Του Στράτου Στρατηγάκη
Μαθηματικού - Ερευνητή
[email protected]
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν με την ευκαιρία έναρξης της σχολικής χρονιάς είπε απευθυνόμενος σε μαθητές ότι όποιος κατακτήσει την κορυφή στην τεχνητή νοημοσύνη θα κατακτήσει τον κόσμο. Η δήλωση αυτή έκανε διεθνώς μεγάλη εντύπωση και στάθηκε αφορμή για δηλώσεις πολλών άλλων για το θέμα. Ο ιδρυτής της Tesla Έλον Μασκ έγραψε ότι ο ανταγωνισμός για την υπεροχή στην τεχνητή νοημοσύνη σε εθνικό επίπεδο μπορεί να προκαλέσει τον Γ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι αλλαγές που αναμένεται να φέρει η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι πολύ μεγάλες και απρόβλεπτες. Ας δούμε το παράδειγμα της αυτοκίνησης. Ακούμε ότι οδεύουμε προς την κατάργηση του κινητήρα εσωτερικής καύσης και την αντικατάστασή του με ηλεκτρικά οχήματα. Με την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης τα οχήματα δεν θα είναι απλώς ηλεκτρικά. Θα είναι αυτόνομης κίνησης. Αυτό δε σημαίνει ότι απλά δεν θα οδηγούμε, αλλά ότι θα αλλάξει το παγκόσμιο σύστημα μεταφορών στην ξηρά τη θάλασσα και τον αέρα. Εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα χαθούν και θέλουμε να ελπίζουμε ότι άλλες θα δημιουργηθούν, χωρίς να μπορεί να είναι κανείς αισιόδοξος γι’ αυτό.
Όλα αυτά έχουν ήδη δρομολογηθεί και το μόνο που δεν γνωρίζουμε την ταχύτητα με την οποία θα εξελιχθούν τα πράγματα και, φυσικά, τις συνέπειές τους, που φαντάζουν τόσο μεγάλες που ανάγκασαν τον ιδρυτή της Microsoft Μπιλ Γκέιτς να δηλώσει ότι για κάθε θέση εργασίας που χάνεται με την εγκατάσταση ρομπότ πρέπει η επιχείρηση να πληρώνει ειδικό φόρο για να αντιμετωπιστεί η μεγάλη ανεργία που θα είναι η συνέπεια της χρήσης των ρομπότ. Όλα αυτά γίνονται γιατί οι μηχανές παίρνουν δεδομένα, τα αναλύουν και παίρνουν αποφάσεις. Δηλαδή σκέφτονται. Οι Έλληνες μαθητές δεν μαθαίνουν να το κάνουν αυτό στο σχολείο. Δεν μαθαίνουν, δηλαδή, να σκέφτονται, καθώς η σκέψη δεν θεωρείται απαραίτητο εργαλείο επιτυχίας στο σχολείο μας. Την έχουμε αντικαταστήσει με την παπαγαλία. «Το μάθημα είναι από εδώ μέχρι εκεί το μαθαίνω, κύριε, μετά το λέω όταν μου το ζητήσει ο καθηγητής και τελείωσε», μου είπε κάποια στιγμή μια μαθήτρια, εκφράζοντας με μία πρόταση όλο το πρόβλημα. Τα παιδιά προσαρμόζονται σ’ αυτά που τους ζητούν. Αν τους ζητούν να παπαγαλίζουν και τα επιβραβεύουν γι’ αυτό θα παπαγαλίζουν. Αν τους ζητούσαν να χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους για να λύνουν προβλήματα θα το έκαναν και δεν θα παπαγάλιζαν, αφού αυτό δεν θα τα βοηθούσε. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι δεν φταίνε τα παιδιά.
