Στις 26 Απριλίου 1986 στο Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας σημειώθηκε το σοβαρότερο πυρηνικό δυστύχημα όλων των εποχών. Τριάντα τέσσερα άτομα σκοτώθηκαν αμέσως, και το ραδιενεργό νέφος κάλυψε όλη την Ευρώπη. Η ΕΣΣΔ ανακοίνωσε το δυστύχημα δύο μέρες μετά.
Η Greenpeace σε έκθεση που δημοσιεύει σε συνεργασία με περισσότερους από εξήντα διακεκριμένους επιστήμονες, κυρίως από τη Λευκορωσία, την Ουκρανία και τη Ρωσία, αποκαλύπτει ότι η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) υποβάθμισε σημαντικά τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία από την καταστροφή του Τσερνομπίλ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην έκθεση της Greenpeace, που βασίζονται στα εθνικά στατιστικά δεδομένα της Λευκορωσίας, εκτιμάται ότι περίπου 270.000 άνθρωποι θα εκδηλώσουν καρκίνο, εκ των οποίων οι 93.000 θα καταλήξουν, εξαιτίας του ατυχήματος στο Τσερνομπίλ. Στη Λευκορωσία καταγράφηκαν 7.000 επιπλέον περιπτώσεις καρκίνου του θυρεοειδούς, μέχρι το 2004. Εκτιμάται ότι περίπου 2.800 επιπλέον κρούσματα λευχαιμίας, θα σημειωθούν στη Λευκορωσία μέχρι το 2056, 1.880 εκ των οποίων μπορεί να είναι θανάσιμα.
Κατά το χρονικό διάστημα 1987 - 1999, στη Λευκορωσία καταγράφηκαν περίπου 26.000 περιστατικών καρκίνου που προκλήθηκαν από τη ραδιενέργεια. 18,7% των περιπτώσεων αφορούσαν σε καρκίνο του δέρματος, 10,5% των πνευμόνων και 9,5% του στομάχου.
Τα στοιχεία αυτά καταρρίπτουν την πρόσφατη (5 Σεπτεμβρίου 2005) έκθεση της ΙΑΕΑ, η οποία προβλέπει 4.000 επιπλέον θανατηφόρα κρούσματα καρκίνου, που όμως αναφέρονται σε μια ειδική και σχετικά μικρή ομάδα 600.000 ανθρώπων. Η έκθεση της IAEA παρέλειψε όσες επιπτώσεις στην υγεία δεν είχαν σχέση με καρκίνο και απέδωσε πολλές ασθένειες στη «ραδιοφοβία», αν και υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που αποδεικνύουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις της έκθεσης σε ραδιενέργεια.
Η έκθεση της Greenpeace επίσης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, βάσει των δημογραφικών δεδομένων, τα τελευταία 15 χρόνια, στη Ρωσία προκλήθηκαν 60.000 επιπλέον θάνατοι από το πυρηνικό ατύχημα και εκτιμά ότι ο συνολικός απολογισμός των θανάτων στην Ουκρανία και τη Λευκορωσία μπορεί να αυξηθεί κατά 140.000.
Παράλληλα, η έκθεση εξετάζει τις επιπτώσεις του Τσερνομπίλ στην υγεία όσων επιβίωσαν από την καταστροφή και στους απογόνους τους. Ο απολογισμός και σε αυτό το σημείο είναι τραγικός: βλάβες στο ανοσοποιητικό και το ενδοκρινικό σύστημα, πρόωρη γήρανση, καρδιαγγειακές, αιματολογικές και ψυχολογικές παθήσεις, χρωμοσωμικές εκτροπές και αύξηση των παραμορφώσεων σε έμβρυα και παιδιά.
Εκτός από τις άμεσες συνέπειες της μακρόχρονης έκθεσης στη ραδιενέργεια, οι ζωές εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από τη Ρωσία, τη Λευκορωσία και την Ουκρανία καταστράφηκαν και από την απώλεια γεωργικών εκτάσεων και θέσεων εργασίας, την αναγκαστική μετακίνηση περίπου 300.000 ανθρώπων, την οικονομική κρίση.
Πιστοποιητικό Τσερνομπίλ 000358
Η Aνια (φωτογραφία στην πρώτη σελίδα) ζει στην πόλη Γκομέλ της Λευκορωσίας και έχει ένα πιστοποιητικό με τον αριθμό 000358. Δεν είναι πιστοποιητικό γεννήσεως, ούτε γλωσσομάθειας. Επιβεβαιώνει ότι η Aνια είναι θύμα του πυρηνικού ατυχήματος κι ας είναι μόλις 15 χρονών.
Στα 4 της χρόνια, ο καρκίνος σημάδεψε την αρχή μιας ζωής γεμάτης πόνο. Μια ομάδα γιατρών έκρινε ότι θα πρέπει να λάβει ένα Πιστοποιητικό Τσερνομπίλ, που της δίνει το δικαίωμα για δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε επιλεγμένα ιδρύματα. Oμως, οι συνέπειες και το κόστος των πυρηνικών καταστροφών στην πρώην Σοβιετική Ένωση δεν μπορούν να μετρηθούν τόσο απλά. Η Aνια είναι κάτι παραπάνω από ένας αριθμός και το Τσερνομπίλ δεν είναι παρά μόνο μία περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος στην περιοχή της πρώην Σοβιετικής Ενωσης. Από το 1949 που πραγματοποιήθηκε η πρώτη πυρηνική δοκιμή στην πρώην Σοβιετική Ενωση και ξεκίνησε η ανάπτυξη του προγράμματος πυρηνικών εξοπλισμών και της πυρηνικής βιομηχανίας της χώρας, έχουν δημιουργηθεί τέσσερις ζώνες πυρηνικής καταστροφής στην ευρύτερη περιοχή, λόγω μικρών ή μεγάλων ατυχημάτων. Το πυρηνικό εργοστάσιο στο Μαγιάκ της Ρωσίας, το Τσερνομπίλ, η κλειστή πόλη Σεβέρσκ, έδρα της Κοινοπραξίας Χημικών Επιχειρήσεων της Σιβηρίας και τα πεδία πυρηνικών δοκιμών στο Σεμιπαλατίνσκ είναι οι κυριότερες εστίες ραδιενεργής μόλυνσης.
* Στη φωτογραφία καρτ-ποστάλ από το Chernobyl με δύο γραμματόσημα, αριστερά «Δόξα στη ρωσική επιστήμη» και δεξιά από τον σοβιετικό κινηματογράφο «Ζωντανοί και Νεκροί».
** Η βραβευμένη φωτογραφική έκθεση του Robert Knoth η οποία καταγράφει τη ζωή θυμάτων της πυρηνικής ενέργειας, φιλοξενείται στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, Ακαδημίας 50, από τις 26/4 έως τις 2/5, ώρες λειτουργίας 9.00 - 13.00 και 17.00 - 21.00. Κυριακή 30/4 απόγευμα και Δευτέρα 1/5 κλειστά. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
