Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Μια από τις λιγότερο παιγμένες και περισσότερο πικρές κωμωδίες του Μολιέρου ανεβαίνει για πρώτη φορά στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης «Κάρολος Κουν», έως τις 9 Δεκεμβρίου. Η κωμωδία «Ζωρζ Νταντέν: ο άναυδος σύζυγος» έχει έντονη κοινωνικο-πολιτική διάσταση και μιλά, πέρα και πάνω απ’ όλα, για τον έρωτα. Ή καλύτερα, για να είμαστε περισσότερο ακριβείς, για τη δυστυχία της έλλειψής του…
Γραμμένο σε πρόζα, το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1668 στις Βερσαλλίες. Σ’ εκείνη την πρώτη παράσταση, η κωμωδία παίχτηκε παράλληλα με ένα μουσικό έργο σε στίχους του Μολιέρου και μουσική του Λυλλύ, που εξυμνούσε τον αγνό, ιδανικό, βουκολικό έρωτα σε αντίστιξη με την πεζή, αφόρητη πραγματικότητα ενός «κακού» γάμου. Ο βασιλιάς και η αυλή-που ήταν και οι πρώτοι θεατές - ταυτίστηκαν φυσικά με τους ήρωες του βουκολικού έργου και γέλασαν μέχρι δακρύων με τα παθήματα του πλούσιου χωριάτη Νταντέν που είχε το θράσος να παντρευτεί μια ξεπεσμένη οικονομικά αριστοκράτισσα… Τα δύο έργα δεν ξαναπαίχτηκαν σχεδόν ποτέ μαζί.
Ακριβώς 350 χρόνια μετά από εκείνη την πρώτη παράσταση, στην Ελλάδα, σήμερα, πώς να μιλήσει άραγε κανείς για τον αγνό, ιδανικό έρωτα; Τονίζοντας ίσως την εφιαλτική έλλειψή του…;
Στη σκηνή της Φρυνίχου δεν παρουσιάζονται, φυσικά, τα δύο έργα. Παραμένει, όμως, η ιδέα της μουσικής και του χορού. Άλλης μουσικής και άλλου χορού, από αυτούς που δεν στήνονται στην εξοχή -όπου τοποθετείται η δράση στο πρωτότυπο- αλλά σε ένα παρακμιακό κέντρο διασκέδασης. Εκεί όπου γίνονται γάμοι και συνεστιάσεις. Εκεί όπου ο Ζωρζ Νταντέν θα δει όλους τους κωμικοτραγικούς εφιάλτες του να ζωντανεύουν. Και μαζί του και ο θεατής. Τους δικούς του.
Μιλήσαμε με τον πρωταγωνιστή της παράστασης, ηθοποιό, σκηνοθέτη και συγγραφέα Βασίλη Μαυρογεωργίου.
Λίγα λόγια σας για την παράσταση;
«Πρόκειται για μια πικρή κωμωδία του Μολιέρου. Ο Ζωρζ Νταντέν, ένας πλούσιος αστός, είναι παντρεμένος με μία γυναίκα ανώτερης τάξης, που δεν τον αγαπά, ούτε τον εκτιμά. Χάνεται στις σκέψεις και τους εφιάλτες του χωρίς να βρίσκει κανένα απολύτως στήριγμα και μένει άναυδος με το θράσος της γυναίκας του, η οποία τον περιφρονεί και τον απατά μπροστά στα μάτια του. Το δίκιο πνίγει τον Ζωρζ που νιώθει ανήμπορος ν’ αντιμετωπίσει, όσο κι αν προσπαθεί, την κοινωνική περιφρόνηση που του ασκείται, καθώς είναι ένας ανίσχυρος χαρακτήρας, εγκλωβισμένος στην ιδέα των ηθικών πράξεων και των “ιερών” δεσμών του γάμου». Περιγράψτε μας τον ήρωα που ερμηνεύετε.
«Ο Ζωρζ Νταντέν είναι ένα άτομο δειλό, που ενώ δεν μπορεί να υψώσει το ανάστημά του και να υπερασπιστεί τον εαυτό του, συγχρόνως, παραμένει αδιάφορο, καθώς δεν καταβάλλει καμία προσπάθεια να κερδίσει την αγάπη και τον έρωτα της συζύγου του, ώστε απλά να δικαιωθεί». Πείτε μας μια ατάκα του.
