«Το Αουσβιτς δεν είναι ένα ειδικό φαινόμενο που υπόκειται ως ξένο σώμα έξω από την κυρίως ιστορία της Δυτικής Ευρώπης. Είναι η ύστατη αλήθεια για τον ανθρώπινο ξεπεσμό στη σύγχρονη ζωή», υποστηρίζει ο Ούγγρος εβραϊκής καταγωγής Ιμρε Κέρτις, στον οποίο απονεμήθηκε το Νομπέλ Λογοτεχνίας το 2002, και έζησε την εμπειρία του Αουσβιτς και του Μπούχενβαλτ. Στο μυθιστόρημά του «Κάντις για το αγέννητο παιδί» (1990). (Κάντις είναι οι νεκρώσιμοι ψαλμοί των Εβραίων), ο ήρωας εξηγεί ότι αρνείται να κάνει παιδί σε έναν κόσμο που επέτρεψε την ύπαρξη του Αουσβιτς. «Είναι βάρβαρο να γράφεις ποίηση μετά το Αουσβιτς», γράφει ο Αντόρνο.
Δεν ξέρω αν μπορώ να ερμηνεύσω τον Αντόρνο ή τον Κέρτις, αλλά βέβαιον είναι ότι το Αουσβιτς ήταν μια πολιτική εμπειρία της απόλυτης αγριότητας, της κόλασης. Στο Αουσβιτς εξοντώθηκαν με μαζικό, βιομηχανοποιημένο τρόπο, κυρίως Εβραίοι, αλλά και Τσιγγάνοι, αντιστασιακοί από διάφορες χώρες, αιχμάλωτοι πολέμου, ομοφυλόφιλοι.
Μπορεί κάποιοι να αντιτάξουν ότι δεν είμαστε υπεύθυνοι για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν. Το θέμα είναι ότι είμαστε πάντα υπεύθυνοι για τη δημοκρατία.
Στην Ιστορία, τίποτε δεν τελειώνει, και το Αουσβιτς μάς αφορά, γιατί η κτηνωδία είναι συστατικό του πολέμου, της πολιτικής της βίας κι όχι ένα λάθος που οφείλεται στην ανθρώπινη φύση. «Οι δήμιοι δεν ήσαν κάποια τέρατα της φύσεως, ήσαν φυσιολογικοί άνθρωποι, φτιαγμένοι από τη δική μας στόφα, υπήρξαν όμως καρποί του ολοκληρωτικού συστήματος. Η εγρήγορσή μας λοιπόν πρέπει να παραμένει σε ό,τι αφορά την επιβολή ολοκληρωτικών καθεστώτων», γράφει ένα χρόνο πριν από την αυτοκτονία του, το 1986, ο Πρίμο Λέβι, έγκλειστος στο Αουσβιτς, και ένας από τους διαυγέστερους ευρωπαίους στοχαστές που προσέγγισαν το φαινόμενο των ναζιστικών στρατοπέδων.
Οταν χάνεται η μνήμη ενός γεγονότος, χάνεται μαζί και η σημασία του. Εξήντα χρόνια μετά την απελευθέρωση του στρατοπέδου του Αουσβιτς, τα Ηνωμένα Eθνη θα εορτάσουν επίσημα για πρώτη φορά στην ιστορία τους την επέτειο της απελευθέρωσης των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης σε ειδική συνεδρίαση της γενικής συνέλευσης.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν κάλεσε την παγκόσμια κοινότητα να βρίσκεται σε επαγρύπνηση, και να «δείξει το σεβασμό της στα θύματα των ναζιστικών στρατοπέδων, προστατεύοντας όλες τις κοινότητες που είναι ευάλωτες», γιατί μετά το Αουσβιτς «ο κόσμος απέτυχε, προς μεγάλη του ντροπή, να εμποδίσει και άλλες γενοκτονίες, για παράδειγμα στην Καμπότζη, την Ρουάντα και την πρώην Γιουγκοσλαβία». Να προσθέσουμε το Νταρφούρ.
KATEΡΙΝΑ ΤΖΩΡΤΖΙΝΑΚΗ
