Αίγυπτος, Ιράκ, Ιράν, Παλαιστίνη: όλες οι εκλογικές αναμετρήσεις που έχουν γίνει τελευταία στη Μέση Ανατολή επιβεβαιώνουν την άνοδο των ισλαμιστικών κινημάτων. Τα περισσότερα απ' αυτά είχαν διαλέξει στο παρελθόν τη βία ως τρόπο έκφρασης και σήμερα νομιμοποιούνται από τις κάλπες. Στη Συρία, τέλος, όλοι φοβούνται πως αν πέσει το καθεστώς, η εξουσία θα περιέλθει στα χέρια των ισλαμιστών.

Αν μουσουλμανικές χώρες που δεν έχουν υποστεί ποτέ την ισραηλινή κατοχή δεν παρουσίαζαν την ίδια τάση, θα μπορούσαμε ίσως να αποδώσουμε την άνοδο του ισλαμισμού στην κατοχή. Ομως και στην Αίγυπτο ψηφίστηκαν μαζικά οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι (οι Αμερικανοί δεν συνεργάστηκαν με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους για να υπονομεύσουν τον Νάσερ και τον σοβιετικό κομμουνισμό;). Και στο Ιράν απέρριψαν τον μετριοπαθή ισλαμισμό που αντιπρόσωπευε ο Χαταμί και έφεραν στην εξουσία τον σκληροπυρηνικό Αχμαντινεζάντ.

Το πολιτικό ισλάμ αναπτύχθηκε χάρη σε μια σειρά παραγόντων: τον αυταρχισμό των αραβικών καθεστώτων, την εξάρτηση από τη Δύση, τη φτώχεια, αλλά και την αδυναμία πολλών μουσουλμάνων να ενταχθούν στις δυτικές κοινωνίες, τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης, την απομόνωση, την καταστολή. Η άνοδος του πολιτικού ισλάμ τροφοδοτήθηκε από ήττες, όπως εκείνες από το Ισραήλ, αλλά και από νίκες, όπως εκείνη στο Αφγανιστάν στα τέλη της δεκαετίας του '80. Το πρόβλημα δεν είναι ότι το ισλάμ καταδικάζει εκ των προτέρων όλες τις πολιτικές εμπειρίες σε αυτή την περιοχή του κόσμου, αλλά ότι οι κοινωνίες αυτές στερούνται της συνταγματικής νομιμότητας που θα τους επέτρεπε να αντιμετωπίσουν τα σύγχρονα προβλήματα.

Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή θα πρέπει να προβληματίσουν εκείνους που ενθουσιάστηκαν μπροστά στις «προόδους της δημοκρατίας» και τη διεξαγωγή «ελεύθερων εκλογών». Πρέπει να εξετάσεις τις κοινωνίες και τους πολιτισμούς τους.