Δορυφορικά δεδομένα και εικόνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση των λεηλασιών και καταστροφών σε αρχαιολογικούς χώρους, ακόμα και τους πλέον απομακρυσμένους, από αρχαιοκάπηλους, σύμφωνα με έρευνα του Universität Bern (Γερμανία), ανοίγοντας τον δρόμο για τη λήψη μέτρων προστασίας.
Η επέκταση των νομάδων στην ευρασιατική στέππα, 2.500 χρόνια πριν, από τη νότια Σιβηρία μέχρι την ανατολική Ευρώπη, άφησε πίσω της πολλά ίχνη, μεταξύ των οποίων πολλές ταφές σε μεγάλους τύμβους, όπου, μαζί με τους νεκρούς, θάβονταν και μεταλλικά αντικείμενα (κοσμήματα, όπλα) μεγάλης αξίας. Τα κτερίσματα αυτά προσελκύουν τους αρχαιοκάπηλους από πολύ παλιά. Μάλιστα, κατά τον αποικισμό της Σιβηρίας τον 18ο αιώνα, η αρχαιοκαπηλία έγινε πραγματική «εποχική δουλειά», με πολυπληθείς ομάδες-«συνεργεία» να κάνουν ανασκαφές σε τάφους από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο κάθε έτους.
Ο εντοπισμός ασύλητων τάφων πλέον είναι ιδιαίτερα δύσκολος, με αποτέλεσμα οι τιμές των αρχαιολογικών αντικειμένων να έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Ο Τζίνο Κασπάρι, του Ινστιτούτου Αρχαιολογικών Επιστημών στο γερμανικό πανεπιστήμιο, ανέλυσε την κατάσταση των τάφων σε μια δυσπρόσιτη, απομακρυσμένη περιοχή, με βάση εικόνες υψηλής ανάλυσης από δορυφόρους. Οι εικόνες αυτές βοηθούν σημαντικά στην αξιολόγηση της ζημιάς που έχουν υποστεί οι αρχαιολογικοί χώροι.
«Επιλέξαμε συγκεκριμένα μια περιοχή ενδιαφέροντος στο Σιντζιάνγκ της Κίνας. Θεωρήσαμε πως, εξαιτίας του απομακρυσμένου της και της μεγάλης παρουσίας δυνάμεων ασφαλείας στην περιοχή, θα βρίσκαμε υψηλότερο ποσοστό ασύλητων τάφων» λέει ο ίδιος. Ωστόσο, δεν συνέβη αυτό: «Πάνω από το 74,5% των τάφων που αναλύσαμε είχαν ήδη καταστραφεί και λεηλατηθεί».
Μέσω ερευνών στο έδαφος, οι ερευνητές ήταν σε θέση να αποδείξουν πως οι υψηλής ανάλυσης δορυφορικές εικόνες μπορούν να παρέχουν τη δυνατότητα μετρήσεων ακριβείας ως προς την έκταση της καταστροφής που έχουν υποστεί αρχαιολογικοί χώροι. Χρησιμοποιώντας εικόνες από διαφορετικά datasets, σε χρονολογική σειρά, ο Κασπάρι ανέλυσε δεδομένα που άρχιζαν από το 2003, διαπιστώνοντας πως έκτοτε ο αριθμός των λεηλατημένων τάφων είχε αυξηθεί σημαντικά. «Οι τελευταίοι ανέγγιχτοι αρχαιολογικοί χώροι των αρχαίων νομάδων της στέππας απειλούνται σοβαρά» λέει ο ερευνητής.
Η σχετική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο «Heritage», ανοίγει τον δρόμο για τη συνεχή παρακολούθηση και προστασία χώρων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος σε απομακρυσμένες περιοχές της κεντρικής Ασίας. Η κεντρική ιδέα είναι πως, όταν εντοπίζονται έγκαιρα λεηλασίες, τότε θα είναι δυνατή η γρήγορη λήψη μέτρων για την προστασία των τάφων.
