Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Εάν πριν από κάποια χρόνια έλεγε κανείς ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντιμετωπίζει με φράχτες και πάσης φύσεως «τείχη» μία άνευ προηγουμένου προσφυγική κρίση, ότι θα βλέπει ακροδεξιούς υποψηφίους όχι απλώς να ενισχύουν τη φωνή τους αλλά να διεκδικούν την εξουσία, ότι θα κινδυνεύει με διάλυση ή ότι θα απειλείται από τρομοκράτες γέννημα-θρέμμα της θα τον κοιτούσαν με δυσπιστία. Όλα αυτά θα ήταν «ακραία σενάρια».
Σήμερα κανένα σενάριο δεν φαντάζει πλέον απίθανο. Οι ανατροπές και οι προκλήσεις διαδέχονται η μία την άλλη και εμείς είμαστε εδώ να τις υποδεχθούμε. Πριν από έναν μήνα το βρετανικό δημοψήφισμα ήρθε αίφνης να αφήσει κατά 20% μικρότερη μία Ευρωπαϊκή Ένωση, που επί χρόνια διευρυνόταν και να αμφισβητήσει την ισχύ των θεμελίων της.
Πριν από μία εβδομάδα ένας 31χρονος σκόρπισε με ένα φορτηγό τον θάνατο στη Νίκαια της Γαλλίας, αποκαλύπτοντας ότι όσα αντιτρομοκρατικά μέτρα κι αν λάβεις δύσκολα σταματάς την παράνοια. Μόλις χθες είχαμε νέα πολύνεκρη επίθεση στο Μόναχο.
Και πριν από λίγες ημέρες η απόπειρα του πραξικοπήματος στην Τουρκία και η επιχείρηση μαζικής εκκαθάρισης, με την οποία απάντησε ο Ταγίπ Ερντογάν, ήρθαν να θυμίσουν ότι σε αρκετές χώρες η Δημοκρατία είναι κάθε άλλο παρά εμπεδωμένη. Όλα μας ξάφνιασαν, μας θύμωσαν, μας φόβισαν. Για λίγο. Μετά επιστρέψαμε στους ρυθμούς της καθημερινότητας.
Το 2001, στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, η οσμή του τρόμου είχε διάρκεια. Κοινωνίες, αλλά και αγορές της Δύσης ταρακουνήθηκαν. Το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης έμεινε κλειστό για πέντε ημέρες και την πρώτη ημέρα επαναλειτουργίας του ο Dow Jones έκανε «βουτιά» άνω του 7%.
Στις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις και άλλες δραματικές εξελίξεις, το σοκ στις κοινωνίες είχε μικρότερη διάρκεια και από τα προφίλ με τις σημαίες ή τα hashtag αλληλεγγύης στα social media. Όσο για τις αγορές, έμειναν να παρακολουθούν απαθείς. Πώς εξηγείται αυτή η στάση; Συνηθίσαμε.
Συνηθίσαμε τον τρόμο, τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, την αμφισβήτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών, τη ρητορική του μίσους, την επιβράβευση του λαϊκισμού, την ανατροπή συνόρων και διεθνών συμμαχιών. Και εάν του χρόνου δούμε έναν γραφικό λαϊκιστή στο τιμόνι των ΗΠΑ και μία εκπρόσωπο της ακροδεξιάς σε εκείνο της Γαλλίας να χτίζουν νέα τείχη δεν θα εκπλαγούμε. Γιατί όλα όσα πριν από λίγα χρόνια μας φαίνονταν αδιανόητα είναι πια «κανονικότητα».
«Πόσο παράδοξη είναι η ανθρωπότητα, ω θαυμαστέ καινούργιε κόσμε» θα αναφωνούσε σήμερα η Μιράντα στην Τρικυμία του Σαίξπηρ. Και ο Άλντους Χάξλεϊ, που στον δικό του Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο περιέγραφε μία δυστοπία επίπλαστης ευημερίας και ασφάλειας, θα σάστιζε κι εκείνος.
