Από τη έντυπη έκδοση
Του Α. Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Ανήκει το προσκήνιο δικαιωματικά στη συνεχιζόμενη υποχώρηση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων -στην περιοχή του 1,3% το 10ετές, κάτω από 0,8% το 5ετές- με την οποία διαμορφώνει νέα κατάσταση και προοπτική. Ακόμη περισσότερο ανήκει στην προώθηση του Σχεδίου «Ηρακλής» για τιτλοποίηση και διάθεση στην αγορά, με 18μηνη εγγύηση του Δημοσίου (σχήμα asset protection), μεγάλου ποσοστού των κόκκινων δανείων των συστημικών τραπεζών, με θετική κατά τα φαινόμενα υποδοχή στις Βρυξέλλες.
Μένει βέβαια η άποψη των ίδιων των αγορών...Μολαταύτα, θα συστήσουμε στον αναγνώστη να σταθεί λίγο ακόμη στην ενεργειακή σκακιέρα, που είχαμε παρουσιάσει στο προηγούμενο σημείωμα (της 19ης Σεπτεμβρίου).
Από τη σκακιέρα αυτή θα προκύψει πολύ μέλλον. Πέρα από τις «πολιτικά πλαισιωμένες» θέσεις, ενδιαφέρον είχε η πολύ τεχνική συζήτηση για τη γεωπολιτική της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο από τους Νίκο Φαραντούρη (ΠΑΠΕΙ), Θόδωρο Τσακίρη (Παν. Λευκωσίας/ΕΛΙΑΜΕΠ), Gabriel Mitchel (Ινστιτούτο ΜΙΤVIM του Ισραήλ) και Nicolo Sartori (Instituto Affari Internationali της Ιταλίας).
Από αυτών τη συλλογική ματιά αλλά και τη συζήτηση που ακολούθησε αξίζουν οι εξής τουλάχιστον καταγραφές:
- Το ενεργειακό και οι σχεδιασμοί του δεν δημιουργούν διεθνή πολιτική, ούτε καν την οδηγούν. Σε γεωστρατηγικές διαμορφώσεις που ήδη υπάρχουν ή προωθούνται, προσέρχεται και αυτές επιτείνει - οξύνει ή αμβλύνει! Υπ’ αυτήν την έννοια, δεν είναι οι έρευνες και η εκμετάλλευση υδρογονανθράκων που λειτουργούν ως πεδίο αντιπαράθεσης -παράδειγμα η στάση της Άγκυρας- ή ως συνεργατικό παίγνιο - παράδειγμα το EastMed Gas Forum: οι διεθνείς συσχετισμοί προδιαμορφώνουν τη σκακιέρα, οι ενεργειακοί παίκτες απλώς προσέρχονται.
- Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έχουν συμπέσει, αλληλένδετες βέβαια, διάφορες εξελίξεις: θρυμματοποίηση πολιτικών συστημάτων μετά την Αραβική Άνοιξη, δημιουργία «μαύρων τρυπών» εξουσίας, επανάκαμψη των Μεγάλων Δυνάμεων οι οποίες είχαν απομακρυνθεί, αναθεωρητισμός της Τουρκίας ιδίως με στροφή σε λογική ναυτικής δύναμης («Γαλάζια Πατρίδα»), συν η ανακάλυψη ενεργειακών πόρων.
- Να μη λησμονείται ότι ο αληθινά κεντρικός παίκτης στην περιοχή είναι η Αίγυπτος, καθώς μόνον το μεγάλο κοίτασμα Ζορ (850 δισ. κ.μ.) και δίπλα το Νουρ, και όχι ο ισραηλινός Λεβιάθαν ή το Tαμάρ ή η κυπριακή Αφροδίτη (130 δισ. κ.μ.) ή η Καλυψώ.
