Από την έντυπη έκδοση
Του Βασίλη Κωστούλα
[email protected]
Το ευτύχημα με την παγκοσμιοποίηση είναι ότι ο αναπτυσσόμενος κόσμος βγάζει εκατομμύρια ανθρώπους από την εξαθλίωση. Το δυστύχημα είναι ότι ο αναπτυγμένος κόσμος δεν έχει προετοιμαστεί για αυτήν την εξέλιξη.
Το 1970 ο πληθυσμός της Γης ήταν 3,7 δισ. και οι άνθρωποι που ζούσαν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας ήταν 2,2 δισ. Το 2015 ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν 7,3 δισ. και οι ακραία φτωχοί, δηλαδή εκείνοι που ζούσαν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα, ήταν 706 εκατ.
Ο παγκόσμιος υποσιτισμός έχει μειωθεί από το 1990 κατά 200 εκατ. ανθρώπους. Το προσδόκιμο ζωής στον αναπτυσσόμενο κόσμο έχει σχεδόν διπλασιαστεί μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η παιδική θνησιμότητα βαίνει μειούμενη. Το ίδιο και η εισοδηματική ανισότητα.
Ιδιαίτερα ευνοημένη είναι η περιοχή της Ασίας, γεγονός που αντικατοπτρίζουν οι πολυετείς υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης μεγαθηρίων όπως η Κίνα. Ειδικοί προεξοφλούν τον αυξανόμενο ρόλο τόσο της Κίνας όσο και της Ινδίας στο G20, ως αντανάκλαση της μετατόπισης ισχύος προς την Ανατολή.
Πρόκειται για καρπούς της παγκοσμιοποίησης, έννοια την οποία καθιέρωσε ο καθηγητής του Χάρβαρντ, Theodore Levitt, με το άρθρο του «Globalization of Markets» το 1983.
Η απελευθέρωση των αγορών, η τεχνολογική επανάσταση και η ενίσχυση του ανταγωνισμού ενοποιούν διαφορετικές οικονομικές δραστηριότητες, επιτρέπουν την ελεύθερη κίνηση προϊόντων, ανθρώπων και υπηρεσιών, εκτοξεύουν τις διεθνείς άμεσες επενδύσεις, διεθνοποιούν τις κεφαλαιαγορές, διευρύνουν το εμπόριο, πολλαπλασιάζουν τις ευκαιρίες.
Όμως, μαζί με τον πλούτο παγκοσμιοποιούν και τα προβλήματα, που μάλιστα εκδηλώνονται με κρίσεις κοινές· οικονομικές, κοινωνικές, ανθρωπιστικές.
Η παγκοσμιοποίηση διαμορφώνει ένα νέο περιβάλλον που απαιτεί νέες ικανότητες και αναδεικνύει νέους πρωταγωνιστές. Όσοι αδυνατούν να παρακολουθήσουν και να αξιοποιήσουν τις εξελίξεις μένουν πίσω. Τίθενται στο περιθώριο, εν μέσω συσσώρευσης ελλείμματος ανταγωνιστικότητας σε μια σειρά προηγμένων χωρών. Πόλεις που κάποτε βρίσκονταν στο επίκεντρο της βιομηχανικής επανάστασης σήμερα φιλοξενούν εγκαταλειμμένα εργοστάσια. Έτσι, η εσωστρέφεια κερδίζει έδαφος στο δυτικό ημισφαίριο.
Στον απόηχο της αναγγελίας του Brexit, η Ε.Ε. βάζει στον πάγο σχέδια περαιτέρω ενοποίησης, πόσο μάλλον διεύρυνσης, της ευρωπαϊκής κοινότητας. Στις ΗΠΑ η Χίλαρι Κλίντον επικρίνει την TPP και ο Ντόναλντ Τραμπ τη NAFTA. Στη Γερμανία η κοινή γνώμη στρέφεται εναντίον της TTIP. Στο G20 ο ΠΟΕ καταγράφει τη μεγαλύτερη αύξηση εμπορικών περιορισμών από το 2009.
Η μετακίνηση του παγκόσμιου οικονομικού κέντρου αφενός τοπικά προς την Ασία, αφετέρου ποιοτικά προς την καινοτομία της τεχνολογίας θεωρείται μη αναστρέψιμη. Όμως, αυτή η τροπή των πραγμάτων δεν πρέπει να φοβίζει, αλλά αντιθέτως να κινητοποιεί.
Απαιτούνται συντονισμένες νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές, νέες εμπορικές συμφωνίες, μεταρρυθμίσεις και ανοιχτές αγορές, άμβλυνση των ανισοτήτων και των αποκλεισμών, εντατικοποίηση της κατάρτισης και εστίαση των επενδύσεων στους πιο υποσχόμενους, δηλαδή βιώσιμους, τομείς της οικονομίας.
Η παγκοσμιοποίηση έχει παρενέργειες, οι οποίες δεν απαντώνται με προστατευτισμό αλλά με σπριντ σε μαραθώνια διαδρομή.
