Τι κοινό έχουν ο Γάλλος μαθηματικός Εβαρίστ Γκαλουά, ο οποίος είχε κοπεί σε διάφορες σχολικές εξετάσεις, και το έργο του «Ερευνες», σχετικά με τις πρωτοβάθμιες αλγεβρικές εξισώσεις, κρίθηκε ακατανόητο από την Ακαδημία Επιστημών, ο Αμερικανός εφευρέτης Τόμας Αλβα Εντισον, η λυχνία του οποίου κρίθηκε στην αρχή ως ηλίθια ιδέα, ο Γάλλος Ροζέρ Γκιγιεμέν (Νόμπελ Ιατρικής 1978) του οποίου η θεωρία για τις ενδορφίνες χαρακτηρίστηκε «αποκύημα νοσηρής φαντασίας»;

Τι κοινό έχουν ο Γερμανός ποιητής Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε, ο οποίος μιλούσε έξι γλώσσες σε ηλικία εφτά χρονών, ο επιστήμονας Αντρέ Μαρί Αμπέρ, ο οποίος στα δεκαοχτώ του είχε μάθει τα έργα όλων των μαθηματικών, ή ο Γάλλος φιλόσοφος Μπλεζ Πασκάλ, ο οποίος στα δεκάξι του είχε γράψει δοκίμια γεωμετρίας, και ο Ρώσος συνθέτης Πιοτρ Ιλιτς Τσαϊκόφσκι, ο οποίος συνέθεσε στα 25 του;

Ολοι τους ήταν ιδιοφυϊες, ήταν αφιερωμένοι ολοκληρωτικά στη σφαίρα του ενδιαφέροντός τους, είχαν μια αντίληψη της πραγματικότητας διαφορετική από τη συνηθισμένη, γι' αυτό και συχνά αντιμετωπίζονταν με καχυποψία, γιατί ανέτρεπαν την τάξη του κόσμου.

Ο Αϊνστάιν αντιμετώπισε με χιούμορ τις αμφιβολίες όλων για τη Θεωρία της Σχετικότητας μ' αυτά τα λόγια: «Αν η σχετικότητα αποδειχθεί σωστή, οι Γερμανοί θα με θεωρήσουν Γερμανό, οι Ελβετοί θα πουν ότι είμαι Ελβετός πολίτης και οι Γάλλοι θα με χαρακτηρίσουν μεγάλο επιστήμονα. Αν αποδειχθεί λάθος, οι Γάλλοι θα πουν ότι είμαι Ελβετός, οι Ελβετοί ότι είμαι Γερμανός και οι Γερμανοί ότι είμαι Εβραίος».

Βέβαια, υπάρχει και η άλλη όψη, την οποία είδε ο Τσάρλι Τσάπλιν, που είχε καλέσει το 1931 τον Αϊνστάιν στην επίσημη πρεμιέρα της ταινίας του «Τα φώτα της πόλης». Μετά την προβολή του είπε: Με επευφημούν διότι όλοι με καταλαβαίνουν, και σε επευφημούν διότι κανείς δεν σε καταλαβαίνει».

Τελικά ένα εξαιρετικό μυαλό γεννιέται ή γίνεται;

Σύμφωνοι, μερικοί άνθρωποι μπορεί να γεννιούνται πιο έξυπνοι από άλλους, σύμφωνα και με τον Plomin που ανακάλυψε μια γονιδιακή παραλλαγή που συσχετίστηκε με την υψηλή νοημοσύνη. Το γονίδιο αυτό τοποθετείται στο 6ο χρωμόσωμα και κωδικοποιεί έναν υποδοχέα ενός αυξητικού παράγοντα, σαν την ινσουλίνη, ο οποίος πιθανόν να επηρεάζει τον μεταβολικό ρυθμό του εγκεφάλου. Αλλά ο δείκτης νοημοσύνης αυξάνεται κατά τρεις μονάδες ανά δεκαετία. Και λίγες δεκαετίες δεν αρκούν για γενετικές αλλαγές.

Σύμφωνοι, κάποιες διάνοιες (Λεονάρντο ντα Βίντσι, Εντισον, Πικάσο, Αϊνστάιν) έπασχαν από κάποια μορφή αυτισμού, και δη τη δυσλεξία, και ο δυσλεκτικός εγκέφαλος «σκέπτεται» αποτελεσματικότερα με εικόνες και όχι με λέξεις, και για τον λόγο αυτόν λειτουργεί συντριπτικά ταχύτερα από τον κοινό εγκέφαλο.

Αλλά ο Εντισον, έχει μάλλον δίκιο όταν ισχυρίζεται ότι η μεγαλοφυΐα είναι 1% έμπνευση και 99% ιδρώτας. Σύμφωνα με πρόσφατη ψυχολογική έρευνα, οι διάνοιες δεν γεννιούνται ευφυείς, αλλά γίνονται με εξαιρετικά σκληρή δουλειά.

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι, κρίσιμος παράγοντας για τη δημιουργία μιας διάνοιας είναι ένας καλός μέντορας, που θα καθοδηγήσει την αναδυόμενη μεγαλοφυΐα κατά την τρυφερή ηλικία. Ο υψηλός δείκτης ευφυΐας (IQ) μπορεί να βοηθά, αλλά δεν υπάρχουν πολλές αποδείξεις ότι αποτελεί προαπαιτούμενο. Οι μεγάλοι σκακιστές, οι επιτυχημένοι καλλιτέχνες και οι επιστήμονες έχουν IQ άνω του μέσου όρου, αλλά τείνουν να εντάσσονται στο όριο μεταξύ 115 και 130, παρά στο 150+, που συνδέεται με τα μυαλά «ογκόλιθους».

Ο Anders Ericsson, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Florida, και συντάκτης του Εγχειριδίου Δεξιοτεχνίας του Cambridge θεωρεί ότι «είναι πολύπλοκο να εξηγήσει κάποιος το πώς δημιουργείται μια ιδιοφυΐα. Συμβαίνει επειδή κάποια κρίσιμα πράγματα στοιχίζονται με τρόπο, κατά τον οποίο, ένας άνθρωπος με ικανοποιητική εξυπνάδα επιτυγχάνει μια εξαιρετικά βαθιά γνώση με επίμονη και επικεντρωμένη προσπάθεια. Συνήθως επενδύουν πέντε φορές περισσότερο χρόνο και προσπάθεια για να γίνουν άριστοι, από όσο ένας ερασιτέχνης για να καταστεί αποτελεσματικός».

K.T.