H αναζήτηση της ελευθερίας ενάντια στη «δικτατορία των γονιδίων» είναι που οδήγησε τη ζωή από τη λάσπη (τετραποδισμό) στα αστέρια (άνω θρώσκω).

Το τηλεοπτικό δίκτυο του BBC θα μεταδώσει στις 17 Μαρτίου ντοκιμαντέρ για μια κουρδική οικογένεια που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των επιστημόνων, καθώς πέντε ενήλικα παιδιά της βαδίζουν αποκλειστικά στα τέσσερα.

Τα πέντε αδέλφια, 18 έως 34 ετών, που ζουν σε χωριό της νότιας Τουρκίας υποφέρουν από μια γενετική διαταραχή και νοητική στέρηση. Τρία από αυτά μετακινούνται αποκλειστικά στα τέσσερα, με τεντωμένα τα πόδια, ενώ τα δύο είναι σε θέση να κάνουν μερικά βήματα όρθια, με χαλαρωμένα το κεφάλι και τα πόδια.

Επέστρεψαν σε μια ενστικτώδη φόρμα συμπεριφοράς που είναι εγγεγραμμένη στα ανθρώπινα γονίδια, και η οποία εγκαταλείφθηκε κατά τη διάρκεια της εξέλιξη του είδους, όπως υποστηρίζει στην εφημερίδα «The Times» ο ανθρωπολόγος Νίκολας Χάμφρεϊ; Τα πέντε αδέλφια μετακινούνται στηριζόμενα στις παλάμες και κρατώντας τα δάκτυλα στον αέρα. Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα πρώτα ανθρωποειδή βάδιζαν με τον ίδιο τρόπο, ώστε να προστατεύουν τα δάκτυλά τους, χρήσιμα για πιο σημαντικές και ευαίσθητες δραστηριότητες. Ανατρέχοντας στον Δαρβίνο, οι επιστήμονες εικάζουν πώς, πότε και γιατί οι άνθρωποι στάθηκαν στα δύο τους πόδια. Μια εξελικτική ιστορία, που φθάνει όλο και πιο κοντά στο είδος μας, άρχισε να ξετυλίγεται πριν από περίπου δύο εκατομμύρια χρόνια στη Αφρική, τον «ομφαλό» της Γης, με πιο πιθανή τοποθεσία την κοιλάδα του ποταμού Ομο, κοντά στη λίμνη Ροδόλφου, στην Αιθιοπία. Στο ξηρό εκείνο τοπίο ο «άνθρωπος» περπάτησε όρθιος, επιτυχάνοντας ένα κατόρθωμα που άνοιξε τον δρόμο για έναν άλλο τρόπο ζωής. Η όρθια στάση προστάτευε τα πλάσματα περισσότερο από την κάθετη ακτινοβολία του ήλιου (λιγότερη εκτεθειμένη επιφάνεια του σώματος) κι από τους ανέμους, κι επιπλέον ήταν ενεργειακά αποδοτικότερη.

Μήπως όμως η κινητική συμπεριφορά των πέντε παιδιών ευνοήθηκε από τους γονείς που τήν ανέχθηκαν ή δεν τήν απέτρεψαν;

Η μήπως όλα εξηγούνται από έναν εξαιρετικά σπάνιο γενετικό συνδυασμό; Ο κινητικός φλοιός στο πίσω μέρος των μετωπιαίων λοβών επιτρέπει στο άτομο να κινεί συνειδητά τους μυς, ελέγχοντας τα μηνύματα που στέλνει το κεντρικό νευρικό σύστημα στα άκρα και το σώμα. Τι γίνεται αν δοθούν λάθος μηνύματα;

Να συνυπολογιστεί και το γεγονός ότι οι γονείς των «πλασμάτων του ενστίκτου» είναι ξαδέλφια.

K.T.