Από την έντυπη έκδοση
Του Α. Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Το κεντρί αυτής της ανάλυσης βρίσκεται στο τέλος. Ας πάμε όμως τα πράγματα με τη σειρά: Περίπου κουρασμένα αναλύθηκε/σχολιάστηκε το φετινό προσχέδιο προϋπολογισμού για το 2017. Που μας μιλάει για πρωτογενές πλεόνασμα 1,8% του ΑΕΠ (κάποια στιγμή μας «υπόσχονταν» 2%, ώστε να φανεί ότι πετάμε πάνω από τον στόχο του 1,75% του μνημονίου-3), καθώς και για ρυθμό ανάπτυξης 2,7% (έναντι -0,3% ή στασιμότητας για φέτος).
Αποτέλεσμα, για παράδειγμα, να παραβλεφθεί ότι απουσιάζει από το τραπέζι το άλλο, σημαντικότερο ακόμη, κομμάτι του παζλ: το Μεσοπρόθεσμο, που αναμένεται από πριν το καλοκαίρι. Αυτή η απουσία, απόλυτα κατανοητή καθώς το καλό μας το Μεσοπρόθεσμο «θα έπρεπε» να ενσωματώσει στόχο πρωτογενούς 3,5% του ΑΕΠ όχι μόνο για το 2018 αλλά και για τη συνέχεια, μέχρι το 2021, αποσαθρώνει την εσωτερική πειστικότητα και του προϋπολογισμού 2017.
Πράγματι, με συνεχιζόμενη αφαίρεση από τα διαθέσιμα εισοδήματα με τη συμφωνημένη/ψηφισμένη φορολόγηση -κάπου 1,5 δισ. είναι οι πρόσθετοι άμεσοι φόροι (κλίμακα στο εισόδημα, συν επέκταση εισφοράς αλληλεγγύης, συν σβήσιμο αφορολόγητου), κάπου 440 εκατομμύρια βγαίνουν από την αύξηση του ΦΠΑ, λίγο πάνω από τα 400 η αύξηση ΕΦΚ στα καύσιμα: όλα τα άλλα, καφές, μπίρα, τηλεόραση, τηλέφωνα είναι απλώς προς το θεαθήναι- καθώς και με τη συνέχιση / εγκατάσταση των συνταξιοδοτικών περικοπών, το να προσδοκά κανείς επανεκκίνηση της τάξεως του 3% του ΑΕΠ (διόρθωση από το φετινό προσδοκώμενο -0,3% στο +2,7% για του χρόνου) είναι υπεραισιόδοξο. Βέβαια, στου Ευκλείδη Τσακαλώτου το επιτελείο θα μας πουν ότι συμφωνεί και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - όμως και στις Βρυξέλλες (και στην Ουάσιγκτον/ΔΝΤ, άλλωστε) έχουν πέσει τόσες φορές έξω! Πάντως τώρα το ΔΝΤ είναι ακόμη πιο θετικό: μιλά για μικρή άνοδο του ΑΕΠ φέτος (+0,1%) και για 2,8% το 2017...
Ακόμη λιγότερο πειστική φαντάζει η προσδοκία του προβλεπόμενου +2,7% του ΑΕΠ για το 2017 όταν πλησιάσει κανείς να δει σαν πού θα στηριχθεί. Με τη δημόσια κατανάλωση να παραμένει λοιπόν στο καναβάτσο, αναμένεται διόρθωση πάνω από 10 ποσοστιαίων μονάδων στις εξαγωγές (+5,7% έναντι -6,3% φέτος). Σας πείθει τέτοιο rebound, αγκαλιά με τα αγαπημένα μας capital controls;
Ακόμη πιο ονειρική η προσδοκία για άλμα πάνω από 9% στις επενδύσεις -εδώ το πράγμα αληθινά φέρνει κάτι από ροζ συννεφάκια με τη διατηρούμενη ανάσχεση από το (ας το πούμε γλυκά) διστακτικό για επενδύσεις κλίμα, το οποίο όλοι υπόσχονται και τάζουν ότι θα διορθωθεί- πλην όμως με Σπίρτζη και Σκουρλέτη να αμύνονται σθεναρά, η αναμονή της «επενδυτικής επανεκκίνησης» υπόσχεται να ‘ναι μακρά. Εδώ, πάντως, από το επιτελείο Τσακαλώτου θα πουν κάτι πιο ενδιαφέρον: ότι όσες επιχειρήσεις έχουν εναπομείνει, αν θέλουν οι ίδιες να μη βουλιάξουν από την απαξίωση, θα «χρειαστούν» να προχωρήσουν σε επενδύσεις ανανέωσης -αν μη τι άλλο- παγίου κεφαλαίου. Και... να τις χρηματοδοτήσουν. (Εδώ δίπλα κρύβεται και το άλλο: η συνοδευτική επενδυτική δραστηριότητα που θα φέρει το σταδιακό έστω ξεκλείδωμα -με 3-4 χρόνια καθυστέρηση!- των «κόκκινων» δανείων. Αν, βέβαια, έχουμε μετακίνηση Σταθάκη και των διοικήσεων τραπεζών μακράν της λογικής Σπίρτζη - Σκουρλέτη, πάλι το λέμε γλυκά).
Οπότε; Οπότε όλες οι έλλογες προσδοκίες φορτώνονται στην ιδιωτική κατανάλωση από την οποία απαιτείται να κινηθεί ανοδικά κατά 1,8% του ΑΕΠ, αφού πληρώσει φόρους και προκαταβολές και ΕΝΦΙΑ από τις μειωμένες συντάξεις και τους συμπιεσμένους μισθούς κ.ο.κ. Σας πείθει; Για εμάς, οτιδήποτε πάνω από 1,5% θα αποτελεί ηρωική επίδοση!
Και πάλι -για να ‘μαστε ειλικρινείς- κάτι τέτοιο θα προαπαιτούσε ότι τελειώνει η χρονοτριβή της διαπραγμάτευσης με την τρόικα/κουαρτέτο, ώστε να αρχίσει κάποτε στα σοβαρά η ταχύρρυθμη εξόφληση των arrears, των καθυστερούμενων δηλαδή οφειλών του Δημοσίου προς ιδιώτες και επιχειρήσεις. (Αυτό κυρίως είχε δημιουργήσει τη μίνι ευφορία το 2014 επί Σαμαρά/Στουρνάρα...). Αν όχι, θα σερνόμαστε και θα ιδεολογούμε κατρουγκαλικά.
Στην ουσία ξαναβρισκόμαστε, με δυο χρόνια απόσταση, μπροστά στην ωραία εκείνη θεωρία του υπερσυμπιεσμένου ελατηρίου. Την αξιοποιεί τώρα και ο Αλέξης Τσίπρας, «δανεική» από τον Γιάννη Στουρνάρα της παλιάς εποχής: Όταν ένα σύστημα το πιέσεις και το πιέσεις κι άλλο, μόλις το ελευθερώσεις εκτονώνει απότομη, καλοδεχούμενη ανοδική ενέργεια.
Ζητείται λοιπόν ελατήριο, που τώρα ακριβώς να χαλαρώνει. Όμως -όπως λέγαμε και τότε στον Στουρνάρα- πρέπει το ελατήριο να μην το έχεις συμπιέσει τόσο, ώστε να σπάσει. Άμα σπάσει, καμιά χαλάρωση δεν φέρνει δυναμική.
