Για περισσότερα από πενήντα χρόνια, Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι πολεμούν για την ίδια γη. Πολλές προτάσεις έχουν διατυπωθεί για το μοίρασμα αυτής της γης, και καμιά δεν έχει αποδειχθεί λειτουργική. Η προοπτική της ειρηνικής συνύπαρξης δύο κρατών είναι πάντα μακρυνή. Πρέπει έτσι να δει κανείς τη σύγκρουση με νέους όρους.
Οπως επισημαίνει στην «Guardian» ο Ματίας Μόσμπεργκ, πρώην πρεσβευτής της Σουηδίας στο Μαρόκο την περίοδο 1994-96 και νυν αντιπρόεδρος προγραμμάτων στο Ινστιτούτο EastWest της Νέας Υόρκης, στο σημερινό κόσμο ο έλεγχος ενός γεωγραφικού εδάφους δεν σημαίνει τα ίδια πράγματα που σήμαινε στο παρελθόν.
Η κρατική υπόσταση έχει λιγότερη σχέση με εδάφη και περισσότερη με πρόσβαση στις αγορές, τεχνολογία και το κράτος του νόμου. Γιατί λοιπόν οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι να μη διαχωρίσουν τις έννοιες της κρατικής υπόστασης και του εδάφους, αναζητώντας νέους τρόπους συνύπαρξης; Γιατί και οι δύο λαοί να μην αποκτήσουν το δικαίωμα να εγκατασταθούν σε ολόκληρη την περιοχή από τη Μεσόγειο μέχρι τον Ιορδάνη;
Θα μπορούσε να ονομαστεί «δυαδικό κράτος», γράφει ο Μόσμπεργκ. Αντί το Ισραήλ και η Παλαιστίνη να είναι δύο κράτη που θα υπάρχουν το ένα δίπλα στο άλλο, θα μπορούσαν να είναι το ένα πάνω στο άλλο. Οι πολίτες θα διάλεγαν ελεύθερα σε ποιο σύστημα θέλουν να ανήκουν. Το ισραηλινό κράτος θα παρέμενε η πατρίδα των Εβραίων, και την ίδια στιγμή θα ήταν ένας χώρος όπου οι Παλαιστίνιοι θα μπορούσαν να ζήσουν ελεύθερα.
Η διοικητική αυτή δομή έχει λειτουργήσει αλλού, για παράδειγμα στα καντόνια της Ελβετίας. Εκεί, άνθρωποι με διαφορετική προέλευση και πεποιθήσεις, που μιλούν διάφορες γλώσσες και πιστεύουν σε διάφορους Θεούς, ζουν δίπλα-δίπλα. Στο ισραηλο-παλαιστινιακό δυαδικό κράτος, μικρότερες εδαφικές οντότητες θα είχαν το δικαίωμα να αποφασίσουν ύστερα από ψηφοφορία σε ποιο κράτος ανήκουν. Αλλά και οι πολίτες θα είχαν δικαίωμα να διαλέξουν την υπηκοότητά τους, ανεξάρτητα από το πού κατοικούν. Κάποιος που ζει σε ένα καντόνι το οποίο διαλέγει να ανήκει στην Παλαιστίνη θα μπορούσε νε εξακολουθήσει να είναι πολίτης του Ισραήλ, και αντιστρόφως.
Ενας Ισραηλινός και ένας Παλαιστίνιος που ζουν, για παράδειγμα, σε μια περιοχή που ανήκει στο Ισραήλ θα είχαν τα ίδια δικαιώματα και θα έπρεπε να υπακούουν στους ίδιους νόμους. Θα ήταν και οι δύο ελεύθεροι να μετακινούνται σε όλη την επικράτεια όπου ζουν σήμερα οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι. Θα είχαν το ίδιο νόμισμα, θα είχαν πρόσβαση στην ίδια αγορά εργασίας και θα πλήρωναν φόρους για έναν αριθμό κοινών υπηρεσιών. Οι γονείς θα είχαν δικαίωμα να στείλουν τα παιδιά τους στα σχολεία της επιλογής τους. Οι γείτονες θα ψήφιζαν για διαφορετικούς ηγέτες σε διαφορετικές εκλογές, αλλά οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι θα εναρμόνιζαν τη νομοθεσία σε πολλά θέματα, όπως η φορολογία, η εγκληματικότητα και η κυκλοφορία.
Σε ένα τέτοιο σχέδιο δεν θα χρειάζονταν φράκτες ασφαλείας και τείχη, διάδρομοι, ασφαλή περάσματα και έλεγχοι. Μια κοινή στρατιωτική δύναμη θα φρουρούσε τα σύνορα και μια κοινή τελωνειακή υπηρεσία θα εξασφάλιζε έναν οικονομικό χώρο. Τα δύο κράτη θα κρατούσαν τα εθνικά τους σύμβολα, τις κυβερνήσεις τους και τους πρεσβευτές τους. Τα τοπικά ζητήματα θα ρυθμίζονταν από τους διοικητές των καντονιών, ενώ για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών θα μεριμνούσαν τα δύο κράτη σε συνεργασία μεταξύ τους.
Μήπως δεν είναι ρεαλιστική αυτή η πρόταση; Ισως, απαντά ο Ματίας Μόσμπεργκ, που συμμετέχει στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για τη Μέση Ανατολή από τη δεκαετία του '80. Αλλά και η σημερινή πραγματικότητα δεν μπορεί να συνεχιστεί. Είναι επείγουσα η ανάγκη για νέες σκέψεις, νέες προτάσεις.
Πηγή: The Guardian της 5ης Ιουλίου
