Της Ανθής Αγγελοπούλου
Ομάδα Ελλήνων επιστημόνων παρουσίασε μια πρωτοποριακή μέθοδο διάγνωσης της δυσλεξίας με την ονομασία R.A.D.A.R., από το αρκτικόλεξο των αγγλικών λέξεων Rapid Assessment for Dyslexia and Abnormalities in Reading (Τάχιστη Αξιολόγηση Δυσλεξίας & Ανωμαλιών της Ανάγνωσης).
Η μέθοδος αναπτύχθηκε από τον Πρόεδρο του Ελληνικού Κολλεγίου Οφθαλμολογίας και Καθηγητή του Πανεπιστημίου Weill – Cornell των Ηνωμένων Πολιτειών και του Πανεπιστημίου Wenzhou της Κίνας , Ιωάννη Ασλανίδη και την ομάδα του αποτελούμενη από τους Στέλιο Σμυρνάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή Νευρολογίας του Πανεπιστημίου Harvard, τον Μαθηματικό του Πανεπιστημίου Columbia Γιάννη Σμυρνάκη, τον Μηχανικό Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου York Βασίλη Ανδρεαδάκη, τον Μηχανικό Πληροφορικής του Πανεπιστημίου City του Λονδίνου Βασίλη Σελίμη, την Ειδική Παιδαγωγό Δώρα Μπαχούρου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και την Λογοπαθολόγο του Πανεπιστημίου της Βοστώνης Μαρία Ρουσοχατζάκη.
Όπως εξήγησαν οι ειδικοί, είναι η πρώτη φορά που υπάρχει η δυνατότητα να καταγραφούν συγκεκριμένες ποσοτικές μετρήσεις σχετικά με ένα πλήθος παραμέτρων που επηρεάζουν την αναγνωστική ικανότητα ενός ατόμου. Πρόκειται για μια εξέταση εξ’ ολοκλήρου ψηφιακή, γρήγορη και φιλική προς τον αναγνώστη, η οποία δεν είναι καθόλου παρεμβατική, με δεδομένο ότι το μόνο που έχουν να κάνουν τα παιδιά που υποβάλλονται σε αυτή, είναι να διαβάσουν ένα κείμενο μπροστά από μια οθόνη ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Χρειάστηκαν 10 χρόνια έρευνας για την ανάπτυξη ενός πολυπαραμετρικού εργαλείου το οποίο μέσω του λογισμικού του μπορεί να καταγράψει τουλάχιστον 25 παραμέτρους την ώρα που το παιδί διαβάζει σιωπηλά. Παραμέτρους που σχετίζονται με τον ανθρώπινο οφθαλμό, τις οποίες δεν μπορούν να αντιληφθούν το ανθρώπινο αυτί και το ανθρώπινο μάτι. Το R.A.D.A.R. δίνει τη δυνατότητα να εξαχθούν αντικειμενικά και μετρήσιμα συμπεράσματα για το επίπεδο συγκέντρωσης του αναγνώστη, τη δυνατότητα αποκωδικοποίησης και σύνθεσης των λέξεων καθώς και την αναγνωστική του ευχέρεια.
Το λογισμικό του βασίζεται σε κατοχυρωμένους αλγόριθμους με αναγνωρισμένη πατέντα στην ΕΕ και στις ΗΠΑ και αυτή τη στιγμή υπάρχουν εν εξελίξει συνεργασίες με τα Πανεπιστήμια του Harvard και του Cardiff Metropolitan, ενώ άμεσα ξεκινούν έρευνες στα σχολεία Caroll και Bridge Boston Charter στη Βοστώνη. Στην Ελλάδα υπάρχει ήδη βάση δεδομένων αποτελεσμάτων από 2.000 παιδιά, ενώ η μέθοδος θα είναι άμεσα διαθέσιμη από την 1η Απριλίου – κατ’ αρχήν – σε Αθήνα, Ηράκλειο και Θεσσαλονίκη, καθώς και στην Κύπρο.
Σύμφωνα με τον κ. Ασλανίδη, είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι το R.A.D.A.R. δεν έχει σκοπό να αντικαταστήσει τους λογοθεραπευτές, ειδικούς παιδαγωγούς, παιδοψυχολόγους κ.λπ. αλλά να λειτουργήσει ως ένα επιπλέον εργαλείο στα χέρια των ειδικών στις αναγνωστικές δυσκολίες και ειδικότερα της δυσλεξίας, ώστε να δοθούν σημαντικές πληροφορίες που μπορεί να φανούν πολύ χρήσιμες και κρίσιμες στην ίδια την διάγνωση και την εξατομικευμένη θεραπευτική παρέμβαση. Παράλληλα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ελεγχθεί η αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής παρέμβασης σε έναν δυσλεξικό μαθητή.
Το κοινωνικό και το οικονομικό κόστος της δυσλεξίας
Ο Καθηγητής Οφθαλμολογίας του νοσοκομείου Jules Gonin της Ελβετίας και Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Κυμιωνής, ανέφερε ότι το κόστος της διάγνωσης της δυσλεξίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, βάσει των στοιχείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας της Αγγλίας (NHS), κυμαίνεται μεταξύ £300 – 500, με τα Βρετανικά Πανεπιστήμια να χρεώνουν έως και £ 3.500, ενώ στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το Learning Disabilities Association, το κόστος διάγνωσης κυμαίνεται μεταξύ $500 – 2.500. Τέλος στην Αυστραλία, το κόστος διάγνωσης κυμαίνεται μεταξύ $800 και 1.200.
