Θετικά συναισθήματα απέναντι στους πρόσφυγες, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με άλλες χώρες καταδεικνύει νέα έρευνα με θέμα τις αντιλήψεις των Ελλήνων σχετικά με την εθνική ταυτότητα και τη μετανάστευση στην Ελλάδα. Ωστόσο, την ίδια ώρα οι Έλληνες εκφράζουν ανησυχία για τη μετανάστευση και τις οικονομικές συνέπειές της, θυμό για την παγκοσμιοποίηση και δυσπιστία για το ρόλο των ΜΚΟ.
Σύμφωνα με την έρευνα, τέσσερις στους πέντε Έλληνες δηλώνουν υπερήφανοι για την ελληνική ιστορία και ταυτότητα, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που ερευνήθηκαν (προηγήθηκαν έρευνες στη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες). Ωστόσο, η ισχυρή αίσθηση εθνικής ταυτότητας δεν μεταφράζεται σε αντιμεταναστευτικά συναισθήματα, αλλά αντίθετα οι Έλληνες θεωρούν ότι η συμπόνια και η αλληλεγγύη είναι μέρη της ταυτότητάς τους.
Οι Έλληνες παρουσιάζουν θετική στάση απέναντι στους πρόσφυγες. Το 80% δηλώνει ότι εάν οι πρόσφυγες σέβονται τον ελληνικό πολιτισμό και αποδέχονται τους ελληνικούς νόμους θα πρέπει να είναι ευπρόσδεκτοι στη χώρα. Ίδιο είναι το ποσοστό και όσων δηλώνουν ότι οι πρόσφυγες πρέπει να μάθουν την ελληνική γλώσσα, κάτι που ωστόσο δεν σημαίνει, κατά τη γνώμη των περισσότερων Ελλήνων, ότι οι νεοεισερχόμενοι πρέπει να εγκαταλείψουν την πολιτιστική τους ταυτότητα. Επιπλέον, το συντριπτικό ποσοστό του 84% πιστεύει ότι όταν η κυβέρνηση θεσπίζει νόμους, η νούμερο ένα αρχή που πρέπει να ακολουθείται είναι η ίση μεταχείριση όλων.
Σε προσωπικό επίπεδο ένα πολύ μεγάλο ποσοστό Ελλήνων αισθάνεται «θερμό» προς τους πρόσφυγες (56%), ενώ το 27% δηλώνει ουδέτερο και μόλις το 17% «ψυχρό». Ελαφρώς λιγότερο θερμά είναι τα συναισθήματα για τους μετανάστες (50% θερμά και 20% ψυχρά).
Το 50% των ερωτηθέντων έχει προβεί σε δωρεές χρημάτων, τροφίμων, ρουχισμού ή άλλων αντικειμένων κατά το προηγούμενο έτος για την υποστήριξη των προσφύγων. Επίσης, το 40% αναφέρει ότι γνωρίζει προσωπικά κάποιον πρόσφυγα και το 38% κάποιον που εργάζεται εθελοντικά για τους πρόσφυγες. Την ίδια ώρα οι περισσότεροι απορρίπτουν την ιδέα επιστροφής ανηλίκων στη χώρα προέλευσής τους (μόνο το 15% συμφωνεί στον επαναπατρισμό των ασυνόδευτων παιδιών).
Από την άλλη πλευρά, ενώ οι περισσότεροι υποστηρίζουν την αρχή της υποδοχής των προσφύγων και την παράδοση της Ελλάδας για αλληλεγγύη (67%), ωστόσο οι μισοί από τους ερωτηθέντες αμφισβητούν ότι οι πρόσφατες αφίξεις αντιστοιχούν σε πραγματικούς πρόσφυγες, αλλά έρχονται εδώ για οικονομικούς λόγους ή για να επωφεληθούν από τις υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας.
Οι κάτοικοι της Δυτικής Μακεδονίας φαίνονται πιο δύσπιστοι από αυτούς που κατοικούν στην υπόλοιπη Ελλάδα (67%), όπως και οι κάτοικοι της Πελοποννήσου (65%). Τα χαμηλότερα ποσοστά δυσπιστίας σχετικά με τα κίνητρα των προσφύγων απαντήθηκαν στην Αττική και τη Βόρεια Ελλάδα με 45% και 46% αντίστοιχα.
Επίσης, το 42% συμφωνεί με την πρόταση ότι είναι πολύ επικίνδυνο να αφήνει τους πρόσφυγες στη χώρα εξαιτίας της απειλής της τρομοκρατίας. Η πρόταση ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να δεχτεί άλλους πρόσφυγες και οφείλει να κλείσει τα σύνορά της γίνεται αποδεκτή από το 39% των Ελλήνων, αλλά απορρίπτεται από το 43%. Εξάλλου το 60% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι εάν η μεταναστευτική κρίση συνεχιστεί, οι Έλληνες θα πρέπει να αρχίσουν να προστατεύουν μόνοι τους τις ακτές και τα σύνορά τους.
Ανησυχίες για το Ισλάμ
Διαδεδομένες είναι και οι ανησυχίες για το Ισλάμ και τους μουσουλμάνους. Το 57% πιστεύει στην ασυμβατότητα μεταξύ Ισλάμ και ελληνικής κοινωνίας, αν και οι ανησυχίες αυτές συνυπάρχουν με μία ευρεία αναγνώριση της ύπαρξης διακρίσεως εις βάρος των μουσουλμάνων στην Ελλάδα με το 68% να εκφράζει ανησυχίες για την αύξηση του ρατσισμού και των διακρίσεων.
