Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Δεν μπορώ πια να βλέπω την αξία να ζητιανεύει, τα μηδενικά να κορδώνονται από ξιπασιά, την τιμή περιφρονημένη, την αρετή εμπορευμένη, την τελειότητα παραπεταμένη, τη δύναμη σακατεμένη, το τάλαντο να παίρνει μαθήματα από τη βλακεία, την αλήθεια γελοιοποιημένη, το καλό υποδουλωμένο στο κακό». Τα λόγια αυτά αποδίδονται στον Ουίλιαμ Σαίξπηρ, χωρίς να προσδιορίζεται σε ποιο από τα έργα του αναφέρονται.
Ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος
Σε κάθε περίπτωση, όμως, 403 έτη μετά τον θάνατό του, δεν φέρουν ούτε μία ρυτίδα αναγόμενα στην ελληνική πραγματικότητα -και όχι μόνον, προφανώς. Η πραγματικότητα αυτή δεν ανατρέπεται ούτε στιγμιαία ούτε όταν σε μία χώρα επικρατούν συνθήκες οι οποίες δεν ευνοούν καμία απολύτως αλλαγή. Ιδιαίτερα δε όταν η νεολαία μιας χώρας είναι αιχμάλωτη των δυνάμεων μιας ακίνητης κοινωνίας, ενώ σε πολιτικό επίπεδο εξαπατάται συστηματικά από αδίστακτους «πωλητές» οραμάτων και δημαγωγούς.
Πρόκειται για μία οδυνηρή αιχμαλωσία.
Στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη εποχή, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, το μέλλον των νέων είναι συνάρτηση και του ανοίγματός τους στον κόσμο. Αυτό δε το άνοιγμα απαιτεί πρωτίστως πνευματική τιμιότητα, η οποία είναι μία υπόθεση βαθύτατα υπαρξιακή, αλλά και μία σύνθετη πυκνή έννοια. Βασικό στοιχείο αυτής της πνευματικής τιμιότητος είναι η άρνηση της προχειρότητος. Πολλά ταλέντα έχουν διασπαθισθεί στην Ελλάδα από έλλειψη προετοιμασίας και διότι φθέγγονται για τα πάντα από γόνατος. Έτσι, επιπολάζουν, αντιφάσκουν, παγιδεύονται μέσα στις ίδιες τους τις απόψεις, πανικοβάλλονται, δρουν και επιτίθενται σπασμωδικά, χαμηλώνουν το επίπεδό τους εις βάρος του συνολικού επιπέδου. Οι δε μέτριοι έχουν κάθε συμφέρον να τα επισημαίνουν όλα αυτά, για να τραβήξουν τα πάντα στο δυνατό σημείο -στον χώρο τους, στο «γήπεδό» τους, όπου μπορούν να θριαμβεύσουν. Γι’ αυτό και καταδιώκουν το πνεύμα σε όλες του τις εκφάνσεις. Αντιλαμβάνονται ότι η πνευματική τιμιότητα περιέχει τη μελέτη, τη γνώση των προβλημάτων, δηλαδή την προπαρασκευή.
Όποιος θέλει να έχει άποψη ή να προτείνει λύση, δεν αυτοσχεδιάζει. Συγκροτεί θεμελιωμένες βάσεις, οι οποίες μπορεί να μη μονοπωλούν την αλήθεια, αλλά έχουν σοβαρότητα. Μέρος της πνευματικής τιμιότητος είναι και η σοβαρότητα την οποία αντανακλά και η οποία χαρακτηρίζει τον φορέα των απόψεων. Το σημαντικότερο σημείο της πνευματικής τιμιότητας είναι η τόλμη.
Ωστόσο, η τόλμη που δεν βασίζεται στη σοβαρότητα και στην προπαρασκευή, είναι δοκησισοφία και αυθάδεια. Και αυτοί που αδιάντροπα αυθαδιάζουν, έναν μόνο στόχο έχουν: να εκτελέσουν το κριτικό πνεύμα, να καταργήσουν τη σκέψη. Γνωρίζουν ότι η επιδίωξη της αλήθειας, επειδή είναι ταυτόσημη με την αποκάλυψη του ψεύδους, είναι πράξη επαναστατική, απελευθερωτική, βαθιά παιδαγωγική. Όπως έγραφε και ο αείμνηστος Παν. Φωτέας, όλη αυτή η προσπάθεια αίρει και καθαίρει.
Η έννοια της απελευθερώσεως δεν σημαίνει κάτι το συνθηματολογικό και στενά πολιτικό, αλλά την τάση του σκεπτόμενου ανθρώπου να πετάξει τις παρωπίδες των προκαταλήψεων, να απαλλαγεί από το θάμβος των εντυπώσεων, να αποκτήσει κριτήρια και αισθητήρια τα οποία θα του επιτρέπουν να ερευνά και να βλέπει. Συνεπώς, η κάθε είδους απελευθέρωση αρχίζει από την εσωτερική μας απελευθέρωση -που, όμως, σημαίνει και υιοθέτηση κανόνων ελεύθερης συμπεριφοράς, μέσα από την οποία αναδεικνύονται και όλα τα γόνιμα στοιχεία του ατόμου.
Το πρόβλημα λοιπόν στη χώρα μας δεν είναι η ανυπαρξία μέλλοντος για τους νέους, αλλά η παρεμπόδισή τους να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτό. Κακοδιοίκηση, δημαγωγία, ρουσφέτι, αφανείς κλίκες και νόμιμες σπείρες, λυμεώνες του κρατικού χρήματος και, κατ’ αντιδιαστολή, κοινωνικό μίσος των αδικουμένων και περιθωριοποιημένων, μηρυκασμός των πολιτικών παθών, εκδικητική ροπή, ανταποδοτική μνήμη και αρνητισμός είναι τα αίτια της νεοελληνικής κακοδαιμονίας διότι, με την ισχύ του συνασπισμού τους, εμποδίζουν τη δύναμη της αξίας. Ασφαλώς δε, σε μία χώρα στην οποία καταργείται η δύναμη της αξίας, κατ’ επέκτασιν φονεύεται και το μέλλον της.
Αυτή είναι, ωστόσο, η βασική επιδίωξη των ανθρώπων που κινητοποιούν εν πλήρη αγνοία τελούντες νέους και ανοίγουν διάπλατα τις πόρτες στους κουκουλοφόρους, στους νεοτρομοκράτες και στους χούλιγκαν. Για τους νέους που θέλουν να το σκεφθούν και να το επεξεργαστούν, το μέλλον είναι πολύ καλό -απίστευτα καλύτερο από το δικό μας. Όσο για τους πραγματικούς εχθρούς τους, βρίσκονται καθημερινώς δίπλα τους και τους παραπλανούν. Εχθροί τους είναι αυτοί που φτύνουν στην παιδεία και αφοδεύουν μέσα στους ναούς της. Εχθροί τους είναι οι πολιτικοί που ανενδοίαστα «οικοδομούν» το δικό τους μέλλον εξαπατώντας και σκυλεύοντας μνήμες.
Στη σημερινή νεολαία προσφέρονται και υπάρχουν τεράστια πεδία ελευθερίας. Προσφέρονται πολύτιμες δυνατότητες ελεύθερης εγκαταστάσεως σε ολόκληρη την Ευρώπη. Έχουν στη διάθεσή τους απίθανες πηγές πληροφοριών και αντλήσεως γνώσεων. Στους νέους έγκειται, λοιπόν, να πάρουν τον εαυτό τους στα χέρια τους και όχι να τον παραδώσουν στους ασήμαντους, στα μηδενικά που ξέρουν να κορδώνονται.
