Του Κώστα Δεληγιάννη
Η πρώτη «φωτογράφηση» μίας μαύρης τρύπας, νέες αντικαρκινικές θεραπείες, η εκτόξευση ενός καινούριου «κυνηγού» εξωπλανητών.
Σύμφωνα με το περιοδικό Nature και τους Los Angeles Times, αυτές είναι μερικές μόνο από τις επιστημονικές ειδήσεις που θα τραβήξουν τα φώτα της δημοσιότητας μέσα στο 2017, ανοίγοντας νέους δρόμους στην κοσμολογία, την αστροφυσική, τη βιολογία και την ιατρική.
Σίγουρα αυτά δεν θα είναι τα μοναδικά επιτεύγματα που θα πραγματοποιηθούν μέσα στη φετινή χρονιά αφού, όπως σημειώνουν οι Los Angeles Times, η επιστήμη δεν θα σταματά ποτέ να μας εκπλήσσει.
«Εξάλλου, μερικές από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις του 2016 ήρθαν κυριολεκτικά από το πουθενά», σημειώνει χαρακτηριστικά η εφημερίδα. Ωστόσο, οι παρακάτω έξι ειδήσεις εγγυώνται ήδη από τώρα πως και το 2017 η επιστήμη κάθε άλλο παρά θα λείψει από την επικαιρότητα.
Νέος «κυνηγός» εξωπλανητών
Τον επόμενο Δεκέμβριο αναμένεται να εκτοξευθεί από τη NASA ο TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite), ένας δορυφόρος που θα αναζητήσει πλανήτες σε άλλα ηλιακά συστήματα.
Όπως και ο δορυφόρος Kepler της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας, ο TESS θα εντοπίζει τους εξωπλανήτες από τη μείωση που προκαλούν στη φωτεινότητα των άστρων, καθώς περνούν από μπροστά τους. Συγκριτικά όμως με τον προκάτοχό του, θα μπορεί να «σαρώνει» 400πλάσιες σε μέγεθος περιοχές του διαστήματος.
Το ανοσοποιητικό «όπλο» κατά του καρκίνου
Μία νέα περίπλοκη αντικαρκινική ανοσοθεραπεία, ονόματι CAR-T, βρίσκεται προ των πυλών. Οι φαρμακευτικές εταιρείες Kite Pharma και Novartis έχουν ζητήσει το «πράσινο φως» για την εφαρμογή της, χρησιμοποιώντας γενετικά τροποποιημένα Τ λεμφοκύτταρα από το ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του ασθενούς, για την εξάλειψη των όγκων.
Παρόλο που στις κλινικές μελέτες των εταιρειών έχουν ανακύψει παρενέργειες, σύμφωνα με το Nature είναι πολύ πιθανό η CAR-T να εγκριθεί φέτος, για ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στις συμβατικές θεραπείες.
Φινάλε της αποστολής Cassini
Τον επόμενο Σεπτέμβριο αναμένεται να ολοκληρωθεί η αποστολή Cassini της NASA, με τη «βουτιά» του διαστημοπλοίου στην ατμόσφαιρα του Κρόνου. Το Cassini εκτοξεύθηκε από τη Γη το 1997, μαζί με τη διαστημοσυσκευή Huygens, φθάνοντας στον Κρόνο το 2004.
Ανάμεσα στις ανακαλύψεις που έχει κάνει, ξεχωρίζει ο εντοπισμός πιδάκων νερού και υδρατμών που εκτοξεύονται από τον Εγκέλαδο, τον παγωμένο δορυφόρο του Κρόνου, γεγονός που υποδεικνύει την ύπαρξη ενός ωκεανού στο υπέδαφός του.
Έτσι, ο Εγκέλαδος έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πλέον ενδιαφέροντες προορισμούς του Ηλιακού Συστήματος, για την αναζήτηση πιθανής εξωγήινης μικροβιακής ζωής.
Πρώτη «φωτογράφηση» μίας μαύρης τρύπας
Για πρώτη φορά, τον Απρίλιο του 2017 ένα δίκτυο εννέα επίγειων ραδιοηλεσκοπίων θα αποπειραθεί να απαθανατίσει το «προφίλ» μιας μαύρης τρύπας. Στόχος του Event Horizon Telescope (ΕΗΤ), όπως ονομάζεται το πρότζεκτ, είναι να «φωτογραφήσει» τον Τοξότη Α*, τη μαύρη τρύπα που βρίσκεται στο κέντρο του Γαλαξία μας.
