Απο την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Στις 29 Οκτωβρίου 1923 ο Μουσταφά Κεμάλ ανακήρυξε την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Δεν άφησε να περάσει πολύς καιρός για να καταργήσει το Χαλιφάτο, να εκσυγχρονίσει το νομικό σύστημα, να βγάλει τους μουφτήδες από τα σχολεία, να καθιερώσει το λατινικό αλφάβητο και να διαδώσει τη δυτική κουλτούρα στην τουρκική κοινωνία. Με ένα ευρύ μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, αλλά και ξεριζώνοντας με βία συστατικά του παρελθόντος, έδωσε σάρκα και οστά στο όραμά του για κοσμικό κράτος. Κέρδισε έτσι τον τίτλο του «Ατατούρκ», του πατέρα των Τούρκων.
Όλων αυτών είχε προηγηθεί η υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης. Το «μεγαλύτερο εδαφικό παζάρι του 20ού αιώνα», όπως έμεινε γνωστή η Συνθήκη, υπεγράφη στις 24 Ιουλίου 1923 από τον πληρεξούσιο της Τουρκίας Ισμέτ Ινονού. Δεν χωρά αμφιβολία όμως ότι φέρει τη σφραγίδα του Κεμάλ. Καθώς ήρθε να καταργήσει την άκρως επώδυνη Συνθήκη των Σεβρών και να θέσει τα όρια του σύγχρονου κράτους, αναγνωρίστηκε ως μεγάλη νίκη του.
Ο σημερινός πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που τώρα ζητά την αναθεώρησή της, είχε κάποτε πει ότι πρέπει να προστατεύεται σαν «τίτλος κυριότητας» του τουρκικού κράτους. Η στάση του άλλαξε άρδην μετά την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016. Ήταν το γεγονός που του έδωσε την ευκαιρία να προωθήσει με νέα ορμή την ατζέντα του πολιτικού Ισλάμ, να ολοκληρώσει τη σύγκρουση με το κεμαλικό παρελθόν. «Μας απείλησαν με τη Συνθήκη των Σεβρών το 1920, μας έπεισαν να αποδεχθούμε τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923 και κάποιοι προσπάθησαν να μας εξαπατήσουν παρουσιάζοντάς τη ως νίκη, ενώ με αυτήν δώσαμε τα νησιά μας» έλεγε σε ομιλία του τον Σεπτέμβριο του 2016. Ήταν κάτι τέτοιες δηλώσεις που θύμισαν τον Ερντογάν του 1999, δήμαρχο τότε Κωνσταντινούπολης, που απήγγειλε: «Οι μιναρέδες είναι οι ξιφολόγχες μας...».
Τον προκλητικό Ερντογάν ζήσαμε και στο σε απευθείας μετάδοση σόου που έδωσε στο Προεδρικό Μέγαρο την Πέμπτη (για το οποίο φέρει ευθύνη και η προχειρότητα της ελληνικής πλευράς). Ο Τούρκος πρόεδρος, που ταλανίζεται μεταξύ άλλων από το σκάνδαλο διαφθοράς Irangate, δεν ήθελε να «κοντύνει» τον Έλληνα ομόλογό του, αλλά να ψηλώσει εαυτόν. Αμφισβητώντας τη Συνθήκη απευθύνεται πρωτίστως στο εσωτερικό ακροατήριο, επιδιώκοντας να γκρεμίσει το αφήγημα των επιτευγμάτων του κεμαλικού καθεστώτος. Θέλει με κάθε τρόπο να αφαιρέσει από τον Μουσταφά Κεμάλ τον τίτλο του Ατατούρκ. Για να τον πάρει ο ίδιος.