Σύμφωνα με τον κ. Κυμιωνή, το τεράστιο κόστος της αδιάγνωστης δυσλεξίας, κοστίζει στη βρετανική οικονομία £1 δισ. ετησίως, με την ετήσια επιβάρυνση ανά φορολογούμενο να υπολογίζεται στις £34. Αξίζει να αναφερθεί ότι συγκριτικά, το κόστος για την παροχή θεραπείας και περίθαλψης σε άτομα που πάσχουν από HIV στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν, το 2013, £758 εκ. Παράλληλα, κάθε αναλφάβητος μαθητής στο Η.Β., μέχρι να φτάσει 37 ετών, έχει κοστίσει στον φορολογούμενο επιπλέον £45.000 (εκπαιδευτικό σύστημα, επιδόματα ανεργίας, κοινωνική πρόνοια, σωφρονιστικό σύστημα).
Το κοινωνικό κόστος είναι επίσης σοβαρό καθώς, σύμφωνα με μελέτη σε σουηδική φυλακή αποκάλυψε ότι το 41% των κρατούμενων ήταν δυσλεξικοί, ενώ ερευνητικό πρόγραμμα σε φυλακή του Η.Β. αποκάλυψε ότι το 53% των κρατούμενων ήταν δυσλεξικοί.
Η επιδημιολογία της δυσλεξίας
Σύμφωνα με τους ειδικούς, 1 στα 8 παιδιά στο Η.Β. αδυνατεί να κατακτήσει βασικές αναγνωστικές δεξιότητες, ενώ 1 στα 5 παιδιά στο Η.Β. αδυνατεί να κατακτήσει βασικές δεξιότητες σχετικές με τον γραπτό λόγο στο τέλος του δημοτικού σχολείου.
Αναφορικά με τη διάγνωση της δυσλεξίας, στην Αγγλία γίνεται έλεγχος για φωνολογική ενημερότητα ήδη από την Α’ Δημοτικού, στην Ουαλία γίνεται έλεγχος για δυσλεξία στην Δ’ Δημοτικού, στην Αυστραλία υπάρχουν τέσσερις εξετάσεις για μαθησιακές δυσκολίες κατά τη διάρκεια όλου του μαθητικού βίου, ενώ στην Ελλάδα που δεν υπάρχει συστηματικός έλεγχος όλων των μαθητών για δυσλεξία και γενικότερες μαθησιακές δυσκολίες, οι μαθητές που υστερούν σημαντικά σε μαθήματα παραπέμπονται στο ΚΕΣΥ ή στο ΕΚΕΨΥΕ, ενώ εκπαιδευτικά, παραπέμπονται σε υποστελεχωμένα τμήματα ένταξης.
Στην Ελλάδα, αποτελέσματα έρευνας του 2015 έδειξαν ότι το 31,6% των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες – ΜΔ διακόπτουν τη σχολική φοίτηση σε σύγκριση με το 9,4% των τυπικών μαθητών ενώ, το 75% των μαθητών με ΜΔ παρουσιάζουν διαφορετικά κοινωνικο-συναισθηματικά χαρακτηριστικά από τους τυπικούς μαθητές. Τέλος, το 21% των μαθητών με ΜΔ βρίσκονται στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση πέντε τάξεις πιο κάτω από το απαιτούμενο
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτηρίζει την αναπτυξιακή δυσλεξία ως ειδική διαταραχή της ανάγνωσης
Σύμφωνα με το International Classification of Diseases-Διεθνής Ταξινόμηση Νοσημάτων -ICD-10, η αναπτυξιακή δυσλεξία ή αλλιώς ειδική διαταραχή ανάγνωσης, είναι μια ειδική και σημαντική διαταραχή στην ανάπτυξη των αναγνωστικών δεξιοτήτων, η οποία δεν μπορεί να αποδοθεί στη νοητική ηλικία, στα προβλήματα οπτικής οξύτητας ή στην ανεπαρκή φοίτηση.
Η δυσλεξία είναι μια μαθησιακή ανικανότητα που εκδηλώνεται ως δυσκολία στην αποκωδικοποίηση και κατανόηση κειμένου και δεν πρέπει να συγχέεται με άλλες μαθησιακές ανικανότητες οι οποίες προκύπτουν από αδυναμίες στην όραση και στην ακοή, από χαμηλή νοημοσύνη ή από ελλιπή εκπαίδευση.
Ωστόσο, η πάθηση υποδιαγνώσκεται παγκοσμίως με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν τα άτομα που έχουν δυσλεξία να εμπλακούν σε μια σειρά από προβλήματα που θα δυσκολέψουν τη ζωή τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μαθησιακές δυσκολίες απασχολούν ένα σημαντικό ποσοστό μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών. Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών εστιάζεται συχνά στις δυσκολίες μάθησης που αντιμετωπίζουν τα παιδιά, τόσο της πρωτοβάθμιας όσο και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