Οι μαύρες τρύπες είναι τα «απομεινάρια» πολύ μεγάλων άστρων, τα οποία έχουν τόσο μεγάλη πυκνότητα που «καταπίνουν» οποιοδήποτε φωτόνιο ή σώμα βρεθεί στην εμβέλεια του πανίσχυρου βαρυτικού τους πεδίου, ή αλλιώς στον ορίζοντα γεγονότων, όπως ονομάζεται.
Επομένως, οι επιστήμονες δεν θα απαθανατίσουν την ίδια τη μαύρη τρύπα αλλά το «προφίλ» του ορίζοντα γεγονότων, μέσω της ποσότητας θερμού αερίου που περιδίνεται στην περιφέρειά του, πριν εξαφανισθεί για πάντα στο εσωτερικό του Τοξότη Α*.
Το πρώτο μωρό από τρεις βιολογικούς γονείς στην Ευρώπη
Στη Βρετανία αναμένεται να κάνει πρεμιέρα το 2017 μία γενετική θεραπεία που επιτρέπει τη γέννηση μωρών με βιολογικό υλικό από τρεις ενήλικες, καθώς μόλις τον Δεκέμβριο οι αρχές της χώρας ενέκριναν την εφαρμογή της.
Η τεχνική δίνει τη δυνατότητα να φέρουν στη ζωή υγιή παιδιά γυναίκες με μεταλλάξεις στο μιτοχονδριακό DNA. Τα μιτοχόνδρια είναι οργανίδια στα κύτταρα που παράγουν ενέργεια και διαθέτουν δικό τους γενετικό υλικό, το οποίο μεταβιβάζεται μόνο από τη μητέρα.
Η τεχνική επιτρέπει την αντικατάσταση των μιτοχονδρίων της μητέρας με υγιή μιτοχόνδρια δότριας. Έτσι, εκτός από τα 46 χρωμοσώματα των γονέων του, το μωρό έχει γενετικό υλικό (μιτοχονδριακό DNA) και από μία δεύτερη γυναίκα.
Η μάχη της ευρεσιτεχνίας για τον «ελβετικό σουγιά» της γενετικής τροποποίησης
Μέσα στη φετινή χρονιά αναμένεται η απόφαση του αμερικανικού Γραφείου Ευρεσιτεχνιών και Εμπορικών Σημάτων, σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα της CRISPR-Cas9, μίας νέας επαναστατικής τεχνικής γενετικής τροποποίησης.
Η τεχνική αυτή βασίζεται στο ένζυμο CAS9, χάρις στο οποίο οι επιστήμονες μπορούν να παρέμβουν με πρωτόγνωρη ακρίβεια στο γενετικό υλικό, ακόμη και για να αφαιρέσουν ή να αντικαταστήσουν μία μικρή αλληλουχία νουκλεοτιδίων από τα δισεκατομμύρια που υπάρχουν στο γενετικό υλικό ενός ζωντανού οργανισμού.
Γι’ αυτό τον λόγο, η Crispr-Cas9 χαρακτηρίζεται ως «ελβετικός σουγιάς» της γενετικής τροποποίησης, ανοίγοντας πιθανά τον δρόμο για τη θεραπεία μίας πολύ μεγάλης γκάμας από ασθένειες, αλλά και τη βελτίωση των γεωργικών καλλιεργειών.
Με δεδομένο επίσης πως είναι φθηνή και εύκολη, η άδεια χρήσης της από το ίδρυμα που κατέχει τα πνευματικά δικαιώματα θα μεταφραζόταν σε εκατομμύρια δολάρια.
Κάτι που εξηγεί γιατί το πανεπιστήμιο Berkeley μαζί με το γερμανικό ινστιτούτο Max Planck, από τη μια μεριά, και το Ινστιτούτο Broad μαζί με το πανεπιστήμιο Harvard από την άλλη, διεκδικούν να τους κατοχυρωθεί η αντίστοιχη ευρεσιτεχνία.
Τον Δεκέμβριο, οι δύο ομάδες έδωσαν το «παρών» σε ακρόαση του αμερικανικού Γραφείου Ευρεσιτεχνιών, το οποίο αναμένεται μέσα στη φετινή χρονιά να εκδώσει την ετυμηγορία του.
