Τον μεγαλύτερο κίνδυνο που διατρέχει η ιστορία στη «δεύτερη ζωή της» είναι ο ακρωτηριασμός. Για να αποφευχθεί αυτό, 60 χρόνια μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και το καταλάγιασμα των παθών, Ελλάδα, Βρετανία, Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πολωνία, Ιταλία, Γερμανία, Ισραήλ και ΗΠΑ αποφάσισαν τη δρομολόγηση της διαδικασίας για την δημοσιοποίηση των φακέλων που διατηρούσαν, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανικές Αρχές, τόσο στη Γερμανία, όσο και στις κατεχόμενες από τον Αξονα χώρες.

Πρόκειται για αρχεία που περιέχουν 50 εκατομμύρια έγγραφα, αφορούν 17 εκατομμύρια πρόσωπα και διατηρούνται έως σήμερα από την Διεθνή Υπηρεσία Αναζητήσεων του Ερυθρού Σταυρού, στο Μπαντ Αρολσέν της Γερμανίας.

Οι φάκελοι αυτοί περιέχουν στοιχεία για όλους όσους αντιστάθηκαν, διώχθηκαν, εκτοπίστηκαν και συνελήφθησαν από τις γερμανικές αρχές κατοχής, καθώς επίσης και όσους συνεργάστηκαν με αυτές.

Επίσης, φυλάσσονται όλα τα διατάγματα, οι εγκύκλιοι και οι αποφάσεις που έλαβαν οι κατοχικές αρχές, κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η μονογραφή ήταν το αποτέλεσμα πολύμηνων διαπραγματεύσεων και η τελική απόφαση αναμένεται να υιοθετηθεί τους επόμενους μήνες στο Βερολίνο, οπότε οι έντεκα χώρες θα θέσουν και τις τελικές υπογραφές επί των σχετικών πρωτοκόλλων. Σημειώνεται ότι με τα πρωτόκολλα αυτά αναθεωρείται η διεθνής συμφωνία που είχαν υπογράψει οι έντεκα χώρες το 1955 και βάσει της οποίας, οι φάκελοι αυτοί είχαν χαρακτηριστεί απόρρητοι.

Ο μεταψυχροπολεμικός κόσμος φαίνεται ότι τείνει να αναιρέσει και κάποιες από τις βεβαιότητες του παρελθόντος. Αρκεί να θυμηθούμε τι είχε γίνει με τα αρχεία της Στάζι, που αποκάλυψαν τους καταδότες της, πολλοί εκ των οποίων ήταν επιφορτισμένοι με την παρακολούθηση συγγενικών τους προσώπων, ­ακόμη και των συζύγων τους. Αυτό που προκαλεί το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στα αρχεία των Ναζί είναι η αποκάλυψη των πάλαι ποτέ «σπιούνων της καθημερινότητας», των δωσίλογων. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν θα είναι όλα τα αρχεία προσβάσιμα και σε ποιους. Κάποιοι από τους «κομπάρσους της ιστορίας» είναι εν ζωή και «είναι επικίνδυνα τα παιχνίδια με την αστυνομική μνήμη», όπως έλεγε ο Μίλαν Κούντερα.

* Από το Φωτογραφικό Αρχείο Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος «Κατοχή. Μετά το μπλόκο...»

K.T.