Του Δημήτρη Χρ. Αναστασόπουλου- Υποψήφιος Πρόεδρος ΔΣΑ
Ο Δικηγόρος διανύει σήμερα στην Ελλάδα μία από τις πιο δύσκολες περιόδους στα χρονικά του δικηγορικού λειτουργήματος. Πρόκειται για γεγονός που συνδέεται πρωτίστως με τη βαθιά οικονομική κρίση, η οποία ταλανίζει τη χώρα μας ήδη από το 2010, αλλά και με τις πολιτικές επιλογές που έγιναν κατά τη διάρκεια της. Οι συνέπειες της κρίσης είναι πρωτοφανείς και ευρύτατες. Στο χώρο της δικηγορίας, διόγκωσε με εκρηκτικό τρόπο παθογένειες που ταλαιπωρούν τον Δικηγόρο εδώ και δεκαετίες. Δημιούργησε επίσης πολλά, νέα προβλήματα.
Ο Δημήτρης Χρ. Αναστασόπουλος
Ήδη από τον Αύγουστο του 2015 υλοποιείται το Τρίτο Μνημόνιο. Η εφαρμογή τόσο αυτού όσο και των προηγούμενων δύο Μνημονίων συνοδεύθηκαν από τη λήψη πολυάριθμων μέτρων. Τα Μνημόνια έπληξαν καίρια τον Δικηγόρο κυρίως από τρεις πλευρές:
- Πρώτον, το φορολογικό και ασφαλιστικό καθεστώς στο οποίο υπαγόμαστε άλλαξε διαδοχικά, με βίαιο και δυσμενέστατο τρόπο. Ο Δικηγόρος αντιμετωπίστηκε κατ’ επανάληψη, εντελώς άδικα και σε πλήρη αναντιστοιχία με την πραγματικότητα, από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία ως ο πλούσιος «θείος» που μπορεί να στοχοποιείται ιδεολογικά και να λεηλατείται οικονομικά με ανελέητο τρόπο. Οι δυσμενείς αλλαγές μάλιστα στο πεδίο αυτό δεν φαίνεται να έχουν τέλος.
- Δεύτερον, η συνολική καθίζηση της ελληνικής οικονομίας, η οποία σημειώθηκε το επίμαχο διάστημα, και η παράλληλη εκτόξευση της ανεργίας, σε βάρος πρωτίστως της νέας γενιάς, άφησαν βαρύ το αρνητικό αποτύπωμά τους. Η δικηγορική ύλη διαρκώς συρρικνώνεται. Ο Δικηγόρος αντιμετωπίζει πλέον μεγάλη δυσκολία είτε οικονομικής ένταξης είτε οικονομικής επιβίωσης.
- Τρίτον, η δημοσιονομική στενότητα οδήγησε σε επιδείνωση των συνθηκών απονομής της δικαιοσύνης και λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Αυτό, μεταξύ άλλων, προκάλεσε την πρωτόγνωρη υποβάθμιση, έτι περαιτέρω, του περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύσσει καθημερινά τη δραστηριότητά του ο Δικηγόρος. Ο χώρος στον οποίο δρούμε όμως επηρεάζει καταλυτικά τα χαρακτηριστικά του λειτουργήματός μας.
Οι πρωτοφανείς δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα το δικηγορικό λειτούργημα συνδέονται, δυστυχώς, και με ένα δεύτερο γεγονός. Πρόκειται για τον στρουθοκαμηλισμό καθώς και τη γενικότερη ανεπάρκεια πολλών εκ των εκλεγμένων εκπροσώπων μας να διασφαλίσουν τα κεκτημένα δικαιώματά μας. Η αναποτελεσματικότητα της ηγεσίας του Δικηγορικού Συλλόγου είναι αυτή που μας κράτησε σε χειμερία νάρκη, ώστε την ώρα της κρίσης να είμαστε παντελώς απροετοίμαστοι. Αυτή επέτρεψε στην εκάστοτε κυβέρνηση να αντιμετωπίσει σε πολλές περιπτώσεις τον Δικηγόρο ως πρόβατο προς σφαγή στο βωμό της δημοσιονομικής εξυγίανσης της τελευταίας επταετίας. Αυτή εμπόδισε να τεθούν έστω και την ύστατη ώρα σε κίνηση οι αναγκαίες διεργασίες για την επιβεβλημένη, θετική μεταμόρφωση του δικηγορικού λειτουργήματος. Τι έκαναν εν τέλει για να προασπίσουν το δικηγορικό λειτούργημα; Ένα και μόνο ένα πράγμα: αποχές.
Που μας έχουν οδηγήσει όλα αυτά; Ο αριθμός των συναδέλφων που εκπαραθυρώνονται από το λειτούργημα, χωρίς φυσικά να το επιθυμούν, γιατί δεν αντέχουν τα φορολογικά και ασφαλιστικά βάρη, αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Παλιοί συνάδελφοι αναπολούν το παρελθόν, τις παλιές καλές εποχές και τη χαμένη αίγλη. Νέοι συνάδελφοι αναγκάζονται να αναπτύσσουν τη δραστηριότητά τους για εξευτελιστικές αμοιβές και υπό εξευτελιστικές συνθήκες. Γυναίκες συνάδελφοι δυσκολεύονται να αποκτήσουν ή να διατηρήσουν οικογενειακή ζωή εξαιτίας των δυσκολιών. Ασκούμενοι δικηγόροι αντί να εκπαιδεύονται στο λειτούργημα, ασκούν υποτιμητικά καθήκοντα ή πραγματοποιούν «τυπική» άσκηση. Αν δεν αντιδράσουμε τώρα, το μέλλον προμηνύεται εξαιρετικά δυσοίωνο για όλους μας.
