας ως ενδεικτικό της ηλιοφάνειας αποτελεί άλλο ένα σημείο που προσδιορίζει τα ποσοστά των ΙΦΝΕ, δεδομένης της ευεργετικής επίδρασης της ακτινοβολίας του ήλιου στο σχηματισμό βιταμίνης D, η οποία είναι γνωστό ότι ρυθμίζει την φλεγμονή του εντέρου.
Επίσης, η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει σχετιστεί με τις IΦΝΕ, και σύμφωνα με τους ερευνητές, αιτία είναι η επίδραση των σωματιδίων και των χημικών ρύπων στην ανοσοαπόκριση και στην πρόκληση συστηματικής φλεγμονής.
Η σκωληκοειδεκτομή δρα προστατευτικά στον κίνδυνο εμφάνισης ελκώδους κολίτιδας
Τα αποτελέσματα μιας μεγάλης σουηδικής μελέτης, οι συμμετέχοντες στην οποία είχαν υποβληθεί σε σκωληκοειδεκτομή για σκωληκοειδίτιδα ή μεσεντέρια λεμφαδενίτιδα πριν από την ηλικία των 20 ετών, έδειξαν ότι υπάρχει μικρότερος κίνδυνος εκδήλωσης της ελκώδους κολίτιδας. Όμως, δεν ισχύει το ίδιο με τη νόσο του Crohn, καθώς μετεγχειρητικά ο κίνδυνος αυξάνεται, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει ανακαλυφθεί εάν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια.
Αυτό συμβαίνει διότι υπάρχει συσχέτιση της σκωληκοειδούς απόφυσης με τη ρύθμιση της εντερικής βιομεμβράνης, η οποία βοηθά στην επαναποίκηση της χλωρίδας του παχέος εντέρου, μετά από μια διαρροϊκή ασθένεια.
Οτιδήποτε διαταράσσει το μικροβίωμα του εντέρου περιλαμβάνεται στους παράγοντες κινδύνου
Συγκεκριμένα, η έκθεση στα αντιβιοτικά είναι γνωστό ότι διαταράσσει την ποικιλία των μικροβίων που ζουν στο έντερο. Μάλιστα, όταν λαμβάνονται κατά το πρώτο έτος της ζωής, οι πιθανότητες εμφάνισης ΙΦΝΕ, και ιδιαίτερα ελκώδους κολίτιδας είναι πολύ αυξημένες.
Τις ίδιες επιπτώσεις στο έντερο έχουν και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, καθώς έχει αποδειχθεί ότι προκαλούν ΙΦΝΕ και συμβάλλουν στην υποτροπή τους.
Όπως λένε οι ειδικοί, δεκαπέντε μέρες το μήνα αρκούν να αυξήσουν τις πιθανότητες τόσο για ελκώδη κολίτιδα όσο και για νόσο του Crohn ενώ, η λήψη τους 5 φορές το μήνα επιδρά αρνητικά στην ύφεση των νόσων. Αντίθετα, η ασπιρίνη δεν έχει καμία σημαντική επίδραση.
Η εξέχουσα σημασία της διατροφής
Έχει καταδειχθεί από πολλές μελέτες ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο, δεδομένου ότι δύναται να διατηρήσει το εντερικό μικροβίωμα ή να διαμορφώσει ένα προφλεγμονώδες υπόβαθρο. Η υψηλότερη πρόσληψη φυτικών ινών από λαχανικά ή φρούτα μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης νόσου του Crohn, περισσότερο από αυτές που λαμβάνονται από δημητριακά ή προϊόντα ολικής αλέσεως. Η πρόσληψη ω-3 και ω-6 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων απομακρύνει τον κίνδυνο τόσο για ελκώδη κολίτιδα όσο και για νόσο του Crohn. Ευεργετικά δρουν η διατροφική πρόσληψη ψευδαργύρου και καλίου. Αντιθέτως, επιβαρυντική είναι η διατροφή που περιλαμβάνει υψηλές ποσότητες ζωικής πρωτεΐνης (κρέας ή ψάρι), κορεσμένων λιπών, επεξεργασμένων κρεάτων και επεξεργασμένων σακχάρων, καθώς προδιαθέτει για ανάπτυξη προφλεγμονώδους περιβάλλοντος στο παχύ έντερο.
Στα βρέφη το μικροβίωμα σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο γέννησης, τη χρήση αντιβιοτικών κατά την κύηση και με τον θηλασμό. Έχει βρεθεί ότι ο θηλασμός προστατεύει τον άνθρωπο από την ανάπτυξη ελκώδους κολίτιδας και νόσου του Crohn, αρκεί η διάρκειά του να ξεπερνά τους 12 μήνες.
Η κολεοκτομή βοηθά αποτελεσματικά την επαναλειτουργία του εντέρου
Όπως μας εξηγεί ο Δρ. Αναστάσιος Ξιάρχος, ιδρυτικό μέλος και πρώτος πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής, Ερευνητής & Διδάσκων στο εργαστήριο Βιοπληροφορικής & ανθρώπινης ηλεκτροφυσιολογίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, η κολεοκτομή γίνεται λαπαροσκοπικά γιατί επιτρέπει την ταχύτερη επαναλειτουργία του εντέρου και επάνοδο στην εργασία αλλά κυρίως, γιατί απαλλάσσει τον ασθενή από τον πόνο που προκύπτει μετεγχειρητικά με την ανοιχτή χειρουργική μέθοδο και μειώνει την ανάγκη παραμονής στο νοσοκομείο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
