Από την έντυπη έκδοση
Του Α. Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Εύλογα η προσοχή αυτόν τον καιρό είναι στραμμένη στο (σημερινό) Eurogroup που αναμένεται να επισφραγίσει την έγκριση της διατήρησης της προσωπικής διαφοράς των «παλαιών» συνταξιούχων/τη μη περικοπή των συντάξεων (το ιερό Γκράαλ της Ελλάδας του 2018) καθώς και την αποδοχή του προϋπολογισμού 2019 με τα προαναγγελμένα μέτρα περιορισμένης χαλάρωσης/παροχών⋅ ή πάλιν η ίδια προσοχή θα μείνει στο πώς, βδομάδα την βδομάδα, στη Βουλή των Ελλήνων τα δυόμισι κόμματα εξουσίας -Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ κατά τη σειρά δημοσκοπικής απήχησης…- ομόθυμα ψηφίζουν τη σειρά των νομοθετημάτων για τις εν λόγω παροχές, ανεξαρτήτως αν ρητορικά διαφωνούν μ’ αυτές. (Καταψήφιζαν ή έμεναν στο «παρών» μόνον το ΚΚΕ, που θεωρεί ανεπαρκή τα ψηφιζόμενα, ή πάλι το Ποτάμι που έχει την ελευθερία άποψης των χαμηλών πτήσεων.)
Ζητούμε όμως την άδεια του αναγνώστη, να σταθούμε σε κάτι χωρίς αίσθηση επικαιρότητας. Να προτείνουμε μια «ανάγνωση» της προ εβδομάδων Ετήσιας Έκθεσης Επιχειρηματικότητας 2017-18, που παρουσίασε το ΙΟΒΕ (όπως κάνει κάθε χρόνο εδώ και 15 χρόνια: το γύμνασμα γίνεται στα πλαίσια του διεθνούς ερευνητικού προγράμματος GEM/Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας, με συμμετοχή 54 χωρών). Γιατί; Διότι είχαμε φέτος ένα ενδιαφέρον, υποδηλωτικό της φάσης σύγχυσης στην οποία βρισκόμαστε, φαινόμενο: να έχουν ανέβει στο προσκήνιο τα συμπεράσματα ΙΟΒΕ/GEM για την Ελλάδα, αλλά… με εντελώς ασύμβατο τρόπο ανάλογα με τον φιλοξενούντα. Άλλος στάθηκε στο ότι η Ελλάδα του 2017 βρισκόταν με «τη χαμηλότερη διαχρονικά επίδοση στο μέτωπο της εκδήλωσης επιχειρηματικότητας» (άρα φταίνε το αντεπιχειρηματικό περιβάλλον, η υψηλή φορολογία και οι ασφαλιστικές εισφορές). Άλλος προτίμησε να σταθεί στο ότι σε επιχειρηματικές πρωτοβουλίες προσέρχονται «άτομα υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου», ή ότι δημιουργούν ισχυρότερες προοπτικές απασχόλησης (άρα βρισκόμαστε επιτέλους σε καλό δρόμο). Εν γένει, η φιλοξενία μιας τέτοιας διαρθρωτικής έρευνας στο ελληνικό μιντιακό περιβάλλον του τέλους 2018 θυμίζει τη θυμοσοφία για τα παιδιά που αφήνονται, με τα μάτια δεμένα, να περιεργασθούν τον ελέφαντα και -ύστερα, αλλού- να περιγράψουν τι είναι ο ελέφας. Το ένα λέει ότι είναι πελώριοι κορμοί δέντρων, που δεν μπορείς καν να αγκαλιάσεις. Το άλλο ότι είναι σαν ένα φίδι που ξεφυσάει. Το τρίτο ότι είναι ένα μαστίγιο που χτυπάει δεξιά-αριστερά. Τα παιδάκια καλόπιστα περιέγραφαν τον ελέφαντα με βάση τα πόδια, την προβοσκίδα ή την ουρά του. Η μιντιακή αποτύπωση της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα του σήμερα όχι τόσο...