Το σχολείο μας, όπως τα σχολεία σε όλο τον κόσμο, πρέπει να προετοιμάζει τη νέα γενιά για να ζήσει στον κόσμο του μέλλοντος. Εμείς όμως δε νιώθουμε καμία ανάγκη να το κάνουμε. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα απευθυνόμενος κι αυτός σε μαθητές τους έλεγε: Μην κατεβάζετε απλά μια εφαρμογή στο κινητό σας, αλλά σχεδιάστε εσείς μια εφαρμογή, θέλοντας να τους παροτρύνει να μην είναι απλά καταναλωτές ψηφιακών προϊόντων αλλά δημιουργοί, γιατί μόνο έτσι θα πάει μπροστά η αμερικανική οικονομία. Στην Ελλάδα δεν κάνουμε τα παιδιά μας ούτε καταναλωτές ψηφιακών προϊόντων, πόσο μάλλον να τα κάνουμε δημιουργούς προϊόντων.
Ο Υπουργός Παιδείας κ. Γαβρόγλου ανακοίνωσε ότι θα εγκατασταθεί άμεσα δωρεάν wi-fi σε όλες τις φοιτητικές εστίες. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι το 2018 δεν υπάρχει στους φοιτητές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης internet στα δωμάτιά τους!! Προφανώς δεν ήταν θέμα χρημάτων, αφού με χρήματα του ΕΣΠΑ θα γίνει, αλλά απόφασης τόσα χρόνια τώρα. Ας θυμηθούμε τα κονδύλια των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης που έμεναν τις προηγούμενες δεκαετίες αδιάθετα, για να καταλάβουμε με τι μυαλά αντιμετώπιζαν οι ιθύνοντες το μέλλον μας.
Σε κάθε Λύκειο υπάρχει ένα εργαστήριο πληροφορικής με συνήθως 12 υπολογιστές ξεπερασμένης τεχνολογίας, που πρέπει να εξυπηρετήσουν περισσότερους από 200 μαθητές. Τα κινητά τηλέφωνα απαγορεύεται να τα έχουν οι μαθητές μαζί τους και προφανώς να τα χρησιμοποιούν. Υπάρχουν και 2-3 ακόμη υπολογιστές, απαραίτητοι για να εξυπηρετήσουν τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και μία αργή σύνδεση στο internet για να εξυπηρετήσει όλα αυτά. Ακόμη και αν επιμορφωθούν οι καθηγητές στη διδασκαλία με τη βοήθεια της τεχνολογίας, κάτι που ήδη γίνεται πολύ καιρό τώρα, δεν μπορούν να εφαρμόσουν αυτά που μαθαίνουν. Δηλαδή δεν καταφέρνουμε να κάνουμε τα παιδιά μας ούτε καν καταναλωτές ψηφιακών προϊόντων. Το πετυχαίνουν μόνα τους και πιστεύουν ότι ξέρουν από τεχνολογία απλά και μόνο με την περιήγησή τους στα κοινωνικά δίκτυα.
Το σχολείο μας είναι αποτέλεσμα αυτών των λογικών και πρακτικών. Έτσι η δημόσια συζήτηση για την εκπαίδευση εξαντλείται στα Θρησκευτικά, τα βιβλία της Ιστορίας και το πόσα μαθήματα θα δίνουν οι μαθητές για να εισαχθούν στις Ανώτατες Σχολές. Οι προκλήσεις του μέλλοντος, όμως, απαιτούν από τους σημερινούς μαθητές, μεταξύ άλλων, να καλλιεργούν την αντίληψή τους , να αναλύουν τα δεδομένα, να έχουν κριτική σκέψη και ικανότητα λήψης αποφάσεων για να αντεπεξέλθουν επιτυχώς στις δυσκολίες που θα εμφανιστούν στη ζωή τους και που μας είναι άγνωστες σήμερα. Γιατί το σχολείο πρέπει να προετοιμάζει τους σημερινούς μαθητές για να ζήσουν σε ένα κόσμο που δεν ξέρουμε πως θα είναι. Εντάξει, εμείς απλά δεν τους προετοιμάζουμε.
