Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Δεν πρόλαβε καλά-καλά να ξεκινήσει αυτή η τέταρτη (και τελευταία, κατά τα συμφωνημένα) αξιολόγηση του Μνημονίου-3, να παραταχθούν οι κάμερες και οι -κάπως νωχελικές, πλέον- κλούβες έξω από το Χίλτον και να εγκαινιασθούν και πάλι τα μιντιακά στερεότυπα περί τρόικας/κουαρτέτου, περί αποχωρισμού από τη Νάντια Βελκουλέσκου και αντικατάστασης από τον (Αμερικανό, πλέον) Πίτερ Ντόλμαν ως εκπρόσωπο του ΔΝΤ «το οποίο μένει ενώ φεύγει», και επανήλθαν οι γνώριμες αμφισβητήσεις.
«Δεν βλέπω πώς θα κλείσει αυτή η αξιολόγηση» ήταν το «μότο» που ακούστηκε αρκετά. Με έμφαση στην κεντρικής προβληματικότητας υπόθεση των (ηλεκτρονικών πλέον, πλην ακόμη διστακτικών) πλειστηριασμών, οι οποίοι άλλωστε αποτελούν κατάλοιπο και της τρίτης αξιολόγησης όσο η τρόικα δεν «χωνεύει» τη διαπίστωση ότι -ήδη- η απειλή των πλειστηριασμών οδηγεί πολλούς δανειολήπτες σε συμβιβασμό. Με ακόμη πιο ευαίσθητη την αναφορά σε όσα εργασιακά παραμένουν προς ρύθμιση - εδώ όχι τόσο αιχμηρή η κουβέντα περί συλλογικών διαπραγματεύσεων, όσο η ουσιαστική προσέγγιση των όρων και της λειτουργίας της υποχρεωτικής διαιτησίας. Με επανερχόμενο το μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο «εκ μεταφοράς» θα καταλάβει και τον κλάδο της ενέργειας που έως τώρα λειτουργούσε ως ταμπού.
Θα μας επιτραπεί να πούμε ότι και θα κλείσει η τέταρτη αξιολόγηση -βέβαια προς Ιούνιο μεριά- και το Μεσοπρόθεσμο 2018-22 που θα την συνοδεύει κατ’ ανάγκη θα μας προκύψει (Απρίλιο-Μάιο, αυτό), και τα 11,7 δισ. που συνοδεύουν αυτό το κλείσιμο του Προγράμματος δεν θα «κολλήσουν», όσο κι αν υπάρξει ένα κάποιο σούρσιμο όπως τώρα με τα 5,7+1 δισ. που κρέμονται από την τρίτη αξιολόγηση.
Ενώ λοιπόν η προσοχή θα στρέφεται -από αυτοματισμό- στην ιεροτελεστία της τέταρτης αξιολόγησης, πολύ πιο ουσιαστικά πράγματα θα προχωρούν. Ήδη μάλιστα προχωρούν, εντατικά, σε επίπεδο τεχνικό του Euro Working Group (που αποδεικνύεται ότι λειτουργεί πολιτικότερα των πολιτικών) και στον ESM οι συνεννοήσεις και οι υπολογισμοί για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης / αναδιάταξης / αναδιάρθρωσης (ο καθείς επιλέγει τη διατύπωση που βολεύει πολιτικά…) του ελληνικού χρέους. Το αν οι συνεννοήσεις αυτές θα περιλάβουν τη λογική οροφής στην εξυπηρέτηση του χρέους με βάση την εξέλιξη του ΑΕΠ -για το οποίο ΑΕΠ το ΔΝΤ έχει σαφώς χαμηλότερες προβλέψεις απ’ όσο οι Βρυξέλλες-, οροφής που τη συνηθίσαμε ως «γαλλικό μηχανισμό», και πώς τελικώς θα επικυρωθούν από τα υψηλότερα κλιμάκια είναι ένα θέμα. Όμως το άλλο είναι αν αυτού του είδους τα μέτρα θα συνδυαστούν (σε ενιαία συμφωνία) με δύο άλλα στοιχεία. Το ένα ήδη φαίνεται ότι θα είναι ο «υβριδικός» μηχανισμός επιτήρησης που θα ισχύσει για μετά τη λήξη του τωρινού Προγράμματος Προσαρμογής/Μνημονίου-3. Ανεξάρτητα από την ελάχιστα διαφωτιστική επί της ουσίας συζήτηση περί «καθαρής», «αρκετά καθαρής» ή «αυτοδύναμης» εξόδου, το καίριο ζήτημα είναι αν τα στοιχεία ελάφρυνσης του χρέους θα αποκτήσουν λειτουργία τμηματική και με «αιρεσιμότητα»/conditionality.
Γιατί αυτό θα ήταν το στοιχείο επιτήρησης που θα «δαγκώνει» στο μέλλον…
Εδώ ακριβώς έρχεται και μπαίνει στη μέση το άλλο. Όπως συνέβη και με άλλα Προγράμματα Προσαρμογής -πιο κοντινό μας εκείνο της Κύπρου-, η ολοκλήρωση/έξοδος δεν σημαίνει ότι αποκλείει να μείνουν ανοιχτά κάποια προαπαιτούμενα. (Στην περίπτωση της Κύπρου, θυμίζουμε, έμεινε εκκρεμής η ιδιωτικοποίηση του εκεί ΟΤΕ/της CYTA, αλλά και η πολύ πιο βαριά «μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας» - αυτή είναι η Δημόσια Διοίκηση για την Κύπρο.) Με λογική σκούπας, όσα προαπαιτούμενα μείνουν ανοιχτά από την τέταρτη αξιολόγηση θα μπουν στη συνολική ρύθμιση του «μετά-την-έξοδο».
Αν για κάτι θα άξιζε να διατυπώνονται ανησυχίες αυτόν τον καιρό, είναι εκείνο το μέτωπο που είχε αιφνιδίως σιγήσει. Αναφερόμαστε στα stress tests των τραπεζών, όπου οι παραδοχές «στρεσαρίσματος», που περιλαμβάνουν και τη συνολική εξέλιξη του ΑΕΠ αλλά και τον ρυθμό ξεκοκκινίσματος που θα επιτυγχάνεται, προβληματίζουν το ΔΝΤ, ήδη όμως και την ΕΚΤ! Και το μεν Ταμείο περιέρχεται βαθμιαία σε ζώνη πολιτικού χειρισμού, όμως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως έδειξε το επεισόδιο Ντράγκι - Τσακαλώτου στο πρόσφατο Eurogroup, παρακολουθεί με εντεινόμενη νευρικότητα. Αντιλαμβάνεται η ΕΚΤ ότι η έκβαση των stress tests (και αυτών…) θα φέρει τη σφραγίδα των δικών της μηχανισμών. Αντί λοιπόν η κυβέρνηση να κοντράρεται με τον Γ. Στουρνάρα (μέσω Φραγκίσκου Κουτεντάκη) θ’ άξιζε να είχε προσέξει πως, κατά τον εδώ κεντρικό τραπεζίτη -με Ντράγκι στο βάθος, φυσικά- όλη αυτή η ιστορία ενός προληπτικού προγράμματος στήριξης «βλέπει» και τη διαθεσιμότητα πόρων για στήριξη των τραπεζών, αν ο μη γένοιτο κ.λπ.