Πάμε λοιπόν με τη δική μας πρόταση ανάγνωσης. Η έρευνα ΙΟΒΕ/GEM μετράει κυρίως την «επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων» - από προκαταρκτικές ενέργειες για δημιουργία επιχείρησης (συμπεριλαμβάνεται η αυτοαπασχόληση: σημαντικό για την ελληνική περίπτωση) μέχρι και τα πρώτα 3,5 χρόνια λειτουργίας. Από εκεί και πέρα, έχουμε «καθιερωμένη επιχειρηματικότητα». Το πρώτο εύρημα της έρευνας είναι ότι -το 2017- μόλις 4,8% του πληθυσμού στην Ελλάδα βρισκόταν στα αρχικά στάδια επιχειρηματικότητας, πολύ λιγότερο από το 9,2% στις αντίστοιχες με την Ελλάδα «χώρες καινοτομίας». Μόνον Ιταλία, Γαλλία και Βουλγαρία είναι παρακάτω, Σλοβενία, Ισπανία και Γερμανία λίγο παραπάνω. Πρώτη διαπίστωση: ανάμικτες οι χώρες που βρίσκονται χαμηλά, κοντά μας (κορυφαίες, στην άλλη άκρια του φάσματος Εσθονία, Λετονία, Ολλανδία). Στην Ελλάδα είναι η τρίτη χρονιά υποχώρησης αυτού του δείκτη, ο οποίος είχε κορυφωθεί το 2008, διαλύθηκε το 2010, ξανανέβηκε απότομα, το 2011 πάλι έπεσε, βρέθηκε πάλι ψηλά το 2014. Α, ναι, κατά το ΙΟΒΕ το 2018 έχουμε ήδη να καταγράφεται «σημαντική αύξηση».
Βέβαια, διαρθρωτικά στην Ελλάδα το ποσοστό των ασχολούμενων «με την επιχειρηματικότητα» είναι πολύ ψηλά: στο 17,1% (1,13 εκατομμύρια κόσμου). Μόνον Εσθονία και Σλοβακία είναι πολύ πιο ψηλά, Λετονία, Ολλανδία και Πολωνία λίγο πιο πάνω από μας. Φυσικά το μαντέψατε: το ποσοστό της αυτοαπασχόλησης είναι εκείνο που εγκαθιστά την Ελλάδα ψηλά. Εκείνο που είναι πιο δυσάρεστο είναι ότι όσοι σχεδόν ξεκίνησαν το 2017 επιχείρηση, τόσοι και διέκοψαν (4,7% του πληθυσμού, 310.000 άνθρωποι) - κυρίως λόγω έλλειψης κερδοφορίας.
Αν θέλουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα, ο δείκτης που λειτουργεί θετικά είναι ότι το 2017 -αλλά σε συνεχή βελτίωση από το 2015- υπερέχει η λεγόμενη «επιχειρηματικότητα ευκαιρίας» (βλέπουμε μια ευκαιρία και προσπαθούμε να ανταποκριθούμε) από την «επιχειρηματικότητα ανάγκης» (ανεργία ή κακή απασχόληση, άρα πασχίζουμε να κάνουμε «κάτι»). Επίσης θετικό ότι πάνω από τους μισούς που προσέρχονται διαθέτουν τουλάχιστον πανεπιστημιακό πτυχίο ή μεταπτυχιακό. Σαφώς θετικό ότι βελτιώνεται η απασχόληση, δυσάρεστο ότι η καινοτομική διάσταση των εγχειρημάτων παραμένει χαμηλή. Τελευταίο βήμα: εξαιρετικά υψηλός, στην Ελλάδα, ο φόβος της αποτυχίας. Και, ναι, βασικός χρηματοδότης η οικογένεια ή/και φίλοι…
Με βάση την έρευνα ΙΟΒΕ/GEM, ο δείκτης που λειτουργεί θετικά είναι ότι το 2017 υπερέχει η λεγόμενη «επιχειρημα-τικότητα ευκαιρίας» από την «επιχειρηματικότητα ανάγκης». Σαφώς θετικό ότι βελτιώνεται η απασχόληση, δυσάρεστο ότι η καινοτομική διάσταση των εγχειρημάτων παραμένει χαμηλή.
