Η πρώτη χερσαία επιχείρηση των ΗΠΑ σε ξένο έδαφος έγινε πριν από 201 χρόνια στις 27 Απριλίου 1805. Πρόκειται για τη μάχη της Ντέρνα (σημαντικό λιμάνι της Κυρηναϊκής κοντά στα αιγυπτιο-λιβυκά σύνορα) μεταξύ αμερικανών πεζοναυτών υπό τον Γουίλιαμ Ιτον και πειρατών υπό τον πασά της Τρίπολης, Γιουσιούφ Καραμανλή, που λυμαίνονταν τις ακτές της Β. Αφρικής ανάμεσα στο Μαρόκο και την Αίγυπτο (Μπαρμπαριά).
Ο Ιτον στρατολόγησε στα τέλη του 1804 επιτόπου ανθρώπους των αρμάτων, κυρίως ντόπιους και Λίβυους, καθώς και Γάλλους, Ιταλούς, Σκωτσέζους, Γερμανούς και άλλους Ευρωπαίους που είχαν παραμείνει εκεί μετά την εκστρατεία του Ναπολέοντα, ανάμεσα στους οποίους ξεχώριζε μια συμπαγής ομάδα σαράντα Ελλήνων.
Πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν ο Τόμας Τζέφερσον, ένας από τους πιο φιλελεύθερους ηγέτες της εποχής του, συντάκτης της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, που προσαρμόστηκε σύντομα στις συνθήκες της άσκησης εξουσίας, εγκρίνοντας επιθετικές επιχειρήσεις για την προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων.
Στη Μεσόγειο, η αμερικανική κυβέρνηση επιχείρησε αρχικά να εξαγοράσει την ασφαλή διέλευση, καταβάλλοντας ετησίως σημαντικά ποσά στους Μπαρμπαρέζους ηγεμόνες, με πενιχρά όμως αποτελέσματα, ιδίως στην περίπτωση της Τρίπολης.
Η κατάληψη της Ντέρνα από τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους δεν σήμαινε ότι είχαν κερδίσει και τον πόλεμο. Πόνταραν στην εξέγερση του πληθυσμού υπέρ του Χάμετ (αδελφού του Γιουσούφ Καραμανλή, με τον οποίο είχαν δυναστική διαμάχη), αλλά διαψεύστηκαν, η Τρίπολη απείχε 1.500 χιλιόμετρα ερήμου, δεν διέθεταν χερσαίες δυνάμεις για τη συνέχεια των επιχειρήσεων, και το μισθοφορικό σώμα παρουσίαζε σημεία διάλυσης.
Ο αμερικανός πρόξενος στο Τούνεζι (Τύνιδα) Τομπίας Λίαρ αποφάσισε να παίξει το χαρτί της διαπραγμάτευσης με τον πασά της Τρίπολης, όσο διαρκούσε ο επικοινωνιακός απόηχος της κατάληψης. Στις 6 Ιουνίου 1805 υπεγράφη συνθήκη, βάσει της οποίας ο πασάς δεσμευόταν να μην επιτίθεται σε αμερικανικά πλοία, ενώ οι Αμερικανοί υποχρεώνονταν να καταβάλουν 60.000 δολάρια και να εκκενώσουν την Ντέρνα. Τα αμερικανικά συμφέροντα διασφαλίζονταν.
Για την ιστορία, η σημαία του σώματος των πεζοναυτών έφερε την επιγραφή «Στις ακτές της Τρίπολης», ως υπόμνηση της πρώτης επιχείρησής τους στο εξωτερικό. Οταν αργότερα οι πεζοναύτες έλαβαν μέρος στην εκστρατεία του Μεξικού (1848), τους προσφέρθηκε μια σημαία με την επιγραφή συμπληρωμένη «Από την Τρίπολη ώς τα ανάκτορα του Μοντεζούμα», που αποτέλεσε στη συνέχεια τη βάση του ύμνου του σώματος των πεζοναυτών.
K.T.