Υπάρχει αύριο, λοιπόν, για τον Δικηγόρο και αν ναι, υπό ποιες προϋποθέσεις;
- Η απάντηση είναι καταφατική αν όλοι εμείς, είμαστε μαζί. Το αύριο δεν μπορεί να αποτελεί υπόθεση λίγων φωτισμένων μυαλών, ορισμένων υποτιθέμενων σοφών δικηγόρων. Είναι υπόθεση όλων μας. Όλοι μαζί οφείλουμε να συμβάλλουμε με τις προτάσεις μας, να συμμετέχουμε στην υλοποίησή τους, να ενεργοποιηθούμε.
- Η απάντηση είναι καταφατική, αν κοιτάξουμε επιτέλους προς το μέλλον και όχι προς το παρελθόν. Το αύριο δεν θα έρθει με συνταγές του παρελθόντος, με προώθηση ανεδαφικών για τα σημερινά δεδομένα προτάσεων, με την υιοθέτηση γενικεύσεων ή απλουστεύσεων. Θα έρθει με καινοτόμες σκέψεις και δράσεις, με τολμηρές πρωτοβουλίες που υπερβαίνουν τα συνηθισμένα.
- Το όραμά μας για το αύριο εστιάζεται στον Δικηγόρο και θεμελιώνεται σε πέντε αρχές: αποτελεσματικότητα, αριστεία, ελευθερία, ισότητα, αξιοπρέπεια.
Αποτελεσματικότητα: Ο Δικηγορικός Σύλλογος πρέπει να αναδιοργανωθεί εκ βάθρων, ώστε να μη ζητά από τον Δικηγόρο πολλά, ενώ προσφέρει τόσα λίγα. Επίκεντρο της δράσης του πρέπει να γίνει και πάλι ο συνάδελφος. Οι υπηρεσίες του Δικηγορικού Συλλόγου πρέπει να εκσυγχρονιστούν και να διευρυνθούν, χωρίς κόστος για τον Δικηγόρο.
Αριστεία: O Δικηγορικός Σύλλογος πρέπει να αναπτύξει τις απαραίτητες δράσεις, ώστε ο Δικηγόρος να γίνει και πάλι άριστος. Η διαρκής, δωρεάν επιμόρφωση των συναδέλφων οφείλει να αποτελέσει καίριο μέλημά του, ώστε να είμαστε πάντα, επιστημονικά και επαγγελματικά, στην πρώτη γραμμή. Πρέπει να δημιουργηθούν οι αναγκαίες συνθήκες, ώστε το λειτούργημα να ασκείται από τους αρίστους, αυτούς που το τιμούν, σε όφελος της κοινωνίας.
Ελευθερία: O Δικηγόρος πρέπει να νιώσει ελεύθερος από τον ασφυκτικό κρατικό εναγκαλισμό, που τον απομυζά δίχως τέλος μέσω του φορολογικού και ασφαλιστικού συστήματος. Το φορολογικό και ασφαλιστικό καθεστώς μας χρήζει άμεσης αναμόρφωσης, ώστε να καταστεί δίκαιο και ρεαλιστικό. Το κράτος οφείλει να αφήσει τον Δικηγόρο να αναπνεύσει.
Ισότητα: Ο Δικηγόρος δεν ασκεί το λειτούργημά του πάντα υπό τις ίδιες συνθήκες. Η διαφοροποίηση των συνθηκών της δικηγορίας επιβάλλει τη λήψη ειδικών μέτρων για συγκεκριμένες κατηγορίες συναδέλφων. Η μέριμνα για τον Δικηγόρο με ειδικές ανάγκες, τη μητέρα Δικηγόρο, τον έμμισθο Δικηγόρο, τον νέο Δικηγόρο και τον ασκούμενο Δικηγόρο είναι επιβεβλημένη. Η σημερινή ισοπεδωτική κατάσταση παραβιάζει βάναυσα την αρχή της ισότητας.
Αξιοπρέπεια: Ο Δικηγόρος είναι δημόσιος λειτουργός, συλλειτουργός της δικαιοσύνης. Πρόκειται για έναν ακόμη, σημαντικό λόγο που ενισχύει την αυτονόητη θέση ότι το περιβάλλον στο οποίο αυτός δραστηριοποιείται δεν μπορεί να θίγει την αξιοπρέπειά του. Η απονομή της δικαιοσύνης και η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης πρέπει να βελτιωθούν, πάνω από όλα για τους πολίτες, αλλά και για τον Δικηγόρο. Το τριτοκοσμικό περιβάλλον στο οποίο συχνά καλούμαστε να δικηγορήσουμε και οι προσβλητικές συμπεριφορές που ενίοτε αντιμετωπίζουμε δεν συνάδουν με το λειτούργημά μας. Όλα αυτά πρέπει να εκλείψουν.
Το όραμά μας για το αύριο είναι ο Δικηγόρος να γίνει και πάλι πρωτοπόρος από ουραγός των εξελίξεων, ανακτώντας το χαμένο του κύρος, όχι μόνο για τον ίδιο αλλά και για τη δικαιοσύνη και για το κοινωνικό σύνολο. Σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση κινούνται και οι απόψεις και προτάσεις μας που θα παρουσιαστούν το αμέσως επόμενο διάστημα.