«“Θεέ μου γιατί παντρεύτηκα;”»
Τι σηματοδοτεί η επιλογή ενός παρακμιακού κέντρου διασκέδασης, ως κεντρικό σκηνικό δράσης;
«Πρόκειται, προφανώς, για την αποδόμηση του παραμυθιού που ονομάζεται γάμος και τη γελοιοποίηση της αισθητικής ενός επαναλαμβανόμενου μοτίβου που επικυρώνει μια συμφωνία μεταξύ οικογενειών κι ένα συμβόλαιο άγραφων νόμων. Τι υπάρχει σαν εικόνα από όλο αυτό; Μια στημένη τελετή που δίνει την αφορμή για να γλεντήσει το σόι, και να σύρει τον χορό ο πεθερός, με φόντο τα λευκοντυμένα τραπέζια». Πού εστιάζει, σκηνοθετικά, η μεταφορά της Μαριάννας Κάλμπαρη;
«Η σκηνοθεσία του συγκεκριμένου ρόλου δε βασίστηκε στην εξωτερική εμφάνιση του συζύγου, όπως αυτή περιγράφεται στο πρωτότυπο κείμενο του Μολιέρου. Εστίασε, αντίθετα, στην έλλειψη αυτοεκτίμησης του ανίσχυρου χαρακτήρα, που εγκλωβίζεται στην ιδέα των ηθικών πράξεων και των “ιερών” δεσμών του γάμου, και δεν περιορίστηκε με ευκολία στην εικόνα του άσχημου, ηλικιωμένου αστού».
Το έργο παρουσιάζεται 350 χρόνια μετά το πρώτο ανέβασμά του στις Βερσαλλίες. Μέσα από ποια στοιχεία διατηρεί ο πυρήνας του, τη διαχρονικότητά του;
«Το κλασικό σενάριο της εξωσυζυγικής σχέσης φέρνει στην επιφάνεια συμβολισμούς και σκέψεις για τις διαχρονικές ιεραρχικές διακρίσεις. Ο “παντοτινός γάμος”, σαν κορυφή μιας καταπιεστικής πυραμίδας ταξικών προνομίων, όπου η λύτρωση δεν έρχεται ποτέ για τον απατημένο σύντροφο που επιλέγει να παραμείνει, ενώ έχει απατηθεί, εξακολουθεί στις μέρες μας να αποτελεί ένα ισχυρό κοινωνικό ταμπού». Κάποια σκέψη, κάποιο προσωπικό σας σχόλιο για τον έρωτα, μιας και είναι ο βασικός πρωταγωνιστής του έργου;
«Όλα στη ζωή είναι θέμα έρωτα. Η απόλυτη δύναμη που σε υποτάσσει αλλά και σε απελευθερώνει, όταν τον ανακαλύπτεις σε ένα έργο που είναι γεμάτο αντιθέσεις…».
Και άλλη μια σκέψη σας, για τον γάμο;
«O γάμος είναι ένας θεσμός που παγιώνει κοινωνικά και όχι συναισθηματικά μία δέσμευση. Δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την αγάπη, τον έρωτα, τη συντροφικότητα. Προσωπικά, δεν είμαι σίγουρος ότι θέλω να είμαι με έναν άνθρωπο για πάντα, οπωσδήποτε, όμως, ο γάμος σαν μια συμβολική κίνηση που δεν αφορά το τώρα της σχέσης, αλλά το μέλλον της, για μένα θέλει κότσια -το να δεσμευτείς ερωτικά, συντροφικά, σεξουαλικά, ψυχικά, με έναν άνθρωπο για την υπόλοιπη ζωή σου». Και μία, τελευταία, για την απιστία;
«Η απιστία έχει σίγουρα υπαρξιακές διαστάσεις , ισορροπεί μεταξύ της επιθυμίας και της προδοσίας. Ποια είναι η λεπτή γραμμή που χωρίζει το παιχνίδι από την απιστία; Αν θέλουμε πραγματικά να δούμε τι αφορά κι εκφράζει -εκτός από αδιαφορία, κακία, λεκτική κακοποίηση κ.ά.- θα πρέπει να χωράνε και λέξεις όπως ελευθερία, πειραματισμός, εξερεύνηση, πόθος, αγάπη καθώς και άλλες πολλές, που δίνουν μια άλλη οπτική στη σημασία της πράξης αυτής».
Ταυτότητα Παράστασης Μετάφραση-δραματουργική επεξεργασία-σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη
Σκηνικά-κοστούμια: Μαντώ Ψυχουντάκη
Μουσική επιμέλεια: Νέστωρ Κοψιδάς
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Γεωργουδάκη
Βοηθός παραγωγής: Σοφία Αρβανίτη
Βοηθός φωτιστή: Στέβη Κουτσοθανάση
Παίζουν (αλφαβητικά): Σύρμω Κεκέ, Κώστας Κουτσολέλος, Νέστωρ Κοψιδάς, Κατερίνα Λυπηρίδου, Δημήτρης Μαγγίνας, Βασίλης Μαυρογεωργίου.