- Ακριβώς επειδή στο Ζορ βασικός παίκτης υπήρξε η ιταλική ΕΝΙ, ο ρόλος της στο σύνολο της Ανατ. Μεσογείου παραμένει κομβικός, παρά την παρουσία βαρύτερων παικτών, όπως τώρα η ExxonMobil ή η TOTAL
- Οι Τριμερείς στην περιοχή (Ισραήλ-Ελλάδα-Κύπρος/Αίγυπτος-Ελλάδα-Κύπρος /Ελλάδα-Κύπρος-Ιορδανία/Ελλάδα-Κύπρος-Λίβανος), καθώς και το σχήμα «3+1» που προέκυψε με την προσέλευση των ΗΠΑ, έχουν διαμορφώσει ένα πλέγμα που δείχνει να σταθεροποιείται. Το EastMed Gas Forum, με έδρα το Κάιρο και συμμετοχή όλων των παραπάνω παικτών, συν της Παλαιστινιακής Αρχής, δείχνει μια τάση θεσμοποίησης.
- Οι πολιτικές ανασφάλειες από τις εκλογικές αναμετρήσεις στο Ισραήλ δεν αναμένεται να διαταράξουν ουσιαστικά τη συμμετοχή της χώρας σ’ αυτές τις διεργασίες. Όμως δεν παύουν να εγείρονται και προβληματισμοί: μέχρι και θέμα περιβαλλοντικών αμφισβητήσεων προέκυψε στην προεκλογική καμπάνια…
- Η ιταλική παρουσία στην Κυπριακή ΑΟΖ δεν πρέπει να θεωρείται ότι σβήνει μετά την υποχώρηση στο Οικόπεδο 3 με την αντιπαράθεση με Τουρκία. Ήδη η αναδιάταξη μεριδίων, με την προσέλευση της ΤOTAL στα δικαιώματα ΕΝΙ στα Οικόπεδα 2, 3, 8 και 9 της ΕΝΙ, καθώς και η αδειοδότηση (σε TOTAL - ΕΝΙ) του Οικοπέδου 7 δείχνει παγίωση εξελίξεων. [Βέβαια με έντονη αντίδραση της Άγκυρας]. Ας μην αγνοείται και η παρουσία Qatar Petroleum (με τις γνωστές σχέσεις με Τουρκία…) στο Οικόπεδο 10, με την Exxon Mobil.
- Μπορεί σχεδιασμοί για όδευση των πόρων της Ανατ. Μεσογείου σε φυσικό αέριο προς την Ευρώπη, είτε με mega-projects όπως του αγωγού EastMed (για τον οποίο υπάρχει ευγενική επιφυλακτικότητα από Ιταλία, προσεκτική αμφιθυμία από Ισραήλ), είτε με ενδεχόμενο υγροποίησης σε FSRU Κύπρου, να συνεχίζουν να είναι στο τραπέζι. Όμως «για την ώρα η ενεργειακή υπόθεση της Ανατολικής Μεσογείου συνεχίζει να είναι κατά βάσιν περιφερειακή στη γωνία Ισραήλ-Κύπρου-Αιγύπτου».
- Τέλος, σε κάθε στροφή και με σαφώς διαφορετική έμφαση, συναντούσε κανείς την αίσθηση, αντίληψη, ευχή ή απειλή ότι στη συνέχεια των πραγμάτων δεν θα είναι δυνατόν να μη γίνει κάπως δεκτή (accommodated) η Άγκυρα. [Βέβαια, δεν είχε προκύψει ακόμη, για παράδειγμα, η υποχώρηση του πλωτού γεωτρύπανου Yavuz από τα ανατολικά της Καρπασίας, ύστερα και του Fatih από τα δυτικά της Πάφου. Μετά, υπενθυμίζεται, από αμερικανικές τοποθετήσεις περί Κυπριακής ΑΟΖ],
Να μη λησμονείται ότι ο αληθινά κεντρικός παίκτης στην περιοχή είναι η Αίγυπτος, καθώς μόνον το μεγάλο κοίτασμα Ζορ (850 δισ. κ.μ.) και δίπλα το Νουρ, και όχι ο ισραηλινός Λεβιάθαν ή το Tαμάρ ή η κυπριακή Αφροδίτη (130 δισ. κ.μ.) ή η Καλυψώ.
