Της Ανθής Αγγελοπούλου
Τα προβλήματα και οι συνήθειες κατά τη διάρκεια του ύπνου έχουν απασχολήσει πολλές φορές τους επιστήμονες οι οποίοι, μέσω της επιστήμης της βιοψυχολογίας θεωρούν ότι πλέον έχουν καταλήξει σε ασφαλή συμπεράσματα αναφορικά με την συμπεριφορά του κάθε ατόμου όταν κοιμάται.
Όπως μας εξηγεί ο Bsc (Psychology) University of London, MSc (Health Psychology) University of Central Lancashire, μέλος της Διεθνούς Ένωσης Σχεσιακής Ψυχανάλυσης (IARPP) – ΗΠΑ, κ. Γιώργος Παπαγεωργίου οι βιολογικές διεργασίες που πυροδοτούν αλλά και διαταράσσουν τον κύκλο του ύπνου μας είναι σημαντικές. Δηλαδή, η συμπεριφορά του ύπνου μας βασίζεται σε μια βιολογική ρύθμιση που διαταράσσει τoν 24ωρο ημερήσιο κύκλο δραστηριοτήτων και μας προκαλεί μια μόνιμη προδιάθεση “καθυστέρησης της έναρξης του ύπνου.
Η επιστήμη της βιοψυχολογίας όπως λέει, έχει αποδείξει ότι στη λειτουργία του ύπνου τα ανθρώπινα όντα είναι ρυθμισμένα στις 25,1 ώρες. Δηλαδή, το εσωτερικό “ρολόι” που ακολουθούμε για την περιοδική λειτουργία του ύπνου μας, φαίνεται να ακολουθεί περιόδους 25,1 ωρών κι όχι 24. Αυτό ενδεχομένως εξηγεί την ανθρώπινη τάση -αλλά και την ευχαρίστησή μας- να μένουμε ξύπνιοι περισσότερο κάθε νύχτα αλλά και την προδιάθεσή μας να ξυπνήσουμε λίγο αργότερα το επόμενο πρωί. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώθηκε και σε μελέτες που έγινα στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), και οι οποίες απέδειξαν ότι οι αστροναύτες που ακολουθούν κύκλο ύπνου, βασισμένο στις περιστροφές με τεχνητές ημερήσιες περιόδους 25,1 ωρών, αναφέρουν πολύ πιο σταθερά ωράρια ύπνου. Τα επιστημονικά συμπεράσματα είναι τόσο ασφαλή, που οι 25,1 ώρες θα αποτελέσουν ρυθμιστή της σταθερότητας του κύκλου του ύπνου, σε μελλοντικά πολυετή διαπλανητικά ταξίδια.
Μεγάλο ποσοστό αϋπνίας στον ενήλικο πληθυσμό
Το 30% των ενηλίκων στον γενικό πληθυσμό παρουσιάζουν αϋπνίες όλων των μορφών. Από αυτούς, το 15% παραπονιέται για πολύ σοβαρή αϋπνία, δηλαδή αργούν να κοιμηθούν (αυτό που ονομάζεται “αϋπνία επέλευσης”), ενώ το υπόλοιπο 15% αναφέρει ολιγόωρο ή διακοπτόμενο ύπνο.
Πολλοί άνθρωποι ταλαιπωρούνται καθημερινά, από απλές καθημερινές ψυχολογικές διαταραχές που αναστατώνουν τον ύπνο τους και προκαλούν αϋπνίες. Και δυστυχώς όπως λέει ο γιατρός, όλοι λίγο ως πολύ είμαστε ευάλωτοι σε κάποιες ψυχολογικές διαταραχές.
Υπάρχει όμως μια μερίδα ατόμων που κοιμούνται καλύτερα από άλλους και αυτοί δεν είναι άλλοι από τους ναρκισσιστές. Ενδεχομένως, επειδή δεν νιώθουν αγάπη, οπότε ταράζονται λιγότερο, από την απώλειά της, επισημαίνει ο γιατρός.
