Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Τι φέρνει ο διπλός θρίαμβος Ερντογάν; Ίσως καλά νέα. Για ποιους; Για εμάς και τις σχέσεις μας με τη γειτονική χώρα. Όσοι παρακολούθησαν την προεκλογική εκστρατεία θα θυμούνται τις εθνικιστικές κορόνες και τη «μάχη για τα νησιά» από τους υποψηφίους της αντιπολίτευσης. Ο Τούρκος πρόεδρος, που ετοιμάζεται να αναδειχθεί σε πανίσχυρο σουλτάνο, είναι ένας «διάβολος», αλλά ο διάβολος που ξέρουμε καλά χρόνια τώρα.
Για τους Τούρκους πολίτες από την άλλη η άνευ προηγουμένου μεταφορά εξουσιών στα χέρια ενός ατόμου, με έντονη ροπή στον αυταρχισμό και μικρές αντοχές στη διαφορετική άποψη, δεν προμηνύεται θετικές εξελίξεις. Το κυνήγι μαγισσών και η εξόντωση πάσης φύσεως εχθρών, που άρχισε μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, θα μπορούσε να συνεχιστεί με ακόμη μεγαλύτερη ορμή. Αυτή ήταν όμως η δική τους επιλογή.
Ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν πιστεύει ότι θέτει τις βάσεις για να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα: να γίνει «ατατούρκ» στη θέση του Κεμάλ. Κυρίαρχος της τουρκικής πολιτικής σκηνής από το 2002, έχει πλέον εξασφαλίσει όχι μόνο ακόμη μία πενταετία στην εξουσία, αλλά τον απόλυτο έλεγχο των κινήσεων. Θα μπορεί να διορίζει και να απολύει υπουργούς και πάσης φύσεως αξιωματούχους, να κυβερνά με προεδρικά διατάγματα.
Θα πρέπει, όμως, και ο ίδιος θα θυμάται ότι δεν έφτασε έως εδώ μόνο με διώξεις, φιμώσεις ή χάρη στην αδυναμία της αντιπολίτευσης να συγκροτήσει ουσιαστικό μέτωπο. Ήταν τα πρώτα χρόνια των μεγάλων οικονομικών μεταρρυθμίσεων και ανοιγμάτων που του χάρισαν τη λαϊκή στήριξη. Στην πρώτη χρυσή δεκαετία της διακυβέρνησης Ερντογάν η οικονομία μεγεθύνθηκε κατά 383 δισ. δολάρια, οι εξαγωγές υπερδιπλασιάστηκαν και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σχεδόν τριπλασιάστηκε. Όλα αυτά με το χρέος να μένει κοντά στο 40%.
Σήμερα τα Erdoganomics λίγη σχέση έχουν με εκείνη την εποχή. Οδηγούν σε εκτίναξη του πληθωρισμού και του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, σπρώχνουν την οικονομία στον γκρεμό της υπερθέρμανσης. Θα αλλάξει ρότα μετά τη νίκη ο Ερντογάν; Ή θα συνεχίσει προς το αδιέξοδο;
Η χθεσινή αντίδραση των αγορών μαρτυρά πως κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα. Το αρχικό ράλι ενθουσιασμού της λίρας και των μετοχών έδειξε ότι οι επενδυτές υποδέχθηκαν με ανακούφιση την προοπτική ομαλής συνεργασίας ανάμεσα στον πρόεδρο και τη Βουλή. Αλλά o ενθουσιασμός δεν κράτησε. Έδωσε γρήγορα τη θέση του στις ανησυχίες για έλεγχο επί της νομισματικής πολιτικής.
Για την οικονομία και τις αγορές ο «διάβολος» παραμένει απρόβλεπτος.
