Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Ανάλυση
Οι εκκλήσεις για ενότητα είναι ολοένα και πιο συχνές στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον τελευταίο χρόνο. Όλοι αναγνωρίζουν την ανάγκη για κοινό βηματισμό, ενιαία αντιμετώπιση των σοβαρών γεωπολιτικών και εμπορικών προκλήσεων, για αλληλεγγύη. Κι όμως οι διαφωνίες φαίνεται να πολλαπλασιάζονται και τα ρήγματα κινδυνεύουν να βαθύνουν.
Μπορούν οι καταιγιστικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών να λειτουργήσουν ως μήνυμα αφύπνισης; Αρκετοί φαίνεται να το πιστεύουν ή έστω να το ελπίζουν, αν και πολλά θα εξαρτηθούν από το εάν τελικά ο γαλλογερμανικός άξονας θα πάρει μπρος και πόσο αποτελεσματικά θα λειτουργήσει. Βερολίνο και Παρίσι δηλώνουν θέλουν βαθύτερη ενοποίηση και αλληλεγγύη. Είναι σαφές ότι αντιλαμβάνονται διαφορετικά τις έννοιες αυτές ή τουλάχιστον τα μέσα, με τα οποία θα γίνουν πραγματικότητα.
Η μεταρρύθμιση
Η Άγκελα Μέρκελ ήταν σαφής: Η αλληλεγγύη δεν σημαίνει ότι πρέπει να οδηγηθούμε σε μία «ένωση χρεών». Η καγκελάριος χρησιμοποίησε την ίδια έκφραση με τους 154 Γερμανούς οικονομολόγους, που πρότειναν πρόσφατα σε κοινή επιστολή τους μηχανισμό ελεγχόμενης χρεοκοπίας και εξόδου από τη νομισματική ένωση, αντί βήματα βαθύτερης ενοποίησης. Το Βερολίνο απορρίπτει κατηγορηματικά προτάσεις όπως το ενιαίο δίχτυ ασφάλισης καταθέσεων (τουλάχιστον όσο δεν μειώνονται δραστικά τα ποσοστά των κόκκινων δανείων), την έκδοση κοινών ομολόγων, την όποια προσπάθεια αμοιβαιοποίησης και διαμοιρασμού των κινδύνων. Χωρίς αυτά τα στοιχεία είναι αμφίβολο τι θα μπορούσαν να προσφέρουν ή να αλλάξουν προτάσεις όπως η σύσταση υπουργείου Οικονομικών της Ευρωζώνης.
Η αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ
Παρόλα αυτά ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Όλαφ Σολτς, εξέφρασε την άποψη ότι η όξυνση της αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ, θα μπορούσε να φέρει πιο κοντά τα μέλη της κοινότητας και να επιταχύνει την μεταρρύθμιση. Πόσο ενωμένη όμως είναι η κοινότητα και σε αυτό το μέτωπο. Οι Ευρωπαίοι θέλησαν πράγματι να δείξουν ενιαία φωνή, καταδικάζοντας τους δασμούς Τραμπ ως παράνομους και προσφεύγοντας στον ΠΟΕ. Ωστόσο πληροφορίες του γερμανικού και του αμερικανικού Τύπου αναφέρουν ότι δεν υπάρχει απόλυτη σύμπνοια ως προς τα επόμενα βήματα. Η Γαλλία θέλει σκληρή απάντηση στις ΗΠΑ, με τον Εμανουέλ Μακρόν να θεωρεί ότι η επίκληση των ανησυχιών εθνικής ασφάλειας εκ μέρους της κυβέρνησης Τραμπ συνιστά κατάφορη προσβολή συνολικά του πολυμερούς συστήματος συνεννόησης. Μονομερώς έδρασε άλλωστε η Ουάσιγκτον και στο θέμα του Ιράν. Από την άλλη η Γερμανία είναι πιο επιφυλακτική, καθώς φοβάται για τις επιπτώσεις του πολέμου στις εξαγωγές της και ειδικά στις αυτοκινητοβιομηχανίες. Αν πάντως οι Αμερικανοί επιβάλλουν τελικά δασμούς και στις εισαγωγές αυτοκινήτων, ενδεχομένως το Βερολίνο να αλλάξει στάση.
Οι εξελίξεις στην Ιταλία και το «μάθημα που έγινε πάθημα»
Σε αντίθεση με τις αγορές, οι Ευρωπαίοι θέλησαν να δείξουν ότι αντιμετωπίζουν με ψυχραιμία τις εξελίξεις στο Νότο και ειδικά στην Ιταλία, όπου το πρόγραμμα Πέντε Αστέρων και Λέγκα θα μπορούσε να φέρει σε ευθεία σύγκρουση την Τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του ευρώ με το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες. Παραφωνίες όπως αυτή του Επιτρόπου Έτινγκερ, που εν ολίγοις είπε ότι οι αγορές θα δείξουν στους Ιταλούς πώς πρέπει να ψηφίζουν προκάλεσαν άμεση και ομόφωνη καταδίκη. Ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, σχολίασε πως θα έπρεπε οι Ευρωπαίοι να έχουν μάθει από την περίπτωση της Ελλάδας που οδηγούν τέτοιες παρεμβάσεις και τι αποτέλεσμα έχει η τιμωρητική διάθεση, «Πρέπει να επιδείξουμε σεβασμό απέναντι στην Ιταλία.. Δεν είμαι καθόλου οπαδός της άποψης πως πρέπει να δώσουμε ένα μάθημα στη Ρώμη» είπε για όσους κουνούν το δάχτυλο στους Ιταλούς. Σε παρόμοιο μήκος κύματος και η Άγκελα Μέρκελ τόνισε ότι θα προσεγγίσει την νέα ιταλική κυβέρνηση ανοιχτά, με διάθεση συνεργασίας και όχι στη βάση εικασιών για το τι προτίθεται να κάνει. Μένει βέβαια να φανεί σε ποιο βαθμό η ιταλική κυβέρνηση θα κάνει το πρόγραμμά της πράξη και πώς ακριβώς θα αντιδράσουν σε μία τέτοια περίπτωση οι Γερμανοί.
Η σύγκρουση Ανατολής- Δύσης
Μία νέα κόντρα ανάμεσα σε Βορρά και Νότο ίσως να μην είναι η πιο επικίνδυνη. Η σύγκρουση της Κομισιόν με χώρες, όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία καλά κρατεί. Η πρόταση μάλιστα να συνδεθούν οι κοινοτικοί πόροι με τη συμβολή στην αντιμετώπιση του προσφυγικού και το σεβασμό του Κράτους Δικαίου, αν και έχει τη στήριξη Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας και μικρότερων μελών, θα μπορούσε να βαθύνει το ρήγμα. Οι χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ θα μπορούσαν μάλιστα να βρουν στήριγμα στην Αυστρία, που αναλαμβάνει από 1ης Ιουλίου την προεδρία της Ε.Ε. και η οποία έχει θέσει ως προτεραιότητα την ασφάλεια των συνόρων.
