Την Τρίτη 9 Μαΐου, που έχει καθοριστεί πανευρωπαϊκά ως «Ημέρα της Ευρώπης» και που φέτος συμπίπτει με την συμπλήρωση 25 χρόνων από την ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ε., το Υπουργείο Εξωτερικών διοργανώνει εκδήλωση στο Ζάππειο Μέγαρο, στην οποία, μεταξύ άλλων, πρόκειται να τιμηθούν από την Υπουργό Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη τα μέλη της Ομάδας των Προενταξιακών Διαπραγματεύσεων της Ελλάδας με την Ε.Ο.Κ. («Ομάδα Κοντογεώργη»: Αθανάσιος Ανδρεόπουλος, Αγγελος Ζαχαρόπουλος, Βύρων Θεοδωρόπουλος, Γεώργιος Κοντογεώργης και Γεώργιος Τερζής).
Ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Ελλάδας προϋπήρχε της διασύνδεσης της πορείας της χώρας με τις προσπάθειες ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
Ελαβε, ωστόσο, συγκεκριμένη διάσταση με την υποβολή της αίτησης για σύνδεση με τη νεοπαγή Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), τον Ιούνιο του 1959 (κύριος διαπραγματευτής από ελληνικής πλευράς είχε οριστεί ο Γιάγκος Πεσματζόγλου), αίτηση που οδήγησε στην υπογραφή της Συμφωνίας Σύνδεσης Ελλάδας – ΕΟΚ, τον Ιούνιο του 1961. Η Συμφωνία αυτή που ουσιαστικά αποτελούσε το πρώτο βήμα στην πορεία της Ελλάδας για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, «πάγωσε» με την εγκαθίδρυση της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα (Απρίλιος 1967) και επανενεργοποιήθηκε μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας (Ιούλιος 1974).
Στις 3 Απριλίου 1962 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συνόψιζε σε ομιλία του ενώπιον του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΟΚ τους λόγους που υπαγόρευαν την επιθυμία της χώρας για ένταξη στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες: «Ο ελληνικός λαός εισερχόμενος εις την Κοινότητα δεν αποβλέπει προς αυτήν ως μίαν δυνατότητα αντλήσεως οικονομικών μόνον πλεονεκτημάτων. Ο ελληνικός λαός αναλαμβάνει και υποχρεώσεις και έχει συναίσθησιν των καθηκόντων του. [...] H γεωγραφική θέσις της Ελλάδος τόσον εν τη Βαλκανική Χερσονήσω αλλά ιδίως η γειτνίασίς της με τας χώρας της Μέσης Ανατολής εξυπηρετεί διττώς τους μεγάλους σκοπούς της Ευρώπης...».
Εξαρχής η Ελλάδα και ο Καραμανλής βρήκαν υποστηρικτές τη Γαλλία και πολύ γρήγορα την Ολλανδία. Μάλιστα σε επίσημη επίσκεψή του στη Χάγη (15 Μαρτίου 1963) ο Καραμανλής είχε ζητήσει να προωθηθεί η σύνδεση της Τουρκίας με την ΕΟΚ, διαδικασία που ο ίδιος εκτιμούσε ότι θα συνέβαλλε στην πολιτική και οικονομική σταθεροποίησή της. Βεβαίως ο Καραμανλής εισηγείτο και προνοούσε εγκαίρως ότι η συγκεκριμένη διαδικασία έπρεπε να γίνει έπειτα από διαβουλεύσεις με την Ελλάδα έτσι ώστε να μην περιέλθει σε δύσκολη θέση αν παραχωρούντο «εις την Τουρκίαν μόνον ωφελήματα χωρίς να αναληφθούν και εκ μέρους της υποχρεώσεις...».
Οι ελληνικές προσπάθειες δεν ήταν ωστόσο μοιραίο να ολοκληρωθούν σε εκείνη τουλάχιστον τη χρονική περίοδο.
Η αίτηση για πλήρη ένταξη υποβλήθηκε στις 12 Ιουνίου 1975, με επιστολή που ο K. Καραμανλής απηύθηνε στον τότε πρόεδρο του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, Υπουργό Εξωτερικών της Ιρλανδίας G. Fitzgerald.
Η πρώτη αντίδραση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στην Ελληνική αίτηση εκδηλώθηκε αρχικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission) η οποία σύμφωνα με το (τότε) άρθρο 237 της Συνθήκης της Ρώμης, έπρεπε να διατυπώσει «γνώμη» πάνω στην αίτηση χώρας για ένταξη στην Κοινότητα. Η Επιτροπή δημοσίευσε τη «γνώμη» της στις 28 Ιανουαρίου 1976. Προς μεγάλη έκπληξη, ενώ τόνισε ότι πρέπει να δοθεί «σαφώς θετική απάντηση» στο αίτημα της Ελλάδας για ένταξη, πρότεινε θέσπιση προενταξιακής μεταβατικής περιόδου πριν από την πλήρη θεσμική ενσωμάτωση της χώρας προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Με παρέμβαση του πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή προς τις κυβερνήσεις των εννέα χωρών – μελών και ιδιαίτερα τη Γαλλία και Γερμανία, η πρόταση αυτή της Επιτροπής απορρίφθηκε. Ετσι, τον Ιούλιο 1976 άρχισαν οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το Μάιο 1979. Στις 28 Μαΐου του 1979 χάρη στις προσπάθειες του Κωνσταντίνου Καραμανλή και στενών συνεργατών του, όπως οι αείμνηστοι Γεώργιος Ράλλης και Παναγής Παπαληγούρας, υπογράφεται στην Αθήνα η Πράξη Προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ, παρουσία των πρωθυπουργών και υπουργών Εξωτερικών των μελών της ΕΟΚ. Μετά ενάμισι χρόνο, την 1η Ιανουαρίου 1981 η πατρίδα μας γίνεται το δέκατο μέλος της ΕΟΚ, πέντε χρόνια πριν από την ένταξη της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, οι οποίες είχαν υποβάλει ανάλογη αίτηση σχεδόν την ίδια περίοδο με την Ελλάδα, ενώ καθοριστικός ήταν και ο ρόλος σε επίπεδο εσωτερικού συντονισμού του αρμόδιου υπουργού Γ. Κοντογεώργη (στη φωτογραφία δεξιά του Κωνσταντίνου Καραμανλή).
K.T.
