Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ.Παπανδρόπουλου
Ο καθηγητής Ρόμπερτ Χιγκς (Robert Higgs) είναι από τους κορυφαίους θεωρητικούς της Αυστριακής Σχολής Οικονομικής Σκέψης και ως εκ τούτου πολύ δύσκολα κάποιο βιβλίο του θα βρει εκδοτικό χώρο στην Ελλάδα, παρά κάποιες αλλαγές τα δύο τρία τελευταία χρόνια. Ωστόσο το βιβλίο του για το πελατειακό κράτος Λεβιάθαν θα ήταν ό,τι το πιο επίκαιρο στη χώρα μας. Γιατί όμως; Πολύ απλά διότι στο «Crisis and Leviathan», ο συγγραφέας με άφθονα αποδεικτικά στοιχεία στη φαρέτρα του, εξηγεί πως στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες, ο κρατισμός εφευρίσκει κρίσεις και συγκρούσεις για έναν και μόνο λόγο: την επέκταση της επιρροής του και την ενίσχυση των εξουσιών του.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος
Υπό αυτή την έννοια η χρηματοοικονομική κρίση στις ΗΠΑ και η ποσοτική χαλάρωση που υπήρξε το «φάρμακο» για την αντιμετώπισή της, σήμερα είναι τα μέσα που επιτρέπουν στον κρατισμό και τις εξουσίες του να έχουν παγκόσμια παντοδυναμία. Όχι μόνον αμιγώς πολιτική, αλλά και νομισματική. Οι κεντρικές τράπεζες ασκούν πολιτική με άλλα μέσα.
Κατά συνέπεια, τονίζει ο Ρόμπερτ Χιγκς, η διεθνής οικονομία μπήκε σε μια φάση τέτοια, όπου η μία κρίση θα προετοιμάζει το έδαφος για την επόμενη, με αποτέλεσμα ο κρατισμός να ενισχύεται και να επιβιώνει με το ερώτημα έως πότε και υπό ποιους όρους τελικά.
«Στην παρούσα φάση, υποστηρίζει ο Αμερικανός καθηγητής και επαυξάνει ο Καναδός συνάδελφός του Πιερ Λεμιέ (Pierre Lemieux), η συνεχής μείωση των επιτοκίων ευνοεί την επιμήκυνση του κεφαλαίου, άρα γίνεται πιο επικερδής η πραγματοποίηση επενδύσεων που απέχουν από τα τελικά προϊόντα, όπως ο χάλυβας για παράδειγμα. Ιδιώτες και επιχειρηματίες επενδύουν σε μακροπρόθεσμα σχέδια άσχετα με την πραγματική οικονομία. Για παράδειγμα, οι επενδύσεις σε πολυτελείς κατοικίες φαντάζουν πολύ πιο κερδοφόρες μακροπροθέσμως, από ό,τι οι αντίστοιχες σε τρέχοντα καταναλωτικά αγαθά και άμεσες υπηρεσίες».
Στο πλαίσιο αυτό, η στρατηγική της ποσοτικής χαλάρωσης που εγκαινιάστηκε στις ΗΠΑ, όταν επικεφαλής της FED ήταν ο καθηγητής Μπεν Μπερνάνκι, γνωστός θεωρητικός της μεγάλης κρίσης του 1929, στην ουσία αποτελεί δώρον εξ ουρανού για την προσοδοθηρία, γεγονός με μεγάλη μακροοικονομική σημασία. Διότι όπως ξεκάθαρα προκύπτει από τα μη ορατά στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, η τακτική ποσοτικής χαλάρωσης που εφαρμαζόταν τα τελευταία χρόνια τελικά ενισχύει μακροπρόθεσμες κεφαλαιουχικές επενδύσεις και μεταθέτει τον πληθωρισμό από τις «καλές» επενδύσεις στην πραγματική οικονομία στις «κακές» επενδύσεις των προσόδων. Η διαπίστωση αυτή, χωρίς πολλές φιοριτούρες και χωρίς αμπελοφιλοσοφίες, επιβεβαιώνεται από την παγκόσμια αύξηση των δημοσίων και ιδιωτικών χρεών και από τα αρνητικά επιτόκια στη Δύση.
Αν στο όλο σκηνικό προσθέσουμε και τις ανατρεπτικές παραγωγικές αλλαγές που φέρνουν στην οικονομία και τις κοινωνικές σχέσεις οι τεχνολογικές καινοτομίες, τότε ανάγλυφο προβάλλει το τοπίο των ανισοτήτων και της ορατής ή μη ανεργίας. Είναι άραγε τυχαία η μείωση της μισθωτής εργασίας στον σχηματισμό των δυτικών ΑΕΠ;
Μέσα σ' αυτό το νέο για τους οικονομικούς κύκλους περιβάλλον, εντυπωσιάζει η τύφλωση διάσημων και βραβευμένων με Νόμπελ Οικονομολόγων. Στις διάφορες θεωρητικές τους προσεγγίσεις, οι οικονομολόγοι αυτοί συνεχώς ξορκίζουν και στιγματίζουν τα κατά Κέινς «ζωτικά πνεύματα» του ιδιωτικού φορέα και δεν λένε απολύτως τίποτα για τον κρατισμό και τις αποφάσεις του σε παγκόσμιο επίπεδο. Μοναδικές εξαιρέσεις ο Γάλλος σοσιαλιστής οικονομολόγος και συγγραφέας Ζακ Αταλί και ο Αμερικανός νομπελίστας Έντμουντ Φέλπς.
Αμφότεροι οι οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι η μέσω ποσοτικής χαλάρωσης έκδοση «κακού» επενδυτικού χρήματος ευνοεί την προσοδοθηρική κερδοσκοπία, ενισχύει τις κρατικοδίαιτες συντεχνίες και σε τελευταία ανάλυση υπονομεύει τους ανεξάρτητους δημοκρατικούς θεσμούς.
Όντως, ένας πελάτης που ξεγελάστηκε από μια ιδιωτική επιχείρηση, μπορεί να την εγκαταλείψει και να πάει σε μια άλλη. Ο απατημένος πελάτης του κράτους τι κάνει; Από την άλλη πλευρά τι συμβαίνει με τις μεγάλες επιχειρήσεις που ενίοτε υπερδανείζονται, όχι για να επενδύουν σε νέα προϊόντα η καινοτόμους μηχανισμούς, αλλά για να στηρίζουν τεχνητά τις μετοχές τους στα Χρηματιστήρια; Σε ποιο βαθμό λοιπόν η ποσοτική χαλάρωση βοηθά πραγματικά την παραγωγή και ανάπτυξη και άρα την απασχόληση και κατά ποσό συμβάλλει σε στρεβλώσεις που συνεχώς παράγουν και αναπαράγουν κρίσεις; Από το περιεχόμενο της απάντησης στο ερώτημα αυτό, πολλά θα εξαρτηθούν και για την περαιτέρω πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία βρίσκεται και σε φάση παραγωγικών μετασχηματισμών.