Σχετικά με τους μετανάστες, το 77% των Ελλήνων πιστεύει ότι είναι πρόθυμοι να εργαστούν σκληρότερα και με χαμηλότερες αμοιβές από τους Έλληνες και περισσότεροι από τους μισούς θεωρούν ότι οι μετανάστες προσπαθούν να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία.
Ωστόσο, οι περισσότεροι Έλληνες πιστεύουν ότι οι επιπτώσεις της μετανάστευσης είναι αρνητικές, λόγω των ιδιαίτερα ισχνών εθνικών πόρων. Μόλις το 21% πιστεύει ότι η μετανάστευση είναι επωφελής για την ελληνική οικονομία. Εξάλλου, η καχυποψία για τους μετανάστες που έχουν προτεραιότητα στα οφέλη και στη στέγαση είναι διαδεδομένη (41%), όπως και οι ανησυχίες για τους μετανάστες που δημιουργούν κινδύνους για τη δημόσια υγεία (42%). Συνολικά, το 51% όσων πήραν μέρος στην έρευνα πιστεύει ότι η μετανάστευση στοιχίζει στο κράτος πρόνοιας και οδηγεί στην αφαίμαξη πόρων. Στο ίδιο πνεύμα μόνο το 22% πιστεύει ότι η μετανάστευση κάνει την Ελλάδα έναν πολύ ζωντανό και συναρπαστικό τόπο για να ζήσει κανείς με το 52% να απορρίπτει το επιχείρημα του ότι η μετανάστευση έχει κάνει πιο πλούσια την ελληνική πολιτιστική ζωή.
Όπως διαπιστώθηκε στην έρευνα οι Έλληνες είναι βαθιά δυσαρεστημένοι και αισθάνονται ότι η χώρα έχει ζημιωθεί από την παγκοσμιοποίηση. Μόνο το 15% πιστεύει ότι η παγκοσμιοποίηση έχει επιφέρει θετικό αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία.
Απαισιοδοξία για οικονομία
Επιπλέον το 79% του πληθυσμού δηλώνει ότι τα παραδοσιακά κόμματα και οι πολιτικοί δεν ενδιαφέρονται για ανθρώπους σαν αυτούς. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι τα πράγματα συνεχίζουν να επιδεινώνονται και εκφράζουν μεγαλύτερη απαισιοδοξία για την ελληνική κοινωνία από όσο για την ελληνική οικονομία. Σχετικά με την οικονομία το 30% των Ελλήνων προσδοκά ότι θα βελτιωθεί, το 39% αναμένει να επιδεινωθεί και το 28% προβλέπει ότι θα παραμείνει ίδια. Ένα συντριπτικό 82% πιστεύει ότι η οικονομία δομείται για να ωφελήσει τους πλούσιους και ισχυρούς και μόνο ένας στους τρεις αναφέρει ότι «είναι εύκολο για κάποιον σαν εμένα να διαπρέψει στην Ελλάδα».
Από την έρευνα προκύπτει το αίσθημα βαθιάς απογοήτευσης των Ελλήνων σχετικά με τον τρόπο που οι περιφερειακοί εταίροι αντιμετώπισαν τη χώρα κατά τη διάρκεια της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης. Το 77% των Ελλήνων πιστεύει ότι η χώρα τους έχει κακοποιηθεί από τους Ευρωπαίους εταίρους της κατά τη διάρκεια της κρίσης αυτής, ενώ το 73% δεν εμπιστεύεται την Τουρκία ως εταίρο.
Το 60% των Ελλήνων δηλώνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την επίλυση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης, ενώ το 51% εκφράζει την άποψη ότι η εθνική κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβει περισσότερες ευθύνες. Στο άλλο άκρο του φάσματος, το 28% πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα πρέπει να βοηθήσει τους πρόσφυγες με τρόφιμα, στέγαση και βοήθεια, εάν δεν βοηθήσει πρώτα τους Έλληνες.
Σε ερώτηση πάντως για το κορυφαίο θέμα που αντιμετωπίζει η χώρα, οι συμμετέχοντες στην έρευνα απάντησαν είτε την οικονομική κατάσταση (31%) είτε την ανεργία (22%). Μόνο το 7% θεωρεί το μεταναστευτικό ως το φλέγον ζήτημα που αντιμετωπίζει η χώρα.
Δυσπιστία για ΜΚΟ
Τέλος, διάχυτη αποτυπώνεται η δυσπιστία στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Το 62% πιστεύει ότι ορισμένες ΜΚΟ επωφελούνται από την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση λαμβάνοντας χρήματα χωρίς να βοηθούν τους πρόσφυγες στην πραγματικότητα και μόνο το 19% των Ελλήνων θεωρεί ότι οι ΜΚΟ θα πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για τη βοήθεια των προσφύγων και μόλις το 18% εμπιστεύεται τις εκθέσεις των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης σχετικά με τη μετανάστευση και τους πρόσφυγες.
Την έρευνα διεξήγε η εταιρεία ερευνών Ipsos για λογαριασμό της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης «More in Common». Πραγματοποιήθηκαν τηλεφωνικές συνεντεύξεις σε δείγμα 2.000 ενηλίκων ηλικίας 18 ως 64 ετών και συζητήσεις με πληθυσμιακές ομάδες κοινού και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2018.
