Απεβίωσε σε ηλικία 89 ετών ο μεγαλύτερος σύγχρονος θεατρικός συγγραφέας της Aμερικής («Ήταν όλοι τους παιδιά μου» 1947, «Ο θάνατος του εμποράκου» 1949, «Οι Μάγισσες του Σάλεμ», 1953, «Ψηλά από τη γέφυρα»), Αρθουρ Μίλερ. «Πιθανότατα θα ξεχαστώ εντελώς. Το 99,99% των έργων τέχνης έχουν ξεχαστεί. Πόσοι και πόσοι συγγραφείς που κυριάρχησαν στην εποχή τους, δεν πέρασαν στη σκιά; H Ιστορία είναι ένα γιγάντιο τέρας. Γυρίζει την πλάτη και εξοβελίζει ό,τι μένει πίσω της», δήλωνε το περασμένο φθινόπωρο, όπως γράφει η Deborah Solomon στους «New York Times».
Λίγο δύσκολο να ξεχαστείς, όταν η δύναμη του λογοτεχνικού μύθου σου είναι εφάμιλλη των δραματουργών της αρχαίας τραγωδίας. Λίγο δύσκολο να περάσεις στη λήθη, όταν έχεις υπογράψει το βραβευμένο με Pulitzer «Θάνατο του εμποράκου», μια τραγωδία σύγχρονη και προσωπική. Η κεντρική φιγούρα του είναι ένας ανθρωπάκος καταδικασμένος να ανακαλύψει το πόσο μικρός είναι, και όχι ένας σπουδαίος άνθρωπος που καταστρέφεται από τη μεγαλοσύνη του. Μολονότι τυγχάνει να είναι ένας έμπορος που δοκιμάστηκε και βρέθηκε ελλειμματικός από τη δική του πολύ προσωπική κρίση, αναγνώστες και θεατές κάτι αμνακαλύπτουν από τον εαυτό τους στον ήρωα.
Aπό τις σελίδες της αυτοβιογραφίας του «Στη δίνη του χρόνου» περνάνε ο μακαρθισμός, το αντικομμουνιστικό «κυνήγι των μαγισσών», ο πολυσυζητημένος γάμος του με τη Mέριλιν Mονρόε, οι περιπέτειες για το ανέβασμα έργων που στη συνέχεια έγιναν διάσημα (όπως «O θάνατος του εμποράκου» και το «Mετά την πτώση»), οι συναντήσεις του με προσωπικότητες σαν τον Λουκίνο Bισκόντι ή τον Tζον Xιούστον, οι αγώνες του κατά του πολέμου του Bιετνάμ, η απογοήτευσή του από τον «υπαρκτό» σοσιαλισμό, όλες οι μεγάλες στιγμές που σφράγισαν την καλλιτεχνική και πολιτική ζωή στις HΠA στο μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα. Το βιβλίο του Mίλερ είναι κάτι παραπάνω από αυτοβιογραφία: είναι η ζωντανή μαρτυρία ενός ανθρώπου που συνεχίζει να βλέπει το ρόλο του διανοούμενου ως ένα ρόλο μαχητικό, ικανό «να αρπάξει το λαό από το σβέρκο και να τον ταρακουνήσει».
Ο Μίλερ είχε κάνει τρεις γάμους (απέκτησε δύο παιδιά από τον πρώτο και δύο από τον τρίτο γάμο του) και την τελευταία διετία συζούσε με τη ζωγράφο ¶γκνες Μπάρλεϊ, 34 ετών. «H ζωή είναι πολύ βαρετή χωρίς τις γυναίκες», συνήθιζε να λέει ο άνθρωπος που κατέκτησε τη σέξι αμερικανίδα ηθοποιό Μέριλιν Μονρόε, και πλήρωσε με τέσσερα χρόνια (τόσο κράτησε ο γάμος τους) συγγραφικού αδιεξόδου.
Ο Μίλερ όμως επανέκαμψε και συνέχιζε να γράφει και σε πολύ προχωρημένη ηλικία. Στα 85 του έγραψε τις «Σχέσεις του κυρίου Πίτερς» και στα 87 του τα «Μπλουζ της Ανάστασης», ενώ πέρυσι ανέβηκε στο θέατρο «Γκούντμαν» στο Σικάγο το τελευταίο του έργο «Ολοκληρώνοντας την εικόνα», που παρουσιάζει το παρασκήνιο των γυρισμάτων των «Αταίριαστων» του Τζον Χιούστον, την ταινία στην οποία έπαιξε η Μέριλιν, και ο ίδιος είχε γράψει το σενάριο.
Kατερίνα Τζωρτζινάκη