Αυτός που ανησυχεί για τον ύπνο του ξαγρυπνά περισσότερο
Είναι διαπιστωμένο σε μελέτες ότι τα άτομα που πάσχουν από αϋπνίες, όταν ακουμπάνε το κεφάλι τους στο μαξιλάρι αρχίζουν να βασανίζονται με την αγωνία “ούτε σήμερα θα
κοιμηθώ καλά”. Αυτή η σκέψη γίνεται εμμονή και άρα η ανάγκη για ύπνο διαταράσσεται αυτομάτως από την ανησυχία.
«Αν προσπαθήσετε να επιβληθείτε στον ύπνο, προσπαθώντας να τηρήσετε ένα αυστηρό ωράριο, του τύπου “στις 11 θα πέσω για ύπνο”, θα αποτύχετε», τονίζει ο κ. Παπαγεωργίου και εξηγεί ότι η καλύτερη συμβουλή είναι να μην ξαπλώνουν τα άτομα αυτά σε συγκεκριμένες ώρες γιατί θα υποβληθούν στο άγχος για το πότε θα κοιμηθούν και τελικά δεν θα τα καταφέρουν. Καλό είναι να πέφτουν για ύπνο μόνο όταν νιώσουν την πραγματική ανάγκη να κοιμηθούν.
Πολλοί άνθρωποι παίρνουν υπνωτικά για να κοιμηθούν
Δεν είναι λίγα τα άτομα που λαμβάνουν φάρμακα για να κοιμούνται καλύτερα, και μάλιστα χωρίς την επιτήρηση γιατρού, επισημαίνει ο κ. Παπαγεωργίου. Αυτά τα άτομα έχουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, αλλά χωρίς κανένα μακροπρόθεσμο όφελος.
Τα υπνωτικά χάπια όντως προάγουν τον ύπνο, σημειώνει ο γιατρός, όμως, μειώνουν τον χρόνο της περιόδου του ύπνου που παράγει όνειρα. Άρα, στερούν τον βαθύ ύπνο και συνεπώς παράγουν ύπνο χειρότερης ποιότητας.
Με λίγα λόγια, αυξάνουν το χρόνο του ύπνου, αλλά όταν η ποιότητα του ύπνου είναι “φτωχή” η ψυχική ανακούφιση του “καλού ύπνου” δεν επιτυγχάνεται. 'Ίσως έτσι εξηγείται και το ότι τα άτομα αυτά είναι περισσότερο ευερέθιστοι κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ο «φόβος της υπνοβασίας»
Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που ζουν με το φόβο της υπνοβασίας. Οι ενήλικες συνήθως ντρέπονται να το ομολογήσουν ενώ και, 1 στα 4 παιδιά παρουσιάζουν κάποια στιγμή υπνοβασία.
Η υπνοβασία είναι η αυξημένη κινητική δραστηριότητα στον ύπνο, δηλαδή ο κοιμισμένος σηκώνεται και περπατάει ενώ παραμένει σε κατάσταση ύπνου. Ο υπνοβάτης μπορεί να έχει τα μάτια ανοιχτά αλλά όμως δεν βλέπει καθώς, ο εγκέφαλος δεν καταγράφει εκείνη την ώρα οπτικές εικόνες, τα μάτια του υπνοβάτη είναι ανοιχτά αλλά δεν “λειτουργούν” (εννοώ δεν εκπέμπουν σήμα στον εγκέφαλο)”.
Το φαινόμενο της υπνοβασίας είναι μια πολύ σοβαρή παράμετρος αϋπνίας, που γίνεται ιδιαίτερα ανησυχητική για τους ανθρώπους που υποφέρουν. Υπάρχουν άνθρωποι που φοβούνται τόσο πολύ ότι θα υπνοβατήσουν, που προτιμούν να μένουν ξύπνιοι για να αποφύγουν τον κίνδυνο ή ντροπή.
