Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
Ο Serpico, που έγινε ευρύτερα γνωστός από την ομώνυμη ταινία με τον Αλ Πατσίνο, ήταν αστυνομικός στο Τμήμα της Νέας Υόρκης, το οποίο κατήγγειλε για εκτεταμένη διαφθορά σε όλα τα επίπεδα. Ο Τζέφρι Γουίγκαντ, που έγινε κι αυτός ταινία -«The Insider», με τον Αλ Πατσίνο εδώ να εκπροσωπεί την καλή δημοσιογραφία-, ήταν αντιπρόεδρος στο τμήμα έρευνας και ανάπτυξης της καπνοβιομηχανίας Brown & Williamson όταν αποκάλυψε ότι η εταιρεία του αυξάνει την περιεκτικότητα νικοτίνης στα τσιγάρα της για να προκαλεί εθισμό στους αγοραστές.
Ο Αντουάν Ντελτούρ, που έκανε τις αποκαλύψεις Luxleaks, ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Ευρωπαίου Πολίτη το 2015.
Ο «John Doe», πληροφοριοδότης των Panama Papers, συνέβαλε στη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος, παρόλο που παρέμεινε ανώνυμος, βλέποντας τι είχε συμβεί προηγουμένως με τον Έντουαρντ Σνόουντεν.
Ήρωες ή αντιήρωες, αφελείς ή μετανοημένοι, ενοχλητικοί ή γραφικοί, οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος βρίσκονται τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Το κελάηδισμά τους σήμανε την έναρξη ερευνών για υποθέσεις διαφθοράς, παρανομίας, απάτης ή επιβλαβούς συμπεριφοράς.
Αυτή είναι η ωραία πλευρά της ιστορίας. Σαν αμερικανική ταινία. Ο ιδεαλιστής τα βάζει με το κατεστημένο εταιρειών με «αθέμιτες πρακτικές», ο αδέκαστος δικαστής καταδικάζει τους μαφιόζους παρά τις απειλές που δέχεται, και μετά από μία αυστηρής χορογραφίας διαδικασία, όπου ο παθιασμένος δικηγόρος φωνάζει καμία εικοσαριά φορές «Οbjection, your Honor» απονέμεται δικαιοσύνη και επέρχεται γαλήνη.
Στην πραγματική ζωή, το «ζήσαν αυτοί καλά» δεν βγαίνει χαλαρά. Οι μάρτυρες, συνήθως σάρκα εκ της σαρκός του συστήματος, εκτίθενται σε κινδύνους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει νέο νόμο για την ενίσχυση της προστασίας τους, όπως και για τις πηγές της ερευνητικής δημοσιογραφίας, που μετρά σε έξι μήνες δύο θύματα.
Εκείνοι οι μηχανισμοί και οι υποχρεώσεις των εργοδοτών για τον χειρισμό των αναφορών των whistleblowers -κυριολεκτικά αυτός που σφυρίζει, σαφής αναφορά στον διαιτητή που την παράβαση εντοπίζει- είναι ολίγον μιγαδικοί, αλλά ας μην είμαστε βιαστικοί. Η έκπληξη καραδοκεί.
