Εκατό χρόνια από τη γέννηση του Ντμίτρι Σοστακόβιτς (1906-1975), ενός από τους μεγαλύτερους συνθέτες του 20ου αιώνα, η ζωή του οποίου σημαδεύτηκε από μια αντιφατική σχέση με το σοβιετικό καθεστώς, το οποίο δυο φορές αποκήρυξε τη μουσική του, το 1936 και το 1948, και κατά περιόδους απαγόρευε έργα του.
Εκατό χρόνια από τη γέννησή του και 31 από το θάνατό του φαίνεται ότι δεν είναι αρκετά για να λυθεί το «αίνιγμα» Σοστακόβιτς, αν ήταν απολογητής ή θύμα του Στάλιν.
Αλλά κι αν αυτό συμβεί -η εξοικείωση με το «ενανθρωπισμένο» πρόσωπο του συνθέτη- δεν θα έχανε σε τίποτα η επανανάγνωση του έργου του.
Γεννημένος στις 25 Σεπτεμβρίου του 1906 από οικογένεια με πολωνικές ρίζες στην Αγία Πετρούπολη, ο Σοστακόβιτς κάνει λαμπρές σπουδές στο Ωδείο της πόλης, όπου επηρεάστηκε από τη μουσική των Μάλερ και Μουσόργκσκι. Πριν συμπληρώσει τα 20 του χρόνια συνθέτει την «Πρώτη Συμφωνία», που γνωρίζει γρήγορα διεθνή επιτυχία. Η καριέρα του ήδη έχει αρχίσει: η πρώτη του όπερα «Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ» (1934) που γνωρίζει τεράστια επιτυχία (περισσότερες από 160 παραστάσεις σε δύο χρόνια), αλλά προκαλεί την πρώτη κρίση με το καθεστώς. Η εφημερίδα «Πράβντα» καταγγέλλει «ένα χάος, μια σύγχυση αντί για μουσική».
Η περίπτωση Σοστακόβιτς ακόμη και σήμερα διχάζει. Ορισμένοι σχολιαστές κάνουν λόγο για τον «καιροσκοπισμό» ενός άνδρα που επέλεξε να μείνει στη χώρα του, να αποδεχθεί ορισμένες τιμητικές διακρίσεις (μέλος του γραφείου της Ενωσης των συνθετών το 1957, «δεκτός» στο κομμουνιστικό κόμμα το 1960), που καταδίκασε το συγγραφέα Ζαχάροφ σε μια επιστολή για την οποία αργότερα μετάνιωσε. Αλλοι, ωστόσο, επιμένουν ότι ήταν διαφωνών, κυρίως από τότε που αποκαλύφθηκε ο εικονοκλαστικός χαρακτήρας ορισμένων εκ των έργων του, μετά το θάνατό του στις 9 Αυγούστου 1975 στη Μόσχα.
Eκδηλώσεις για την εκατονταετηρίδα
Ο Σοστακόβιτς κληροδότησε αξιοσημείωτο έργο σε πρωτοτυπία και αφθονία (147 μουσικά έργα) κυρίως στην οργανική μουσική. Συνέθεσε 15 συμφωνίες και 15 κουαρτέτα εγχόρδων, είδη αρκετά ασυνήθη στην εποχή του, έργο για το οποίο αποκαλούνταν «Μπετόβεν του 20ου αιώνα». Η εκατονταετηρίδα από τη γέννησή του, στις 25 Σεπτεμβρίου, γιορτάζεται από τις αρχές της χρονιάς σε όλο τον κόσμο με συναυλίες, νέες ηχογραφήσεις και ταινίες.
Ενδεικτικά, η εθνική Ορχήστρα της Γαλλίας στις 28 του μηνός θα δώσει συναυλία με την 13η συμφωνία και θα ηχογραφήσει σε CD την 7η συμφωνία. H ορχήστρα του Παρισιού έχει προσκαλέσει τον Ροστροπόβιτς, φίλο και μαθητή του Σοστακόβιτς, για να διευθύνει την 8η συμφωνία (15 και 16 Νοεμβρίου) και την 10η συμφωνία (22 και 23 Νοεμβρίου).
Στις 25 Σεπτεμβρίου ο Ροστροπόβιτς θα διευθύνει συναυλία στο Ωδείο της Μόσχας, το οποίο το 1948 διέγραψε το συνθέτη από την Ενωση των συνθετών κατακρίνοντας «τη δυσνόητη γλώσσα και τους εξπρεσιονιστικούς παροξυσμούς του».
Στο Λονδίνο, στο Κόβεντ Γκάρντεν ετοιμάζεται για τις 30 του μηνός μια νέα παραγωγή της όπερας «Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ» που οι λογοκριτές είχαν καταδικάσει από το 1934 για «ήχους σκόπιμα παράφωνους και συγκεχυμένους». Το σύνολο της μουσικής δωματίου του συνθέτη (χωρίς τα κουαρτέτα) θα παρουσιαστεί στη βρετανική πρωτεύουσα στις 24 και 25 του μηνός.
Η εκατονταετηρίδα δίνει την ευκαιρία δισκογραφικών επανεκδόσεων, με τη μεγαλύτερη μια κασετίνα των 27 CD από τη Brillant Classics με τη συμμετοχή του ρώσου μαέστρου Ρούντολφ Μπαρσάι που διευθύνει τη Συμφωνική Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας της Κολονίας για τις 15 συμφωνίες.
Στο Παρίσι ένας κύκλος μουσικής κινηματογραφημένης στο μουσείο του Λούβρου θα παρουσιάσει (18-22 Οκτωβρίου) σε πέντε ενότητες ντοκουμέντα από τα αρχεία της σοβιετικής τηλεόρασης και ερμηνείες έργων του συνθέτη από το βιολονίστα Νταβίντ Οϊστραχ, τον πιανίστα Σβιατοσλάβ Ρίχτερ, τον Ροστροπόβιτς.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
