«Το Όνειρο της Κόκκινης Κάμαρας» ή «Η Ιστορία της Πέτρας» του Τσάο Χσούε-τσιν κυκλοφορεί στην κλασική σειρά «Orbis Literae» των εκδόσεων Gutenberg.
Στην νέα αυτή επιμελημένη έκδοση που μας παραδίδεται βασισμένη στην επική μετάφραση της Έλλης Λαμπρίδη (1898-1970) από το 1963 –όταν το έργο πρωτοκυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Φέξη-, περιλαμβάνεται πολυσέλιδη Εισαγωγή του έγκριτου Βρετανού σινολόγου David Hawkes, μεταφραστή του έργου στην αγγλική, με σημαντικές πληροφορίες για το αναγνωστικό ταξίδι.
Στην Κίνα, το μυθιστόρημα αυτό κατέχει θέση εθνικού φετίχ, ενώ Redology –που σε αδόκιμα ελληνικά, σύμφωνα με τον Πολύκαρπο Πολυκάρπου, μπορεί να αποδοθεί ως κοκκινοκαμαρολογία, κατ’ αναλογία προς το σαιξπηρολογία- έχει ονομαστεί η ακαδημαϊκή έρευνα και σπουδή του έργου, που ξεκινώντας από το 1920 συνεχίζεται έως σήμερα. «Το “Όνειρο της Κόκκινης Κάμαρας” αποτελεί φαινόμενο στα εκδοτικά χρονικά. Επί δύο και πλέον αιώνες κυκλοφορεί σε (χειρόγραφες αρχικά, έντυπες στη συνέχεια) εκδόσεις που η έκτασή τους ποικίλλει από τα 40 έως τα 120 κεφάλαια, και συνολικό όγκο 2.500 σελίδων! Μια ενδιάμεση εκδοχή του, αναπτυγμένη (ή συμπιεσμένη) σε 60 κεφάλαια…» είναι η συγκεκριμένη, ενημερώνει ο Δημήτρης Παπακώστας στις Επισημάνσεις της ελληνικής έκδοσης.
«Διαβάζω το “Όνειρο της Κόκκινης Κάμαρας” το χειμώνα για να ζεσταίνομαι και το καλοκαίρι για να δροσίζομαι», αναφέρει μια Κινέζα αναγνώστρια –και ίσως θα ήταν φρόνιμο να περιοριστούμε σε αυτή την περιγραφή, καθώς… «είναι πράγματι πολύ δύσκολο να μιλήσει κανείς για το έργο αυτό, όχι μόνο επειδή γνωρίζει ότι όλα έχουν ειπωθεί, αλλά επειδή μπροστά στο πολυεπιπέδο και πολυδαίδαλο αυτό σύμπαν προσώπων, καταστάσεων, συμπεριφορών και γεγονότων, το οποίο δίνει υπόσταση σ’ ένα κλασικό μυθιστόρημα, μπροστά σ’ αυτήν την ιδιοφυή διαπλοκή φιλοσοφικών δογμάτων με στάσεις ζωής, μυθολογικών στοιχείων με πραγματικά συμβάντα, θλίψεων με τη χαρά του παιχνιδιού και του έρωτα, σε όλες τις μορφές και τα είδη του, δεν αισθάνεται τίποτε άλλο παρά μόνο δέος», όπως αναφέρει στην Ιστορία του Βιβλίου ο Πολύκαρπος Πολυκάρπου, για να προσθέσει, λίγο παρακάτω, «...Αν όμως κοιτάξεις προσεκτικότερα, τότε βλέπεις ότι το μυθιστόρημα έχει μιαν αρμονική σχεδόν δομή, είναι καλά χτισμένο και έχει μιαν αξιοζήλευτη τάξη και αναμφισβήτητη λογική συνέπεια...»
Γραμμένο κάπου στα μέσα του 18ου αιώνα, παρακολουθεί την άνοδο και την πτώση μιας πολυμελούς αριστοκρατικής οικογένειας και συνιστά την καλύτερη διείσδυση στη τελευταία περίοδο της αυτοκρατορικής Κίνας –την καλύτερη πρόσβαση στο μυαλό, την καρδιά και τις συνήθειες των ανθρώπων εκείνης της εποχής. Μέσα από τους τσακωμούς, τις διασκεδαστικές ίντριγκες και τις ματαιωμένες φιλοδοξίες ενός τσούρμου εφήβων καταγράφει μία από τις λαμπρότερες προσπάθειες κατανόησης της ανθρώπινης εμπειρίας. Συγκεκριμένα, το επίκεντρο της υπόθεσης περιστρέφεται γύρω από τα ερωτικά σκιρτήματα, τις λύπες και τα προβλήματα του έφηβου Πάο-γιού. Ο Πάο-γιου είναι γόνος μιας αριστοκρατικής αν και προβληματικής, οικογένειας του Πεκίνου, που σταδιακά οδεύει στην αποσύνθεσή της. Είναι περιτριγυρισμένος από καλλιεργημένα και όμορφα κορίτσια –συγγενείς και υπηρέτριες, γεμάτος από την αγάπη της γιαγιάς του και κυνηγημένος από τον αυστηρό πατέρα του. Σε αυλές, πολυτελείς αίθουσες και κήπους –ξεφεύγοντας άλλοτε αλληγορικά άλλοτε κυριολεκτικά από τον κόσμο- ο Πάο-γιού δίνει, απρόθυμα, τη μάχη του προς την ενηλικίωση.
Οι παραπλανητικά ασήμαντες καθημερινές ενασχολήσεις του αναδύουν, περίτεχνα, υλικό μεταφυσικής θεματολογίας αλλά και ψυχολογικού ενδιαφέροντος, με την ιστορία να ξετυλίγεται τη μια στιγμή εκεί που ο Πάο-γιου παίρνει το τσάι του και την επόμενη στα όρια της πραγματικότητας και του σκοπού της ανθρώπινης ύπαρξης.
Σχεδόν παραβολικά, προσεγγίζονται τεράστια ερωτήματα του ανθρώπου –ποια είναι η ομορφιά της ζωής όταν είναι διαρκώς αντιμέτωπη με τον αναπόφευκτο και πανταχού παρών θάνατο; Ποιες είναι οι υποχρεώσεις ενός ανθρώπου; Πόσο αληθινή είναι η ζωή και ποιος είναι ο σκοπός της;
Ο Τσάο Χσούε-τσιν υπήρξε και ο ίδιος απόγονος αριστοκρατικής οικογένειας υπό κατάρρευση και το μυθιστόρημά του –που έμεινε ατελές, ενώ διάφοροι «μνηστήρες» έσπευσαν να το ολοκληρώσου μετά τον θάνατό του- αντιμετωπίζεται συνήθως ως μία ελεγεία στη δική του εξαφανισμένη παιδική ηλικία. Ακόμα και σε αυτή την «προσωπική» εκδοχή, το μνημειώδες αυτό έργο παραμένει πάντα ένα ολοζώντανο ταξίδι στην αυτοκρατορική Κίνα και τον πολιτισμό της, και την ίδια στιγμή ένα ταξίδι στον πυρήνα του σύμπαντος της κινεζικής λογοτεχνίας.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
